سیزده سال حکومت کرزی؛ دست آوردها و کاستی‌ها

حکومت رئیس جمهور کرزی بر ویرانه های بجا مانده از جنگ های مجاهدین در کابل و خرابی های طالبان بنا شد و افغانستان فرصت استثنایی به دست آورد تا این ویرانه ها را آباد کند. ائتلاف بین المللی به رهبری ایالات متحده امریکا در کنار حضور نظامی، میلیون ها دالر را برای احیای حکومتداری به حکومت آقای کرزی کمک کرد.

در سیزده سال گذشته چهره کابل و ولایات افغانستان از نظر بازسازی تغییر کرد ولی آگاهان مسایل سیاسی می گویند رئیس جمهور کرزی نتوانست از این کمک ها به صورت موثر استفاده کند.

فاطمه عزیز نماینده ولایت کندز در ولسی جرگه به این نظر است که در نتیجه این کمک ها، تعدادی از زورمندان قوی تر شدند: «در حکومت آقای کرزی زمینه مساعد برای افراد زورمندی بود که چاق و چاقتر شدند ولی آنچه به نفع مردم استفاده شد بسیار ناچیز و کم بود. شما می بینید که اکثر مردم در ناامنی زندگی می کنند و زیر خط فقر قرار دارند».

امنیتی که تامین نشد

در نخستین روزهای حکومت آقای کرزی افغانستان نه پولیس داشت و نه اردو. افغانستان با کمک متحدان بین المللی اش توانست در سیزده سال گذشته تشکیل اردو و پولیس را تکمیل کند. حالا افغانستان حدود 350 هزار نیروی امنیتی دارد.

مهم ترین خواستی که مردم افغانستان در سیزده سال پیش داشت، امنیت بود. افغان ها از سه دهه جنگ خسته شده بودند و امید داشتند که رییس جمهور کرزی بتواند با تقویت نهادهای امنیتی، ثبات سراسری را در این کشور جنگ زده تامین کند.

ولی پس از سیزده سال امنیت و ثبات همچنان خواست کلیدی و اصلی مردم است و طالبان به تهدید جدی در برابر حکومت تبدیل شده است. اکثر ولایات افغانستان شاهد حضور طالبان است و این گروه در تابستان سال جاری تلاش کرد تا برخی از ولسوالی ها را تصرف کند.

ناهید احمدی فرید نماینده هرات به این نظر است که سیاست نادرست حکومت آقای کرزی سبب شد که طالبان یک بار دیگر به تهدید جدی در برابر ثبات افغانستان تبدیل شوند. به باور خانم فرید نیروهای امنیتی افغانستان نمی دانند که با کی می جنگند: «مهم این است که به صورت زیربنایی یک سیاست درست در قبال دوست و دشمن وجود داشته باشد تا ما امنیت داشته باشیم. چیزی که هویداست این است که ما در سیزده سال گذشته نتوانستیم این مشکلات را حل کنیم».

ناکامی در مبارزه با فساد

حکومت داری یکی از دست آوردهایی است که رئیس جمهور کرزی همواره از آن نام برده است. نهادهای دولتی در این مدت بازسازی شدند و افغانستانی که سیزده سال پیش چیزی به نام حکومت نداشت، صاحب ادارات منظم شد. ولی فساد اداری از همان ابتدا به عنوان تهدیدی در برابر حکومت داری سالم عرض اندام کرد.

رئیس جمهور کرزی چندین نهاد مبارزه با فساد را ایجاد کرد تا جلو کارشکنی ها و رشوه خواری ها را در حکومت بگیرد ولی این اقدامات، موثر واقع نشد و این پدیده هر سال فاصله مردم با حکومت را بیشتر کرد. بالاخره کار بجایی رسید که مردم در شماری از ولایات بجای مراجعه به نهادهای دولتی، برای حل مسایل حقوقی نزد طالبان مراجعه کردند.

خانم فرید می گوید عدم جدیت رئیس جمهور کرزی در مبارزه با فساد ضربه بزرگی به حکومتداری سالم زد: «عدم درایت در رهبری رئیس جمهور کرزی، سبب شد که اطرافیان او به مسایلی دست زدند که باعث شد امروز افغانستان دومین کشور فاسد جهان باشد».

تامین حقوق بشر

انتظار می رفت با آغاز کار حکومت آقای کرزی، قدم های جدی برای تامین حقوق بشر در افغانستان برداشته شود. خانواده هایی که در طول سه دهه جنگ قربانی شده بودند بی صبرانه منتظر عدالت بودند. ولی عدالت در مورد قربانیان تامین نشد. استدلال حکومت این بود که صلح را بر عدالت ترجیح می دهد و با اجرای عدالت انتقالی، آرامش افغانستان را برهم نمی زند.

اما ده ها نهاد مدافع حقوق بشر و جامعه مدنی به فعالیت آغاز کردند و حالا یکی از دست آوردهای سیزده سال گذشته فعالیت همین نهادها دانسته می شود. در حال حاضر این نهادها به مدافعان حقوق بشر تبدیل شده و در برابر هر بی عدالتی صدای اعتراض شان را بلند می کنند.

ولی خانم عزیز می گوید آنچه مردم افغانستان می خواست در سیزده سال اخیر براورده نشد: «به خانه مردم، به مال مردم تجاوز صورت گرفت، چون به زورمندان تعلق داشتند، عدالت تامین نشد. ما و شما شاهد هستیم که هزاران نفر بی گناه در زندان به سر می برد اما مجرمینی هستند که آزاد شدند. این نمی تواند تامین عدالت و تامین حقوق بشر باشد».

نهادهای مدافع حقوق بشر بارها گفته اند که عدالت انتقالی باید تطبیق شود و حکومت جدید نباید با ادامه فرهنگ مصوونیت، عدالت را قربانی کند.