Το όνειρο μιας νέας χρυσής δεκαετίας του ´20

Καμία δεκαετία δεν είναι τόσο θρυλική και γοητευτική όσο η δεκαετία του 1920. H χρυσή δεκαετία ή τα Roaring Twenties έχουν μια ξεχωριστή μαγεία, που άφησε το αποτύπωμά της στις τέχνες, τα γράμματα, τη νυχτερινή ζωή. Ο κινηματογράφος άρχισε να γράφει τις πρώτες χρυσές σελίδες του και το Βερολίνο έμοιαζε να είναι το φαντασμαγορικό κέντρο του νέου κόσμου. Την ίδια ώρα πίσω από τη λάμψη, υπήρχε φτώχια, πληθωρισμός και πολιτική αστάθεια -απότοκα του Α´ Παγκοσμίου Πολέμου και της θανατηφόρας πανδημίας της ισπανικής γρίπης. Πόσο μοιάζει η χρυσή εκείνη δεκαετία με αυτή που διανύουμε σήμερα, ακριβώς έναν αιώνα μετά;

Περί ψυχολογίας και τέχνης

Ο ψυχολόγος Σίμον Χάντσογκ ελπίζει ότι σύντομα πάλι οι τέχνες και συνολικά η πολιτιστική ζωή θα γνωρίσουν νέα άνθηση, αφού οι άνθρωποι όταν βγουν από την πανδημία, θα έχουν νέα λαχτάρα για ζωή. Πώς όμως εξηγείται αυτή η εγγενής ελπίδα και όρεξη για κοινωνική ζωή ακόμη και σε δύσκολες περιόδους; Όπως παρατηρεί ο Χάντσογκ ο άνθρωπος είναι «ζώον πολιτικόν» κατά τον Αριστοτέλη και προορισμένος να ζει μέσα στην κοινωνία. «Εξαρτώμαστε από την κοινωνική επαφή με άλλους ανθρώπους. Η υγεία άλλωστε προσδιορίζεται από τον ΠΟΥ, όχι άδικα, σαν μια κατάσταση σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευημερίας».

Επίσης στην ανθρώπινη ψυχολογία ισχύει το εξής: όσο πιο πολύ καταπιέζεις μια συμπεριφορά ή διάθεση, τόσο αυτή θα επιστρέψει ενισχυμένη. Έτσι μετά την πανδημία, ενδέχεται οι άνθρωποι να στραφούν πιο έντονα στη διασκέδαση ή τις τέχνες, δεδομένου ότι όλα αυτά έχουν απαγορευθεί εν καιρώ πανδημίας. «Όσο περισσότερο διαρκεί η φάση της απαγόρευσης, τόσο μπορεί να ενισχυθεί η τάση για διασκέδαση ή η καλλιτεχνική έκφραση με εναλλακτικούς τρόπους», αναφέρει ο Χάντσογκ. Όπως παρατηρεί «κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβάλει στην αύξηση της ποικιλομορφίας και της καινοτομίας στον τομέα του πολιτισμού, όπως συνέβη στη χρυσή δεκαετία του 1920. Με την έννοια ότι η αντίσταση στην απαγόρευση, πέρα από καταστροφικές συνέπειες, μπορεί να ενέχει και μια εντελώς δημιουργική προοπτική».

Όπως και μετά την ισπανική γρίπη

Ο Γερμανός ψυχολόγος εστιάζει έντονα στον ρόλο των τεχνών και της διασκέδασης στη ζωή μας. Όπως παρατηρεί, όταν ανοίξουν και πάλι θέατρα και κλαμπ, πιθανώς οι άνθρωποι να σπεύσουν να ζήσουν ξανά μια κοινή εμπειρία. Από την πανδημία ενδεχομένως να βγουν κερδισμένες μακροπρόθεσμα οι τέχνες με μια αναγέννηση του δημιουργικού πνεύματος. Και ο Άσιμ Μπεργκ από την συμβουλευτική εταιρεία McKinsey σε συνέντευξή του στο Spiegel θεωρεί πιθανή μια επανάληψη της δεκαετίας του 1920 και στον αιώνα που διανύουμε.

Από την πλευρά του και ο Ελληνοαμερικανός καθηγητής Κοινωνικών και Φυσικών Επιστημών στο Γέιλ, Νίκολας Χρηστάκης, βλέπει μια τρόπον τινά «αναβίωση της χρυσής δεκαετίας του ´20», όπως συνέβη και μετά την πανδημία της ισπανικής γρίπης. «Ας το πούμε απλά: Οι πανδημίες μπορεί να είναι νέες για εμάς. Αλλά όχι για την ανθρωπότητα», ανέφερε ο Ν. Χρηστάκης στην Welt. Όπως επισημαίνει, οι πανδημίες πέρα από τις βιολογικές τους επιπτώσεις έχουν και κοινωνικές συνέπειες. «Τελειώνουν μόνο τότε, όταν όλοι πιστεύουν ότι έχουν τελειώσει» λέει χαρακτηριστικά. Κι όπως παρατηρεί, αυτός ο κύκλος συμβαίνει με όλες τις πανδημίες: ένας ιός αντιμετωπίζεται πρώτα βιολογικά κι έπειτα έρχεται η κάθαρση σε ψυχολογικό και οικονομικό επίπεδο. Ο Νίκολας Χρηστάκης σημειώνει επίσης: «Θα έρθει μια άνοιξη, καλλιτεχνική, οικονομική, τεχνολογική και πολιτική». Οι επιδημίες, εξαιτίας των νεκρών και της αίσθησης καταστροφής, είναι «περίοδοι πένθους», όπως λέει. Έτσι πολλοί άνθρωποι στρέφονται για παράδειγμα στη θρησκεία. Όταν όμως η πανδημία παρέλθει, θα επιστρέψει και η διάθεση για διασκέδαση, βόλτες, ραντεβού σε μπαρ και κλαμπ, η διάθεση για έρωτα. Ωστόσο για όλα αυτά ίσως χρειαστεί να περιμένουμε τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του 2024….

Γκρέγκορ Τολ, dpa

Eπιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη