غذاهای خارجی بر دسترخوان افغان ها

ماكاروني، كنسرو ماهی، نوشيدني های گازدار، لبنيات بسته بندی شده خارجی، شيريني و چاکلیت با طعم های مختلف و چندین خوراکه دیگر چیزهایی هستند که این روزها می توان در هر دکان شهر یافت. مواد غذایی که ده سال پیش در کمتر محله یی یافت می شد.

نظام اقتصادي بازار آزاد پس از سقوط طالبان در سال 2001 فضا را برای ورود محصولات منطقه يي و جهاني به خصوص توليدات كشورهاي همسايه گشود. نبود صنايع غذایی داخلی و عدم حمايت کارآمد از سرمایه گذاران در ده سال گذشته سبب ورود مواد خوراکی فراوانی به افغانستان شد.

بيشتر مواد خوراكي موجود در افغانستان از پاكستان و ايران وارد مي شوند؛ اما با آن هم، درصدی از خوراکه ها مانند انواع چاکلیت ها و شیرینی جات از کشورهای غربی و حتا چین وارد بازار افغانستان می شوند. مواد خوراكي و غذايي جديد در سال هاي اخیر بر فرهنگ و ذايقه غذايي افغان‏ ها تأثير گذاشته است.

فاطمه، مادري است كه در ميان ازدحام مندوي كابل، دكان ها را يكي پس از ديگري پشت سر مي گذارد و به نظر مي رسد به دنبال چيز خاصي مي گردد. او مي گويد كه براي خريد چندين نوع ماكاروني و كنسرو به مندوي آمده است. فاطمه اضافه مي كند كه خانواده و فرزندانش علاقه زيادي به ماكاروني دارند و حالا در ماه رمضان می خواهند در موقع افطار يا سحري ماكاروني بخورند.

احمد سير، دكانداري است كه فاطمه از او يك كارتن ماكاروني مي خرد. سير مي گويد كه از فروش ماكاروني درآمد خوبي دارد و مشتريان او بسيارند. او اضافه مي كند كه وارد شدن چنين مواد خوراكي به افغانستان و تبليغاتي كه در رسانه ها صورت مي گيرد، مردم را به غذاهای جدید علاقمند ساخته است.

هرچند غذاهای جدید هر کدام شیوه ویژه یی برای پخت دارند، با آن هم افغان ها ترجیح می دهند به همان سبک همیشگی خود آن ها را بپزند. فاطمه مي گويد كه او ماكاروني را به شیوه یی که مردم دیگر کشورها می پزند، پخته نمی کند. او توضیح می دهد كه ماكاروني را همراه با مواد افزودني مانند برنج دم مي کند، در حالي كه در كشوری مثل ایران که ماکرونی از آنجا وارد می شود، شیوه پخت متفاوت است.

بیشتر کسانی که علاقمند مواد غذایی جدید هستند، مهاجران افغان می باشند. در واقع، حضور درازمدت مهاجران در کشورهای میزبان باعث تغییر سلیقه و ذایقه غذایی این افراد شده است. دسترخوان افغان ها که زمانی با چند غذای محلی رنگ می گرفت، حالا تابلوی رنگارنگی از سلیقه ها و ذایقه های متفاوت است.

ساعتی از چاشت گذشته و تنور رستورانتت ها در كابل گرم است. محمدرضا که با همسرش از یکی از این رستورانت ها بیرون می آید، مي گويد كه اين رستورانت یک غذای ایرانی مورد علاقه اش را ارائه می کند. محمدرضا می گوید که او و خانواده‏ اش سال ها در ایران زندگی کرده اند و سلیقه و ذایقه غذایی مردم آن کشور را نیز همراه با ده‏ ها میراث خرد و کلان دیگر به افغانستان آورده اند.

البته تنها اين غذاهاي ايراني نيستند كه در كابل رواج يافته اند؛ غذاهای پاکستانی هم هواداران خود را دارد. بعضی رستورانت ها دال و چپلی کباب پاکستانی را برای مشتریان خود تهیه می کنند. برخی از این رستورانت ها به خوبی نکات صحی را رعایت نمی کنند؛ اما با آن هم، به خاطر بهای ارزان غذا، مشتریانی از قشر فقیر جامعه همواره به آنان رجوع می کنند.

در کنار ارزانی نسبی مواد غذایی جدید و ورود فرهنگ تازه غذایی توسط مهاجران از دیگر کشورها،‌ می توان نقش رسانه ها را نیز در معرفی غذاهای خارجی قابل توجه دانست. خانواده های افغان روزانه در ده ها رسانه خصوصی مواد خوراکه جدیدی را می بینند که از سوی تاجران تبلیغ می شوند و در برنامه های آموزش آشپزی نیز شیوه پختن آنان آموخته می شود.

سيد محمد، 35 ساله که در چند رستورانت كابل آشپزی کرده، حالا به صورت مستقل رستورانتی را در غرب اين شهر تأسیس نموده است. او انواع مختلف غذاهای خارجي به خصوص کباب های ایرانی را به مشتریان خود ارایه می دهد. به گفته سید محمد، با این که رستورانت خود را به تازگی افتتاح نموده، هر روز در حدود 70 مشتری به او مراجعه می کنند. او می گوید: "اكثر مردم اين منطقه كساني هستند كه چند سالي در ايران گذران كرده و پس از برگشت به وطن، ‌دوست دارند بيشتر غذاهاي ايراني مصرف كنند".

سید محمد نظر دیگری در مورد رواج غذاهای غیروطنی در افغانستان دارد. او می گوید که افزایش سطح درآمد خانواده ها و بهبود وضعیت اقتصادی سبب شده تا مردم تنوع طلب شوند و به غذاهای خارجی روی بیاورند: "سابق كه بود مردم بيشتر از غذاهاي محلي استفاده مي ‏كردند، شوربا، آشك، منتو، قابلي و اين‏گونه غذاها... حالا سطح اقتصاد مردم كمي بلند رفته و در رستورانت ها، غذاهاي فست فود مثل برگر، كباب هاي عربي و ايراني، پيزا و... زياد استفاده مي كنند". او در ادامه توضیح می دهد: "حتی يك نوبت در هفته هم که شده، مردم از خانه بيرون مي آيند و در رستورانت نان مي خورند. براي اين كه هم يك تفريح می شود و هم يك تنوع غذايي است".

البته در كنار غذاهای ایرانی و پاكستاني، بسیاری از غذاهای اروپایی نیز در میان مردم، به ویژه جوانان رواج یافته است. به عنوان مثال جوانان به برخی رستوارنت های مخفی در کابل می روند که بیشتر غذاهای مورد طبع خارجی ها را تهیه می کنند. این جوانان در آنجا غذاهایی مانند انواع پیزا، سندویچ، برگر، ساسج و برخی نوشیدنی ها را تجربه می کنند. این غذاها نسبت به غذاهای وطنی قیمت بالایی دارند و غالبا جوانان مشتری آنان هستند.

با تمام اين تغييرات، هنوز مردم افغانستان برای غذاهاي اصيل افغانستان ارزش ویژه یی قایل هستند و آنان را "غذاهاي هوسانه" می نامند. قابلی، شوربا، کباب، شله، شیربرنج، آشک، منتو و ... هنوز غذاهای اصلی مهمانی ها هستند و دسترخوان افغان ها را رنگ و بوی خاصی می دهند.

عباس برومند / کابل

ویراستار: عاصف حسینی