Υπό πίεση οι αναδυόμενες αγορές

Taper tantrum αποκαλείται το σενάριο που προκαλεί ανησυχία στις διεθνείς αγορές. Ανέκυψε για πρώτη φορά όταν, την άνοιξη του 2013, ο επικεφαλής της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας (FED) Μπεν Μπερνάνκι ανακοίνωσε το περιβόητο tapering, δηλαδή τη σταδιακή μείωση της αγοράς κρατικών ομολόγων, προκαλώντας σοκ στις αγορές. Το αποτέλεσμα ήταν σημαντικές εκροές κεφαλαίων, καθώς και υποτίμηση του εθνικού νομίσματος σε πολλές αναδυόμενες οικονομίες, οι οποίες για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν αγαπημένο καταφύγιο των επενδυτών.

Σήμερα παρατηρούνται παρόμοιες τάσεις, αν και δεν εκδηλώνονται τόσο έντονα, ούτε τόσο απότομα. Πάντως τους τελευταίους μήνες η τουρκική λίρα, το αργεντίνικο πέσο και το νοτιοαφρικανικό ραντ έχουν χάσει σημαντικό μέρος της αξίας τους, καθώς δέχονται πιέσεις από το δολάριο. «Η άνοδος του δολαρίου προκαλεί προβλήματα σε όλα τα νομίσματα παγκοσμίως, αλλά η πίεση είναι ιδιαίτερα έντονη στις αναδυόμενες αγορές» επισημαίνει η Άντγε Πρέφκε, αναλύτρια της Commerzbank.

Βέβαια η κατάσταση είναι σήμερα διαφορετική σε σχέση με το 2013, καθώς ο Μπερνάνκι δεν έχει περιοριστεί σε εξαγγελίες, αλλά περνάει στην πράξη, τερματίζοντας το πρόγραμμα στήριξης της οικονομίας και ανεβάζοντας σταδιακά τα επιτόκια δανεισμού. Αλλά αυτό σημαίνει ότι τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα αποκτούν και πάλι ενδιαφέρον για τους επενδυτές, προσφέροντας αποδόσεις που πλέον ξεπερνούν το 3% για δεκαετείς τίτλους. Το αποτέλεσμα είναι ότι σημαντικά κεφάλαια από τις αναδυόμενες αγορές επιστρέφουν στις ΗΠΑ, αναζητώντας νέες ευκαιρίες.

Η ιδιαίτερη περίπτωση της Τουρκίας

Ή μήπως όχι; Υπάρχουν και οι λιγότερο απαισιόδοξοι, όπως ο Μαουρίσιο Βάργκας, οικονομολόγος της Union Investment, ο οποίος θεωρεί ότι «το γενικότερο περιβάλλον για τις αναδυόμενες οικονομίες παρουσιάζεται σήμερα πιο σταθερό και μόνο μερικές από αυτές τις χώρες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες». Μία από αυτές τις χώρες είναι αναμφισβήτητα η Τουρκία, που φαίνεται να μπαίνει σε μεταβατική περίοδο τριγμών και προσαρμογών υπό την αυταρχική διακυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο πληθωρισμός έχει φτάσει το 10%, αλλά η κεντρική τράπεζα δεν ανεβάζει τα επιτόκια μετά από «βέτο» του Ερντογάν, ο οποίος μάλιστα προειδοποιεί ότι θα εντείνει τις παρεμβάσεις του. Η ελεύθερη πτώση της τουρκικής λίρας συνεχίζεται και μάλιστα εντείνεται μετά τις απειλές Ερντογάν προς την κεντρική τράπεζα.

Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι η ίδια η Τουρκία έχει προκαλέσει τα οικονομικά προβλήματα, με τα οποία βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη. Το ότι ο «ισχυρός άνδρας» της χώρας δεν αναγνωρίζει καν τις ευθύνες του, επιτείνει το πρόβλημα. Και αυτό γιατί η συνεχής υποτίμηση του εθνικού νομίσματος καθιστά πολύ πιο ακριβές τις εισαγωγές, κάτι που πυροδοτεί εκ νέου τον πληθωρισμό. Τις πιο οδυνηρές συνέπειες αυτού του φαύλου κύκλου υφίσταται ο απλός κόσμος, ιδιαίτερα στην ύπαιθρο.

Προσέγγιση Αργεντινής και ΔΝΤ

Και στην Αργεντινή η οικονομική κατάσταση παραμένει δραματική και αναγκάζει την κυβέρνηση της χώρας να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) για άμεση οικονομική βοήθεια. Μόνο τις προηγούμενες δύο εβδομάδες το εθνικό νόμισμα, το πέσο, έχει υποχωρήσει κατά 15% απέναντι στο δολάριο.

Έτσι ακριβαίνουν οι εισαγωγές σε μία χώρα που, όπως άλλωστε και η Τουρκία, εμφανίζει αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο, εισάγει δηλαδή περισσότερα από όσα εξάγει. Για το 2018 το ΔΝΤ προβλέπει πληθωρισμό 23%. Σε μία προσπάθεια να αποτρέψει την περαιτέρω εκροή κεφαλαίων, η κεντρική τράπεζα της Αργεντινής αυξάνει το βασικό επιτόκιο δανεισμού στο 40%.

Η καλή είδηση είναι βέβαια ότι άλλες αναδυόμενες αγορές έχουν καταφέει να προσαρμοστούν στο «ράλι» του δολαρίου. Αλλά σε κάθε περίπτωση οι πιέσεις του αμερικανικού νομίσματος θα συνεχιστούν, ενώ αναμένεται περαιτέρω άνοδος των αμερικανικών επιτοκίων. 

Μίσα Έρχαρντ / Γιάννης Παπαδημητρίου