هفتادمین سالروز ترور نافرجام هیتلر؛ افتخاری دیرهنگام

در تابستان سال 1951 انستیتوت پژوهش افکار عامه "الینسباخ" نظرسنجی مهمی را راه اندازی کرد. پژوهشگران این انستیتوت می خواستند بدانند که شهروندان آلمان دربارۀ بیستم جولای 1944 چگونه می اندیشند. تنها یک سوم افرادی که مورد پرسش قرار گرفتند، در مورد مردان و زنانی که تلاش ناکامی را برای سقوط رژیم نازی انجام داده بودند، نظر مثبتی ارائه کردند. در سال 1956 هنوز اکثریت مردم مخالف مسما ساختن یک مکتب به نام "کلاوس شینک گراف فون شتاوفنبرگ" بود. شتاوفنبرگ مجری سوءقصد علیه هیتلر بود که در تلاشش ناکام شد.

قدردانی از این کودتای ناکام از سوی آلمانی ها مدت زیادی طول کشید. یوهانیس توخل، آمر آبدۀ یادگاری مقاومت آلمانی ها در برلین اخیراً نوشت: «چیزی که امروز یک امر مسلم است، در حقیقت نتیجۀ یک روند طولانی مدت و مملو از اختلافات است».

سخنرانی تئودور هویس برای بیدار ساختن وجدان مردم

سوءقصد علیه آدولف هیتلر در بیستم ماه جولای 1944 مهمترین تلاش برای سقوط دادن رژیم در عصر نازی ها بود. مبارزان مقاومت بیشتر از همه از خانواده های اشرافی و از سطح رهبری اردو بودند. کلاوس شینک گراف فون شتاوفنبرگ، یکی از افسران همین اردو بود که با گذاشتن یک بمب در محل کار هیتلر می خواست او را از بین ببرد. انفجار صورت گرفت، اما هیتلر دیکتاتور جان به سلامت برد و کودتا هم ناکام شد. شتاوفنبرگ در شب آینده اعدام گردید و در روزها و هفته های بعدی صدها تن دیگر، که با این سوءقصد مرتبط دانسته می شدند، نیز به قتل رسیدند.

مبارزان مقاومت به عنوان خاین یاد شدند که گویا به وفاداری زیر پرچم آدولف هیتلر سوگند یاد کرده بودند، ولی این سوگند را شکسته بودند. بسیاری از آلمانی ها حتی پس از پایان جنگ دوم جهانی نیز به همین نظر بودند. اما اولتر از همه تئودور هویس اولین رئیس جمهور آلمان فدرال بود که وجدان مردم آلمان را بیدار کرد و خواست آنها را متقاعد بسازد که مقامت علیه هیتلر خیانت نبوده و نافرمانی شتاوفنبرگ حتی قابل قدر است.

هویس در سال 1954 در دهمین سالروز تلاش به سوءقصد علیه هیتلر گفت: «این سوگند وفاداری برای مردی یاد شده بود که خود آن را به صورت رسمی−قانونی و اخلاقی−تأریخی چندین بار شکسته بود».

این اولین یادبود رسمی از مبارزان مقاومت بیستم جولای بود. در این میان، این روز جزء دایمی فرهنگ یادبود در آلمان است.

رودیگر فون فوس، حقوقدانی که یادبود از مبارزان مقاومت را وظیفۀ اساسی زندگی اش قرار داده است، در صحبتی با دویچه وله گفت: «تنها می توان گفت سخنرانی تئودور هویس در سال 1954 نقطۀ عطفی بود که تحولی را در تأریخ پذیرش مقاومت آلمانی ها در آلمان سبب شد».

فون فوس به مناسب هفتادمین سالروز تلاش به کودتا علیه رژیم هیتلر، کتابی را به نشر رساند که شامل سخنرانی هایی است که در سالروزهای یادبود در آلمان انجام یافته اند. قبل از وحدت دو آلمان در جمهوری دموکراتیک آلمان، این روز نادیده گرفته می شد؛ زیرا محافظه کاران و اشرافی های "خاین"، در تصویری که نظام سوسیالیستی از انسان داشت، نمی گنجیدند. اما از سال 1990 به این طرف، که هر دو آلمان دیگر یک کشور واحد را ساختند، از این روز در سراسر این جمهوری فدرالی یادبود به عمل می آید.

امروز شتاوفنبرگ و همدستانش که زمانی خاین نامیده می شدند، قهرمان گفته می شوند و به آنها با سخنرانی ها و گذاشتن اکلیل های گل در آبدۀ یادگاری شان، ارج گذاشته می شود.