سیپری: بحران های جهانی تجارت اسلحه را شدت بخشیده است
۱۳۹۴ اسفند ۳, دوشنبه
همین ده روز پیش دیمتری میدویدیف نخست وزیر روسیه در کنفرانس امنیتی مونشن گفت که به نظر وی جهان جنگ سرد جدیدی را تجربه می کند. جنگ های گرم قبلاً در اوکرایین و به ویژه خاور میانه به راه انداخته شده اند. در آسیای شرقی رفتار تهاجمی چین همسایگانش را به تشویش انداخته است، در حالی که در آسیای جنوبی مناسبات میان دو کشور رقیب هند و پاکستان به شدت متشنج باقی مانده است.
در عین زمان، به دلیل افزایش خطرات تروریستی ناامنی بین المللی بیشتر گردیده است. چنانکه از ارقام تازه (SIPRI) "سیپری" یا "بنیاد تحقیقات بین المللی صلح در استوکهولم" معلوم می شود، اوضاع امنیتی نهایت متشنج جهانی خود را در رونق تجارت اسلحه و زرهدارهای بزرگ نشان می دهد.
برای آن که بتوان نوسان های ناشی از قراردادهای بزرگ اسلحه را ترازبندی نمود، کارشناسان "سیپری" در سطح جهانی انتقال اسلحه را در مراحل پنج ساله گروه بندی کرده اند. در پنج سال اخیر به تناسب دوره قبل از آن 14 درصد بیشتر سلاح در سطح جهانی صادر شده است.
خاور میانه: جنگ بیشتر، سلاح بیشتر
"سیپری" اظهار نگرانی کرده است که اکثریت این اسلحه به آسیا و منطقه بحرانی خاورمیانه صادر شده است. واردات سلاح های سنگین بین خلیج فارس و تنگه باسفورس 61 درصد افزایش یافته است. بین سال های 2011 و 2015 هند تنها کشوری بوده است که اسلحه بیشتر نسبت به عربستان سعودی وارد کرده است. عربستان سعودی کشوری است که فقط 30 میلیون نفر جمعیت دارد. در مقایسه بین سال های 2006 تا 2010 خریداری اسلحه توسط شیخ نشین های نفت خیز تقریباً سه چند گردیده است. مقام چهارم را در لیست واردات اسلحه امارات متحد عربی دارد که جمعیت آن پنج میلیون نفر است. ترکیه وارد کننده شماره ششم می باشد.
پیتر ویزیمن، کارشناس سیپری از این انکشافات چندان متعجب به نظر نمی رسد، زیرا در این مناطق منازعات مشتعل اند. او در مصاحبه ای با دویچه وله گفت که این منازعات هم در درون این کشورها وجود دارند و هم در بین کشورها. کشورهای این منطقه بودجه کلانی دارند. او می گوید که این امر صرف حالا در نتیجه پایین آمدن قیمت نفت تغییر کرده است. علاوه بر این، این کشورها صنایع اسلحه سازی خود شان را ندارند، بنابراین می بایست آن را از بازارهای بین المللی خریداری کنند.
واردات مکسیکو سه چند گردیده است
تغییر دیگر در جناح خریداران این است که واردات اسلحه ثقیل مکسیکو در همین چند سال گذشته به تناسب سال های 2006 تا 2010 بیش از سه چند گردیده است. این پی آمد جنگ مواد مخدر می باشد که در ده سال گذشته مسئول کشته شدن بیش از 100 هزار نفر می باشد. ویزمن کارشناس تجارت اسلحه توضیح می دهد که مکسیکو در ضمن سایر مسایل روی عراده های زره پوش سبک سرمایه گذاری سنگینی کرده است. «این زره پوش ها حفاظت در برابر حمله با ماشیندارها را تامین می کنند نه در برابر راکت ها را.»
