تصمیم گیری شتابزده درباره سرنوشت پناهجویان افغان در آلمان

بی بی گل با والدین و برادر خود در شهر کلن آلمان، چهارمین شهر بزرگ کشور زندگی می کند. این جوان 24 ساله افغان که نام واقعی اش چیز دیگری است، قصه می کند: «من همیشه با خانواده ام یک جا زندگی کرده ام؛ مثل حالا». او کوشش می کند که به این مسئله فکر نکند که شرایطش ممکن است تغییر کند. درخواست پناهندگی او اندکی پیش ناکام ماند اما درخواست بقیه اعضای خانواده او قبول شد.

خانواده بی بی گل یک و نیم سال است که به آلمان آمده است. آنها ابتدا از افغانستان به ایران مهاجرت کردند و بی بی گل هرگز تصور نمی کرد که آنها روزی راه اروپا و آلمان را پیش بگیرند. او می گوید: «من قبلا می خواستم وزیر خارجه شوم؛ به همین دلیل من هنگام تحصیلات خود روی آن کار کردم». او در ادامه قصه می کند: «من برنامه های زیادی برای زندگی خود در کابل داشتم. دلم برای این که روی اهدافم کار کنم تنگ شده؛ حالا همه چی تغییر کرده است».

در ایران خانواده بی بی گل نتوانست پناهندگی دریافت کند. او می گوید: «پولیس ایران آوارگان افغان را دستگیر می کرد. اگر آنها مدرکی نمی داشتند، دیپورت می شدند»؛ از این ترس خانواده بی بی گل خود را پنهان می کرد. سرانجام آنها تصمیم گرفتند که باز هم مهاجرت کنند: اول به ترکیه و بعد به آلمان.

زندگی مخفیانه

همه اعضای خانواده در آلمان درخواست پناهندگی دادند. همه اعضا به جز بی بی گل جواب مثبت دریافت کرده اند. پس از جلسه استماعیه یا مصاحبه به او گفته شد که دلایلش به اندازه کافی قناعت بخش نیست. او کوشش کرد تا توضیح دهد که نمی تواند به افغانستان بازگردد چون آنجا تحت تعقیب قرار می گیرد.

بی بی گل نمی خواهد درباره این موضوعات صحبت کند که چرا خانواده اش از افغانستان فرار کرده یا چه اتفاقی می افتد اگر به افغانستان بازگردد. از آنجایی که درخواست او رد شده، نمی تواند درباره جزئیات صحبت کند. با این حال او می گوید: «ما پس از آن که چیزی برایمان در کابل اتفاق افتاد، دیگر پس رفته نمی توانیم». او ادامه می دهد: «من کشته خواهم شد».

بیشترین درخواست های پناهندگی در ماه های جنوری و فبروری سال روان میلادی، از پناهجویان سوریایی و افغان بوده است.

حکومت آلمان اخراج پناهجویان را به مناطقی از افغانستان که امن می داند، ممکن می داند. در جمله این مناطق کابل نیز شامل است. قانون مهاجرت آلمان همچنان می گوید که به کسی که جای امن دیگری در کشور خود دارد، پناهندگی اعطا نمی شود. از سال 2015 تاکنون اعطای پناهندگی به افغان ها به طور مداوم کاهش یافته است. در سال 2015، میزان درخواست های قبول شده، 77.6 درصد بود؛ در حالی که در جنوری و فبروری سال روان به 47.9 درصد کاهش یافت.

استراتژی کاهش

بی بی گل می گوید: «به عنوان یک زن فعال و تنها بازگشت به افغانستان غیر ممکن است». او می گوید: «آنجا یک کشور اروپایی نیست و امنیت وجود ندارد». از وقتی که جواب منفی گرفته، این زن جوان تلاش کرده است تا به زودترین وقت یک وکیل بگیرد.

از دید برند میسوویچ، مسئول سیاست حقوقی اداره حامی پناهجویان موسوم به "پرو ازول"، استراتژی رد درخواست افغانها به این معناست که "آنها باید فکر مهاجرت به آلمان یا اروپا را از سر خود بیرون کنند". به گزارش "اداره فدرال مهاجرت و آوارگان آلمان" (BAMF)، پناهجویان افغان بعد از سوریایی ها بیشترین درخواست پناهندگی را در ماه های جنوری و فبروری امسال ارائه کردند.

با این حال، میسوویچ به دویچه وله گفت که هیچ منطقه به اصطلاح امن در افغانستان وجود ندارد. او گفت: «وضعیت در افغانستان بدتر شده است و مناطق و ولایت های بیشتری ناامن شده اند. حالا افغان ها دلایل بیشتری برای فرار دارند».

وقت کم برای مصاحبه

روند بررسی درخواست های پناهندگی بسیار طولانی مدت است و گاهی چندین ماه طول می کشد. تصمیم گیری هنگام مصاحبه یا استماع انجام می شود. در مصاحبه پناهجو دلایل شخصی خود را می گوید که چرا نمی تواند به کشور خود بازگردد. برای بی بی گل مصاحبه یک روند حیرت آور بود. او می گوید که تصمیم گیرنده یا مسئول مصاحبه وقت کمی داشت. او می گوید: «به من گفته شد که با بله یا خیر جواب بدهم یا جملات کوتاه به کار ببرم». این روش مصاحبه برای بی بی گل عجیب بود. او می گوید: «من فکر کردم که او همه قصه من را خوانده و می داند؛ به همین خاطر از من خواسته تا با بله یا خیر جواب بدهم». پس از آن که او جواب منفی گرفت، با پناهجوی دیگری صحبت کرد. آن پناهجو نیز با چنین مصاحبه ای روبرو شده بود.

بی بی گل از این واقعیت که مسئولان مهاجرت از شرایط کشور او آشنا نیستند، احساس سرخوردگی کرد. او قصه می کند: «آنها هیچ چیزی درباره افغانستان نمی دانستند. آنها باید اطلاعات بیشتری کسب کنند». تصمیم اداره مهاجرت بر اساس قانون آوارگان و همچنان "آگاهی دقیق از وضعیت سیاسی در کشور فرد متقاضی" اتخاذ می شود.

مصاحبه بی بی گل یک و نیم ساعت طول کشید. او قبلا شنیده بود که مصاحبه به زبان مادری او انجام می شود. مترجمی که برای او گرفته شده بود، ایرانی بود و "دری" صحبت نمی کرد بلکه فارسی حرف می زد. به همین خاطر طول می کشید تا متقاضی و مترجم حرف همدیگر را بفهمند و آن را به مسئول مهاجرت منتقل کنند.

خانم انا بوسل، وکیل امور خارجی و آوارگان در شهر بن است. او تقریبا با یک صد دوسیه پناهجویان کار کرده است. با توجه به تجربیات، ماجرای بی بی گل تنها دوسیه نیست، بلکه هزاران پناهجوی افغان نیز از اداره مهاجرت آلمان شکایت می کنند. 

کار چندین ساله روی دوسیه ها

او می گوید: «وکیل های شهر کلن دوسیه های زیادی را از افغان های دریافت کرده اند که هر کدام از آنها چندین سال کار نیاز دارد. بسیار طول می کشد تا وقت مصاحبه برای یک نفر مهیا شود».

خانم بوسل پروتکل مصاحبه بسیاری از متقاضیان پناهجویی را خوانده است. او می گوید که همیشه مشکل مشابهی وجود داشته است. او توضیح می دهد: «به نظر می رسد که افراد تصمیم گیرنده و هم کسانی که مصاحبه را هدایت می کنند و هم درباره اعطای پناهندگی تصمیم می گیرند، معلومات ناکافی دارند؛ نه تنها درباره این که چگونه با پناهجو مصاحبه کنند بلکه در مورد شرایط افغانستان هم معلومات ندارند».

شمار جواب های منفی در حال افزایش است. بوسل تصمیم کارمندان اداره مهاجرت را شخصی نمی بیند؛ بلکه بر اساس مقررات عمل می کنند. به همین خاطر، خانم بوسل فکر می کند که بسیاری از دوسیه ها موفقیت آمیز خواهد بود.

در اداره مهاجرت آلمان حدود 8300 نفر کار می کنند که از این جمع 2550 نفر تصمیم گیرنده هستند. در برخی موارد، تصمیم نهایی توسط کسانی گرفته می شود که مصاحبه را هم انجام می دهند. بنابراین، تصمیم هر کارمند در یکی از چهار اداره تصمیمگیری مهاجرت در برلین، بن، مانهایم یا نورنبرگ گرفته می شود. این مسئله را کیرا شویر، سخنگوی اداره مهاجرت آلمان در مصاحبه با دویچه وله تایید کرد.

یولیا شویر از اداره آوارگان ایالت نوردراین وستفالن مسئله را ساختاری می بیند. او می گوید: «برای ما بسیار مهم است که یک فرد که تصمیم می گیرد با کسی که درخواست پناهجویی داده به خوبی آشنا شود؛ نه این که فقط پروتکل مصاحبه را پر کند». او در ادامه می گوید: «اما حالا وضعیت این گونه است. بیشمار درخواست پناهجویی و مصاحبه وجود دارد که باید انجام شوند و اداره مهاجرت باید وظایف خود را تقسیم کند».

خانم انا بوسل، وکیل توصیه می کند کسانی که هنوز منتظر جواب هستند، مدارک بیشتر و معتبر جمع آوری کنند تا شرایط خود را بهتر بسازند. این کار به خصوص به کسانی کمک می کند که درخواست خود را تحویل داده اند و منتظر مصاحبه هستند. او می گوید: «تنها توصیه ای که می توانم این است که آنها به زندگی روزمره خود برگردند و زبان آلمانی یاد بگیرند؛ به دنبال کار یا تحصیل باشند و از زندگی بهره ببرند. در غیر آن، باید فقط ماه ها انتظار بکشند».

Zivilé Raskauskaite (cha) - AH