Υπάρχει σωτηρία για τη Μέρκελ;

Η θέση της ήταν μέχρι τώρα πέραν πάσης αμφισβήτησης μέσα στο κόμμα, μέσα στη γερμανική κοινωνία. Το 2012, το περιοδικό Time την κατέταξε ανάμεσα στους 100 πολιτικούς με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο, τίτλο που απέδειξε πλειστάκις στις παγκόσμιες κρίσεις που ακολούθησαν. Μέχρις ότου να έρθει η προσφυγική κρίση και στο κατώφλι της Γερμανίας, να ανοίξουν τα σύνορα και να συρρεύσουν δεκάδες πρόσφυγες θέτοντας σε δοκιμασία τα όρια αντοχής ενός ολόκληρου κράτους και της κοινωνίας των πολιτών.

Μια selfie με την καγκελάριο

Σε μια selfie της χαμογελαστής καγκελαρίου με κάποιον εξίσου χαμογελαστό Σύρο πρόσφυγα αποτυπώνεται ο λεγόμενος «πολιτισμός καλής υποδοχής» που εξέπεμψε υπερήφανα η Γερμανία. Η φωτογραφία έκανε τον γύρο του κόσμου και της χάρισε το προσωνύμιο «Μαμά Μέρκελ» που φώναζαν οι πρόσφυγες στο επίπονο ταξίδι τους προς τη Γερμανία. Η μεταναστευτική ροή όμως, διογκώθηκε σε τέτοιο βαθμό που κάποια στιγμή «έπνιξε» τη Selfie και τον «πολιτισμό καλής υποδοχής». Η δυσφορία αποτυπώθηκε και στις δημοσκοπήσεις. Η αγαπημένη καγκελάριος των Γερμανών δεν ήταν πια πρώτη, αλλά τέταρτη στη κατάταξη.

Η πτώση της δημοτικότητάς της συνδέθηκε με τον τρόπο που αντιμετώπισε την προσφυγική κρίση. Πολλοί αναρωτήθηκαν πώς είναι δυνατόν μια λογική και συνήθως ψυχρή πολιτικός να απέκτησε ξαφνικά μια τόσο μεγάλη καρδιά. «Νομίζω ότι η Αγκελα Μέρκελ ξαφνικά συνειδητοποίησε ότι δεν θα μπορούσε να ανακόψει τις εξελίξεις», υποστηρίζει ο Γύργκεν Φάλτερ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο Johann Gutenberg του Μάιντς. «Το ίδιο έγινε και στο θέμα της πυρηνικής ενέργειας μετά τη Φουκοσίμα. Η Γερμανία θα προκαλούσε τεράστιο χάος εάν σφράγιζε τα σύνορά της, αν και στενά ιδωμένο δεν επιτρέπεται να τα κλείσει».

Χάνει σε αυθεντία

Τον γερμανό καθηγητή απασχόλησαν οι βαθύτερες αιτίες που οδήγησαν τη γερμανίδα καγκελάριο σε αυτήν την τόσο αυθόρμητη απόφαση με τους πρόσφυγες, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε κάποιο πολιτικό σχέδιο. «Είναι κάθε άλλο από χαζή ή παράλογη γυναίκα» ξεκαθαρίζει τη θέση του. «Το σκεπτικό της μπορεί να ήταν αρχικά η διαχείριση του προβλήματος για να μην έρθουν τα χειρότερα αλλά στη συνέχεια κατάλαβε ότι δεν γίνεται να έρχονται κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες. Τελικά δεν νομίζω ότι κρύβεται κάποιο σχέδιο, όπως κάλυψη του δημογραφικού κενού που προκαλεί η γήρανση του πληθυσμού. Οι παράπλευρες συνέπειες που θα ανέκυπταν θα ήταν μεγαλύτερες».

Το προσφυγικό έχει άφησε ήδη τα σημάδια του στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα, που μέχρι τώρα την ακολουθούσε με κλειστά τα μάτια. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις καταγράφουν διάβρωση της εικόνας της ακόμη και στο εκλογικό της κοινό. «Όταν συζητά κανείς με ανθρώπους διαφορετικής κοινωνικής διαστρωμάτωσης δεν συναντά πλέον καθόλου αυτόν τον ενθουσιασμό, το αντίθετο» παραδέχεται ο Γύργκεν Φάλτερ. «Διατυπώνονται πολλά ερωτήματα. Νομίζω ότι η Μέρκελ έχει χάσει σε αυθεντία που επεξεργάστηκε και οικοδόμησε τις τελευταίες δεκαετίες». Δυσκολίες διαπιστώνει ο γερμανός καθηγητής και στην ικανότητα της γερμανικής κοινωνίας, χορτασμένης και σχετικά βολεμένης, να απορροφήσει τους κλυδωνισμούς χωρίς κραδασμούς και ρήγματα που προκαλεί η έλευση τόσων πολλών προσφύγων.

Φόλκερ Βάγκενερ/Ειρήνη Αναστασοπούλου