Ωκεανοί: μια πηγή ζωής σε κίνδυνο

Οι θάλασσες φιλοξενούν τουλάχιστον 230.000 άγνωστα είδη φυτών και ζώων. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι στο βυθό της θάλασσας είναι ένα ασφαλές καταφύγιο για τα ψάρια και τα ασπόνδυλα. Στα ρηχά νερά ανθίζουν πολλά είδη φυτών ενώ παράλληλα μεγαλύτερα ψάρια όπως οι καρχαρίες αλλά και θηλαστικά όπως οι φάλαινες αφθονούν στα ανοικτά νερά.

Η ονομασία δεν είναι τυχαία. Ο ωκεανός καλύπτει το 71% της επιφάνειας της Γης και αποτελεί το 90% του οικοσυστήματος. Οι θάλασσες είναι απαραίτητες για τη ζωή - παράγουν μεταξύ 50% και 80% του οξυγόνου στον πλανήτη. Πιστεύεται ότι οι θάλασσες σχηματίστηκαν πριν από 4,4 δισεκατομμύρια χρόνια και κατέστησαν δυνατή τη δημιουργία πρόωρων μορφών ζωής.

Ο ωκεανός διαδραματίζει κύριο ρόλο στη ρύθμιση του κλίματος στη Γη, απορροφώντας την ηλιακή ακτινοβολία και διανέμοντας θερμότητα. Ωστόσο, η αλλαγή του κλίματος έχει αρχίσει ήδη να διαταράσσει αυτήν την ισορροπία του οικοσυστήματος στην οποία οι ωκεανοί παίζουν σημαντικό ρόλο. Σημαντικός είναι επίσης ο ρόλος τους στην αποθήκευση άνθρακα και την παραγωγή οξυγόνου.

Πάνω από τα δύο τρίτα όλων των μορφών ζωής στους ωκεανούς παραμένουν άγνωστα, εκτιμούν οι θαλάσσιοι βιολόγοι. Κάθε χρόνο ανακαλύπτονται νέα είδη και πολλά διαφέρουν από όσα έχουν ήδη μελετηθεί. Ακριβώς όπως αυτό το "χταπόδι-σκουλήκι" που βρέθηκε το 2007 στο δυτικό Ειρηνικό. Τι άλλο είναι κρυμμένο στα μυστηριώδη βάθη;

Ο ωκεανός κινδυνεύει. Ένα ακόμα παράδειγμα είναι ο αυξανόμενος αποχρωματισμός των κοραλλιογενών υφάλων. Οι υγιείς ύφαλοι καλύπτονται από ένα ειδικό είδος φυκιών, το οποίο επιτρέπει την ανάπτυξη και αναπαραγωγή των κοραλλιών. Οι υψηλές θερμοκρασίες και η μόλυνση καταστρέφουν τα κοράλλια και αυτά απωθούν το στρώμα των φυκιών. Πίσω μένει ένας λευκός σκελετός.

Είναι σαφές ότι η ζωή στους ωκεανούς απειλείται από την κλιματική αλλαγή. Νέες έρευνες δείχνουν ότι ορισμένοι πληθυσμοί ψαριών, μαλάκιων και καβουριών πεθαίνουν δύο φορές γρηγορότερα από τα είδη της στεριάς. Ο κύριος λόγος για αυτό είναι οι ακραίες θερμοκρασίες επειδή δεν υπάρχει στον ωκεανό σχεδόν κανένα μέρος όπου τα ζώα μπορούν να βρουν καταφύγιο και να προστατευθούν.

Οι άνθρωποι είναι άρρηκτα δεμένοι με τον ωκεανό. Εδώ και χιλιάδες χρόνια οι λαοί εγκαθίστανται κατά μήκος των ακτών, η θάλασσα τους θρέφει και αποτελεί τη βάση για τη ζωή και την ανάπτυξη του πολιτισμού τους. Σήμερα ένα δισεκατομύριο άνθρωποι ζουν σε παράκτιες περιοχές που απειλούνται από την αύξηση της στάθμης της θάλασσας.

Μόνο το 13% των ωκεανών είναι εντελώς απαλλαγμένο από ανθρώπινες παρεμβάσεις. Υπάρχουν ακόμα έλαχιστες παρθένες περιοχές κατά μήκος των ακτών. Η τεχνολογική πρόοδος αγγίζει ακόμη και τα πιο απομακρυσμένα μέρη της Ανταρκτικής. Η προστασία της υπόλοιπης άγριας φύσης θα αποτελέσει πρόκληση για τις επόμενες γενιές.