افریقا: فقر مانع توسعه تسلیحاتی شده است
بیش از نصف اسلحه ای که به افریقا وارد می شود صرف توسط دو کشور صورت می گیرد: دوکشور همسایه مراکش و الجزایر. آن ها به یُمن وضعیت اقتصادی بالنسبه خوب شان امکان خریداری اسلحه را دارند. طبق نظر ویزمن کارشناس "سیپری" این دو کشور به همدیگر با یک عدم اعتماد متقابل زیاد می نگرند و علیه همدیگر به مسابقه تسلیحاتی داخل شده اند. در کل کشورهای جنوب صحرای افریقا با وجود غوطه ور شدن در منازعات، عمدتاً به دلیل ضعیف بودن اقتصادهای شان، بازار بسیار مهم برای سلاح های ثقیل نبوده اند.
در این جا نیز ویزمن مشکلی می بیند. او می گوید با آنکه بسیاری کشورهای افریقایی در ماموریت های صلح شرکت دارند، سربازان شان غالباً بسیار بد و یا غلط تجهیز گردیده اند: «این کشورها در قسمت تسلیحاتی سرمایه گذاری نمی کنند که شاید مورد نیاز عملیات ملل متحد باشد. آن ها روی دیگر سلاح ها سرمایه گذاری می کنند و آن را بیشتر برای حفظ حیثیت شان خریداری می کنند.»
ایالات متحد امریکا بزرگترین فروشنده سلاح
در سمت صادر کنندگان اسلحه، ایالات متحد امریکا و روسیه مواضع مهمترین تهیه کنندگان تجهیزات نظامی را اتخاذ کرده اند. ایالات متحد امریکا به تنهایی یک سوم صادرات اسلحه در سطح جهانی را در دست دارد. صادرات این کشور 27 درصد افزایش یافته است. ایالات متحد امریکا به صورت ثابتی به طور خاص ذخایر اسلحه منطقه بحران زای خاورمیانه را دو باره پر می کند. مهمترین مشتری اش عربستان سعودی است. امارات متحده عربی در جایگاه دوم و به دنبال آن ترکیه قرار می گیرد.
یک چهارم صادرات اسلحه از روسیه صورت می گیرد. مشتریان مهم این کشور، چین، هند و ویتنام می باشند. چین در مقایسه با سال های 2006 تا 2010 صادرات اسلحه اش را نزدیک به دو چند گردانیده و به 88 درصد رسانیده است. این کشور اکنون 6 درصد تجارت بین المللی را در دست دارد و مقام سوم را کسب نموده است که جلوتر از فرانسه می باشد و خود را در بازار بین المللی اسلحه یک تولید کننده مهم ساخته است. ویزمن این را به دلیل بهبود کیفیت سلاح های چینی می داند. تجهیزات نظامی چین در گام نخست به پاکستان، بنگله دیش و میانمار می رود، اما این کشور می کوشد جای پای خود را به مثابه تهیه کننده اسلحه در افریقا باز کند.
بین سال های 2011 و 2015 کشورهای اروپای غربی مانند فرانسه، آلمان، بریتانیا، اسپانیا و ایتالیا جمعاً یک پنجم ارسال اسلحه را در سطح جهانی در دست داشتند. با آنکه تجارت اسلحه توسط فرانسه در طی این مدت قریب به ده درصد کاهش یافته است، صادرات اسلحه آلمان واقعاً نصف گردیده است.
ویزمن می گوید که دلیل آن بحران اقتصادی در بسیاری کشورهای اروپایی بوده است. برخی دولت های اروپایی پول برای تجهیزات قیمتی ندارند. این امر برعکس فشار بر صنایع تسلیحاتی اروپایی را افزوده است تا بازارهای جدیدی باز کنند. این کارشناس تسلیحات سیپری به این نظر است که آلمان به خصوص به شکل تهاجمی می کوشد تا سیستم تسلیحاتی اش را در جاهایی مانند خاور میانه و آسیا به فروش برساند.