Φροντίδα για τους μετανάστες σε εποχές κορωνοϊού

Η Γιουλιάνα, μία νεαρή γυναίκα από την Αγκόλα, περιμένει μπροστα στα γραφεία της Solidariedade Imigrante (SOLIM), της μεγαλύτερης μεταναστευτικής οργάνωσης στην Πορτογαλία. Μόλις πριν από ενάμισι χρόνο ήρθε στη Λισαβόνα. Βρήκε σπίτι και δουλειά σε ξενοδοχείο της πορτογαλικής πρωτεύουσας, χωρίς όμως να ζητήσει άδεια παραμονής από την αστυνομία ή την υπηρεσία αλλοδαπών. Τελικά η Γιουλιάνα έχασε τη δουλειά της στην εποχή του κορωνοϊού.

Και δεν ήταν η μόνη. «Συμβαίνει και με μένα ό,τι συμβαίνει με πολλούς άλλους μετανάστες», λέει η νεαρή γυναίκα. «Λόγω της πανδημίας χασαμε τη δουλειά μας, αλλά δεν έχουμε πρόσβαση σε κοινωνικά επιδόματα και τώρα δεν ξέρουμε ούτε πώς θα πληρώσουμε το επόμενο νοίκι».

Έπαινος από το εξωτερικό

Στο απόγειο της κρίσης του κορωνοϊού η πορτογαλική κυβέρνηση έλαβε μία ασυνήθιστη απόφαση: ‘Ολοι οι μετανάστες που είχαν καταθέσει αίτηση για μόνιμη άδεια παραμονής πριν από τις 18 Μαρτίου, εξασφαλίζουν με συνοπτικές διαδικασίες ένα «προσωρινό» δίκαίωμα παραμονής και κατ’ αυτόν τον τρόπο αποκτούν πρόσβαση στη δημόσια υγειονομική περίθαλψη και σε κοινωνικά επιδόματα.  Αυτή η πρωτοβουλία προκάλεσε θετικές αντιδράσεις στο εξωτερικό. Όπως επισημαίνει ο Πορτογάλος υπουργός Εσωτερικών Εντουάρντο Καμπρίτα «δεν γνωρίζουμε να υπάρχει άλλη χώρα στην Ευρώπη που να έχει πάρει μία τέτοια απόφαση για τους μετανάστες και τους αιτώντες άσυλο. Εμείς το αποφασίσαμε σε αγαστή συνεργασία με την Υπηρεσία Αλλοδαπών».

Ωστόσο η Γιουλιάνα δεν καλύπτεται από την απόφαση της πορτογαλικής κυβέρνησης. Από τη στιγμή που δεν είχε καταθέσει αίτηση για άδεια παραμονής, θεωρείται «παράνομη» στη χώρα. Μέχρι να εγκριθεί η αίτησή της δεν θα έχει δικαίωμα ιατρικής περίθαλψης. Επιπλέον δεν επιτρέπεται να λάβει επίδομα ανεργίας. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της οργάνωσης SOLIM, Τιμότεο Μασέντο, αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα, δεδομένου ότι ακόμη και πριν ξεσπάσει η πανδημία, η Υπηρεσία Αλλοδαπών διεκπεραίωνε τις αιτήσεις με αργούς γραφειοκρατικούς ρυθμούς. Ο ίδιος θεωρεί ότι μόνη λύση είναι να αποκτήσουν «προσωρινό» δικαίωμα παραμονής όλοι οι μετανάστες που διαμένουν στην Πορτογαλία. «Η Υπηρεσία Αλλοδαπών αγνοεί το γεγονός ότι η Πορτογαλία γίνεται όλο και πιο δημοφιλής προορισμός για τους μετανάστες, ιδιαίτερα από την Ασία» λέει ο Μασέντο. «Αυτοί οι άνθρωποι έχουν έρθει εδώ γιατί αγωνίζονται να επιβιώσουν, αλλά κυρίως γιατί η ίδια η Πορτογαλία τους χρειάζεται, για παράδειγμα ως εποχικούς εργάτες στις καλλιέργειες, στη γαστρονομία, στον τουρισμό, στην οικοδομή».

Κρούσματα ξενοφοβίας στην αστυνομία;

Δεν είναι η πρώτη φορά που ασκείται κριτική για τον τρόπο που συμπεριφέρονται στους μετανάστες οι πορτογαλικές αρχές. Πριν δύο μήνες τρεις αστυνομικοί στο αεροδρόμιο της Λισαβόνας λέγεται ότι ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου έναν Ουκρανό, ο οποίος αρνήθηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Πολλοί ζητούν δραστικές αλλαγές στην Υπηρεσία Αλλοδαπών. Ο επικεφαλής της SOLIM τονίζει ότι είναι απαραίτητος ένας αυστηρός διαχωρισμός αρμοδιοτήτων ανάμεσα στους υπαλλήλους της υπηρεσίας και τους συνοριοφύλακες. «Υπάρχει ένα συγκεκριμένο σκεπτικό, ακραίας δεξιάς κατεύθυνσης, που θέλει ένα απροσπέλαστο ‘Φρούριο Ευρώπη’ και αυτό πρέπει να σταματήσει» λέει ο Τιμότεο Μασέντο. «Φαίνεται όμως ότι λείπει η πολιτική βούληση για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Αν πραγματικά θέλουμε να δεχθούμε μετανάστες με την αξιοπρέπεια και με τα δικαιώματα που τους αρμόζουν, χρειαζόμαστε μία Υπηρεσία Αλλοδαπών που θα λειτουργεί αψογα».

Πάντως, το πορτογαλικό υπουργείο Εσωτερικών απορρίπτει τις αιτιάσεις για διακρίσεις ή ακόμη και για κρούσματα ακροδεξιάς βίας εναντίον αλλοδαπών. Επισημαίνει μάλιστα ότι, για να αντιμετωπίσει τις αυξημένες οργανωτικές ανάγκες της εποχής, προγραμματίζει μέσα στο 2020 την πρόσληψη εκατό νέων επιθεωρητών».

Τίλο Βάγκνερ (DLF)

Γιάννης Παπαδημητρίου