Χρειαζόμαστε έναν Ευρωπαϊκό Οργανισμό Υγείας;

Η θεά Ήρα, σύζυγος του Δία στην αρχαιοελληνική μυθολογία, περιγράφεται ως ζηλιάρα, διεκδικητική και μονίμως δυσαρεστημένη. Αν η Ήρα ενέπνευσε την Κομισιόν ως προς την ονομασία του νέου οργανισμού πρόληψης μολυσματικών ασθενειών, ονόματι HERA, παραμένει ασαφές. Δύο επίτροποι πάντως, που βρίσκονται πίσω από την ιδέα, έχουν σίγουρα ελληνικό υπόβαθρο: ο Μαργαρίτης Σχοινάς από τη Θεσσαλονίκη και η Κύπρια Στέλλα Κυριακίδη. Μαζί με τους υπόλοιπους 25 επιτρόπους αποφάσισαν τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού οργανισμού με στόχο την προστασία και προειδοποίηση για μελλοντικές υγειονομικές κρίσεις, όπως η πανδημία του κορωνοϊού, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Προς μια «Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας»

Η ακριβής ονομασία HERA προέρχεται στην πραγματικότητα από τα αρχικά «Health Emergency Preparedness and Response Agency». Δεδομένου ότι η αρμοδιότητα για την πολιτική υγείας εναπόκειται στα κράτη-μέλη, ο νέος ευρωπαϊκός οργανισμός θα διαθέτει κυρίως αρμοδιότητες σχεδιασμού και συντονισμού, ενώ δεν θα μπορεί να αποφασίζει ανεξάρτητα.

«Πρέπει να αντιμετωπίσουμε και θα αντιμετωπίσουμε με διαφορετικό τρόπο τις διασυνοριακές απειλές που αφορούν την υγεία» δήλωσε πρόσφατα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. O νέος οργανισμός φιλοδοξεί να αποτελέσει δομικό στοιχείο μιας «Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας». Σύμφωνα με την Κομισιόν ο ΗΕRA θα πρέπει να διασφαλίζει την «ανάπτυξη, κατασκευή, προμήθεια και διανομή ιατρικών προϊόντων» σε περιπτώσεις κρίσεων.

Συγκεκριμένα θα μπορεί να δίνει κατευθύνσεις στα κράτη-μέλη για την προμήθεια και αποθήκευση μασκών, προστατευτικών στολών ή φαρμάκων. Στόχος είναι να μπορεί να στηρίζει επίσης έρευνα στον τομέα των εμβολίων. Σε περίπτωση κινδύνου επιδημίας, ο HERA θα μπορεί ακόμη να λειτουργεί με ομάδα έκτακτης ανάγκης για τη διαχείριση κρίσεων, καθορίζοντας ενιαίες ρυθμίσεις για θέματα ταξιδιωτικής κίνησης ή καραντίνας, καθώς και καλύτερη οργάνωση των διασυνοριακών εφοδιαστικών αλυσίδων.

Νεοσύστατος οργανισμός sui generis

Οι υπάλληλοι του HERA αναμένεται να τεθούν σε υπηρεσία την άνοιξη του 2022, με έναν προϋπολογισμό ύψους έξι δισεκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο δεν πρόκειται για έναν «κλασικό» ευρωπαϊκό οργανισμό, που θα έχει έδρα σε συγκεκριμένο κράτος-μέλος. Πρόκειται για ένα είδος υπηρεσίας που θα κάνει χρήση πόρων από τις υφιστάμενες Γενικές Διευθύνσεις της Κομισιόν. Επίσης πρόκειται να διασυνδεθεί στενά με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) με έδρα στο Άμστερνταμ, καθώς και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) στη Στοκχόλμη.

Σύμφωνα με τον Χριστιανοδημοκράτη ευρωβουλευτή του ΕΛΚ Πέτερ Λίζε o νέος οργανισμός θα πρέπει να συντονιστεί βάσει του αντίστοιχου αμερικανικού μοντέλου, του οργανισμού BARDA, ο οποίος είναι αρμόδιος για την πρόληψη υγειονομικών κρίσεων, αλλά και την άμυνα έναντι βιολογικών όπλων. Ο Λίζε ωστόσο εκτιμά ότι στην ΕΕ υπάρχουν ακόμη δυσκολίες, εξαιτίας των περίπλοκων δομών που καθιστούν δύσκολη τη λήψη αποφάσεων. Τα ζητήματα αυτά έχουν επιλυθεί στις ΗΠΑ.

Όπως εκτιμά ο Λίζε, ο οποίος είναι γιατρός: «Στις ΗΠΑ ακόμη και σε περιόδους που δεν υπάρχουν κρίσεις επενδύονται σημαντικά κεφάλαια σε υποδομές. Σε περιόδους κρίσης μπορούν επίσης πολύ γρήγορα να διατεθούν κονδύλια. Έναν τέτοιο θεσμό χρειαζόμαστε επειγόντως και στην ΕΕ, ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε γρήγορα και καλύτερα μια κρίση.»

Μπερντ Ρίγκερτ

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη