Τουρκία: Αγορές πανικού λόγω του πολέμου

Tις τελευταίες μέρες μια φαινομενικά ασήμαντη είδηση έσπειρε πανικό στα τουρκικά νοικοκυριά. Ο πρόεδρος της ένωσης επιχειρηματιών φυτικού λαδιού Ταχίρ Μπουγιουκχελβατσιγκίλ είπε σε συνέντευξη ότι 16 τουρκικά πλοία κοντέινερ με ηλιέλαιο έχουν αποκλειστεί σε ρωσικά λιμάνια της Αζοφικής Θάλασσας και δεν μπορούν να επιστρέψουν στην Τουρκία.

Δεκάδες βίντεο με Τούρκους να αγοράζουν σε κατάσταση πανικού ό,τι απόθεμα φυτικού λαδιού είχε απομείνει στα καταστήματα έκαναν το γύρο του διαδικτύου. Σε ένα από αυτά μάλιστα ένας ηλικιωμένος κρατά με περηφάνια σε χέρια του δύο μπιτόνια με ηλιέλαιο. Πρωτόγνωρες εικόνες για τους νέους στην Τουρκία, αλλά οικείες για τους μεγαλύτερους που θυμούνται τις οικονομικές κρίσεις στη δεκαετία του ΄70 και του ΄80.

Ακόμα όμως και πριν την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία το ηλιέλαιο δεν ήταν φθηνό στην Τουρκία. Πριν από ένα χρόνο κόστιζε 19 τουρκικές λίρες και σήμερα αγγίζει τις 40, δηλαδή περίπου 2,50 ευρώ. Μια ασύλληπτα υψηλή τιμή, αν αναλογιστεί κανείς ότι περισσότεροι από 10 εκατομμύρια τούρκοι εργαζόμενοι λαμβάνουν τον κατώτατο μισθό των 312 ευρώ, ενώ περίπου 3,5 εκατομμύρια εργάζονται για ακόμα λιγότερα χρήματα.

Όσο φθάνει το μάτι οι καλλιέργειες ηλίανθου στην αν. Θράκη

Σύμφωνα με το τουρκικό υπουργείο Γεωργίας η Τουρκία είναι σήμερα με ποσοστό 37% ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ηλιελαίου παγκοσμίως. Καλύπτει μάλιστα τις ανάγκες της κατά 65% από την Ρωσία και κατά περίπου 4% από την Ουκρανία. Η δύσκολη οικονομική συγκυρία στην Τουρκία σχετίζεται και με την μεγάλη άνοδο στην κατανάλωση ηλιελαίου. Ενώ την περίοδο 2015-2016 βρίσκονταν στα 2,1 εκατομμύρια τόνους, πέντε χρόνια αργότερα ξεπερνούσε τα 3,3 εκατομμύρια τόνους.

Χάρη στην αύξηση της καλλιέργειας ηλίανθου στην Τουρκία η κατάσταση αποκλιμακώθηκε σε κάποιο βαθμό χωρίς όμως να καλυφθεί η τεράστια ζήτηση. Η ανατολική Θράκη είναι η καρδιά της καλλιέργειας ηλίανθου στην Τουρκία, μιας και από εδώ προέρχεται σχεδόν το 50% του ηλιελαίου τουρκικής παραγωγής.

Εύλογο κατά συνέπεια το ερώτημα πολλών Τούρκων για ποιο λόγο η χώρα τους αναγκάζεται να εισάγει τόσο μεγάλες ποσότητες ηλιελαίου. Ας σημειωθεί ότι η Τουρκία δεν εισάγει μόνο το 70% του ηλιελαίου από την Ρωσία και την Ουκρανία, αλλά και το 70% των αναγκών της σε σιτάρι. Ο φόβος για ελλείψεις στον τουρκικό πληθυσμό δεν είναι εντελώς αδικαιολόγητος ιδίως μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής.

Ζητούμενο η σταδιακή απεξάρτηση από τις εισαγωγές

Ακόμα μεγαλύτερη είναι ωστόσο η ανησυχία για περαιτέρω έκρηξη του πληθωρισμού, ο οποίος τον Φεβρουάριο ξεπέρασε επισήμως το 54%. Η πλειονότητα του πληθυσμού ασθμαίνει υπό το βάρος της εκτόξευσης των τιμών, η οποία θεωρείται αποτέλεσμα της πολιτικής του φθηνού χρήματος του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν. Στις επιπτώσεις της πανδημίας, έρχονται τώρα να προστεθούν και εκείνες ενός πολέμου στην ευρύτερη περιοχή με αποτέλεσμα να απομακρύνεται ακόμα περισσότερο το ενδεχόμενο σταθεροποίησης του πληθωρισμού.

Σε συνέντευξη στην DW o Μπάκι Ρέμζι Σουϊκμέζ, πρόεδρος του τουρκικού επιμελητηρίου αγρονόμων μηχανικών δηλώνει: «Η Τουρκία θα πρέπει να θωρακιστεί για την αντιμετώπιση κρίσεων». Μόνο με ένα μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και κρατικές επιχορηγήσεις θα περιοριστεί η εξάρτηση από τις εισαγωγές ηλιελαίου, σιταριού και καλαμποκιού, εκτιμά ο τούρκος ειδικός ζητώντας, όπως και αρκετοί συνάδελφοί του, από την κυβέρνηση του ΑΚΡ την εκπόνηση πενταετούς σχεδίου αντιμετώπισης ελλείψεων αγροτικών προϊόντων.

Μετά από εντατικές διαπραγματεύσεις Άγκυρας-Μόσχας τα πλοία κοντέινερ με το ηλιέλαιο πήραν εν τέλει την Τετάρτη πράσινο φως από τις ρωσικές αρχές να αποπλεύσουν για την Τουρκία. Αρκετά μέσα ενημέρωσης διέκοψαν την ροή προγράμματος για να μεταδώσουν την έκτακτη είδηση. Και μόνο αυτό δείχνει πόσο κρίσιμη είναι η κατάσταση στην Τουρκία.

Έλμας Τοπτσού, Έμρέ Εζέρ

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος