«Όαση του Ματίς» στο Άμστερνταμ

Φωτεινό μπλε, πορτοκαλί, ροζ και πράσινο κυριαρχούν στον εκθεσιακό χώρο του Μουσείου Στέντελικ του Άμστερνταμ. Το έργο του Αντί Ματίς «Ο Παπαγάλος και η Γοργόνα» μοιάζει με μια γιορτή χρωμάτων. Ένα από τα διάσημα κολάζ του κορυφαίου γάλλου ζωγράφου, ο οποίος τελειοποίησε την συγκεκριμένη τεχνική τα τελευταία χρόνια της καλλιτεχνικής του δημιουργίας, αντικαθιστώντας το πινέλο ολοένα συχνότερα με το ψαλίδι.

«Ο Ανρί Ματίς ήταν μοναδικός και επηρέασε πολλούς καλλιτέχνες», είπε στην DW ο επιμελητής της έκθεσης Μπαρτ Ρούτεν. Ως εκ τούτου, θα πρέπει κανείς να εξετάσει το έργο του σε συνδυασμό με το αντίστοιχο σύγχρονων αλλά και μεταγενέστερων καλλιτεχνών που επηρεάστηκαν από το γάλλο δημιουργό. Αυτό ακριβώς επιχειρεί να κάνει και η έκθεση στο Μουσείο Στέντελικ, προσκαλώντας τους επισκέπτες να εισέλθουν στην «Όαση του Ματίς», όπως ονομάστηκε χαρακτηριστικά η έκθεση, που θα υποδέχεται το κοινό έως τις 16 Αυγούστου.

Ο Ματίς «συναντά» σύγχρονους και μεταγενέστερους δημιουργούς

Η έκθεση έκανε τον τρίτο σταθμό της στην Ολλανδία μετά του Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (MoMa) της Νέας Υόρκης και την Tate Gallery του Λονδίνου, όπου έσπασε όλα τα ρεκόρ επισκεψιμότητας. Ωστόσο, η έκθεση στο Στέντελικ έχει μία ιδιαιτερότητα. Αντί να εστιάσει αποκλειστικά και μόνο στο ατομικό έργο ενός μεγάλου καλλιτέχνη, διευρύνει τη ματιά της προσφέροντας ένα καλλιτεχνικό πανόραμα. Τα έργα του Ματίς συναντούν δημιουργίες σύγχρονων και μεταγενέστερων καλλιτεχνών που επηρεάστηκαν και μιμήθηκαν το γάλλο ζωγράφο.

Στοιχεία της καλλιτεχνικής δημιουργίας του Ανρί Ματίς ανακαλύπτει κανείς σε έργα ιμπρεσιονιστών, εξπρεσιονιστών και κυβιστών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι πίνακες των «λουομένων» του Ματίς και του κορυφαίου ρώσου ζωγράφου Καζιμίρ Μάλεβιτς. Εύλογα τίθεται το ερώτημα «ποιος επηρέασε ποιον;». Σύμφωνα με τον Μπαρτ Ρούτεν, ο Μάλεβιτς αντλούσε έμπνευση μεταξύ άλλων και από τη συλλογή του Σεργκέι Σούκιν, γνωστού συλλέκτη από τη Μόσχα, «ο οποίος είχε στην κατοχή του και μερικά έργα του Ματίς».

Ματιά στην εξέλιξη του Ανρί Ματίς

Μία από τις πολλές ενδιαφέρουσες εικαστικές συναντήσεις της έκθεσης είναι και αυτή της «Οβάλ Σύνθεσης» του Πιέ Μοντριάν από το 1914 με το σχεδόν αφηρημένο «Notre Dame» του Ματίς, πίνακες που φιλοτεχνήθηκαν τον ίδιο χρόνο. Ακόμη μεγαλύτερη εντύπωση προκαλεί όμως η αντιπαραβολή των «Χρυσόψαρων» του Ματίς με έργα των αμερικανών εξπρεσιονιστών Μπάρνετ Νιούμαν και Μαρκ Ρόθκο, οι οποίοι ζωγράφισαν 50 χρόνια αργότερα από το γάλλο ζωγράφο.

Στην έκθεση του Στέντελικ παρουσιάζεται όμως και η εξέλιξη του Ανρί Ματίς – από το 1860 με τους γάλλους ρεαλιστές έως τη δεκαετία του 1950. Ο κορυφαίος γάλλος εικαστικός δεν χάνεται ανάμεσα στα μοτίβα του Βαν Γκογκ, του Σεζάν ή του Μοντριάν. Αντιθέτως, οι δυναμικές πινελιές του σε συνδυασμό με τη θαρραλέα του τάση προς αφαιρετικές φόρμες λειτούργησαν ως δημιουργική πυξίδα για τις επόμενες γενιές καλλιτεχνών.

Stefan Dege / Άρης Καλτιριμτζής