«Όταν ο Χίτλερ έκλεψε το ροζ κουνέλι»

Η μικρή Άννα είναι απελπισμένη και ξεσπά σε δάκρυα. Οι γονείς της τής έδωσαν μια επιλογή: μόνο ένα παιχνίδι μπορεί να πάρει μαζί της στην Ελβετία. Το αγαπημένο της ροζ κουνέλι - ή το πιο παλιό, ένα παιχνίδι που έχει από μωρό. Η εννιάχρονη Άννα αποφασίζει τελικά με βαριά καρδιά να μην πάρει το κουνέλι. Αυτό θα παραμείνει στη Γερμανία. Για πολλά παιδιά και εφήβους η αρχική σκηνή της ιστορίας είναι οικεία. Για τη μικρή Άννα η απώλεια του κουνελιού κυριαρχούσε στις σκέψεις της - πρώτα στη Ζυρίχη, στη συνέχεια στο Παρίσι και αργότερα στο Λονδίνο.

Το βιβλίο «Όταν ο Χίτλερ έκλεψε το ροζ κουνέλι» ήταν ένα σχολικό ανάγνωσμα διαδεδομένο σε πολλά μέρη του κόσμου και, επειδή η φήμη της συγγραφέως Γιούντιτ Κερ οφείλεται εν μέρει και στο εν λόγω αυτοβιογραφικό της βιβλίο, πέρασε και από τα χέρια πολλών ενηλίκων. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα αγγλικά το 1971, ενώ δύο χρόνια αργότερα μεταφράστηκε στα γερμανικά από την Ανεμαρί Μπελ, σύζυγο του βραβευμένου με Νομπέλ Χάινριχ Μπελ. Το 1978 η ιστορία μεταφέρθηκε στη γερμανική τηλεόραση, και τώρα, μετά από σχεδόν μισό αιώνα, μετατρέπεται σε κινηματογραφική ταινία.

Το «Όταν ο Χίτλερ έκλεψε το ροζ κουνέλι» γιόρτασε την παγκόσμια πρεμιέρα του στις κινηματογραφικές αίθουσες στο Βερολίνο στις 8 Δεκεμβρίου. Η Κάρολιν Λινκ, βραβευμένη με Όσκαρ το 2003 για την ταινία της «Πουθενά στην Αφρική», συγκαταλέγεται στους πιο επιτυχημένους Γερμανούς σκηνοθέτες των τελευταίων ετών.

Η υπόθεση

Η Άννα ζει με τους γονείς της και τον μεγαλύτερο αδερφό της στο Βερολίνο. Ο πατέρας της είναι γνωστός δημοσιογράφος, ο οποίος επικρίνει τον Αδόλφο Χίτλερ και τους Ναζί. Η αρχή της ταινίας διαδραματίζεται λίγο πριν από τις γερμανικές εκλογές τον Μάρτιο του 1933, οι οποίες θα φέρουν τον Χίτλερ στην εξουσία. Η οικογένεια της Άννας, καθώς ο πατέρας της γνωρίζει τον κίνδυνο στον οποίο βρίσκονται λόγω της δουλειάς του αλλά και της εβραϊκής καταγωγής τους, εγκαταλείπει αρχικά το Βερολίνο για τη Ζυρίχη. Αργότερα θα βρεθούν στο Παρίσι και στη συνέχεια στο Λονδίνο. Η απόφασή τους να φύγουν από τη Γερμανία υλοποιείται όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και αθόρυβα: οι βαλίτσες γεμίζουν βιαστικά - μαζί τους μπορούν να πάρουν μόνο τα βασικά. Και το κουνέλι πρέπει να παραμείνει στη Γερμανία.

Μία… ανέμελη, χριστουγεννιάτικη ταινία για τον αντισημιτισμό;

Η Κερ δίνει μία ισχυρή λογοτεχνική εικόνα για την απώλεια της πατρίδας της και τον αποχαιρετισμό της από το λούτρινο παιχνίδι, το οποίο συμβολίζει τις παιδικές αναμνήσεις της στο Βερολίνο. «Ακόμη και τότε ήμουν έκπληκτη με την ελαφρότητα της ιστορίας», αναφέρει η Κάρολιν Λινκ. «Πρόκειται για μια ιστορία που αφορά στον εκτοπισμό και τη φυγή από τη ναζιστική Γερμανία, αλλά με τόνο αισιόδοξο, σχεδόν ανέμελο». Αλλά… ένα βιβλίο (και τώρα μια ταινία) με θέμα τον Εθνικοσοσιαλισμό, τον εκτοπισμό και τον αντισημιτισμό - σε «αισιόδοξο τόνο»; Η Γιούντιτ Κερ έγραψε ένα βιβλίο που απευθύνεται σε παιδιά, οπότε το παιδικό πρίσμα στην αφήγηση ήταν σημαντικό γι' αυτήν. Άλλωστε στόχος της ήταν να φέρει τους νεαρούς αναγνώστες πιο κοντά σε ένα θέμα που δεν είναι καθόλου παιδικό: τη φρίκη της ναζιστικής εποχής. Και το κατάφερε, καθώς το βιβλίο έχει σημειώσει πάνω από ένα εκατομμύριο πωλήσεις μέχρι σήμερα. Η ιστορία της οικογένειας αποδίδεται ουδέτερα, δίχως σαφή πολιτική στάση. Ίσως αυτή να είναι και η σωστή προσέγγιση για να μεταφέρει κανείς στα παιδιά την ιστορία της περιόδου εκείνης, όχι με εικόνες τρόμου και φρίκης…

Παρόλα αυτά ο διανομέας προώθησε την ταινία κατά την προβολή της στους κινηματογράφους με το -ατυχές- σύνθημα «Μια χριστουγεννιάτικη ταινία για όλη την οικογένεια». Μία ταινία για τον εκτοπισμό, τον αντισημιτισμό και την ξενοφοβία ως «ταινία των Χριστουγέννων»  φαντάζει βέβαια περισσότερο ως σενάριο τρόμου…

Γιόχεν Κίρτεν

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου