Το προσφυγικό αλλάζει τη Γερμανία

Δεν είναι λίγα εκείνα που άλλαξαν τον τελευταίο χρόνο στη Γερμανία. Πρώτη και χειρότερη αλλαγή: ο ρατσισμός κέρδισε έδαφος. Το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) επωφελήθηκε από τον φόβο των Γερμανών για τους πρόσφυγες και βρίσκεται πλέον στο 15% σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Αν και στις τελευταίες εκλογές δεν κατόρθωσε να εισέλθει στο κοινοβούλιο, τα πράγματα σήμερα φαίνεται πως έχουν αλλάξει: η ξενοφοβία έχει μπει στο πολιτικό σαλόνι.

Ωστόσο θα πρέπει κανείς να δει το φαινόμενο σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στη Γαλλία και τη Βουλγαρία για παράδειγμα οι ακροδεξιοί βρίσκονται ήδη στο κοινοβούλιο με 20%, ενώ στην Ουγγαρία και την Πολωνία είναι κυβέρνηση. Αλλά και στη Μεγάλη Βρετανία το ξενοφοβικό UKIP έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα για την έξοδο της χώρας από την ΕΕ. Σε σύγκριση λοιπόν προς τις εθνικιστικές χώρες της ανατολικής Ευρώπης η Γερμανία παραμένει καταφύγιο πολιτικής μεσότητας και σταθερότητας.

Επίσης οι στάση των Γερμανών απέναντι στην καγκελάριο έχει αλλάξει: πολλοί πολίτες είναι απογοητευμένοι με τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης. Ωστόσο στο εξωτερικό το κύρος της παραμένει ισχυρό. Ακόμη και αν η πολιτική της για τους πρόσφυγες δεν γίνεται αποδεκτή σε πολλές χώρες της ΕΕ, η φωνή της παραμένει ισχυρή σε σημαντικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα στο θέμα τις διαχείρισης της μετά Brexit εποχής. Η ανθρωπιστική στάση της Μέρκελ απέναντι στους πρόσφυγες δεν τυγχάνει της αποδοχής μόνο του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, αλλά αναγνωρίζεται από πολλούς στην Αφρική και την Εγγύς Ανατολή.

Η αλληλεγγύη προς τους πρόσφυγες δεν έχει σβήσει

Αλλά και η στάση των Γερμανών απέναντι στους πρόσφυγες έχει αλλάξει. Μετά το κύμα αλληλεγγύης ακολούθησε μία μείωση του ενδιαφέροντος. Οι σεξουαλικές επιθέσεις στην Κολωνία και οι επιθέσεις ισλαμιστών στο Άνσμπαχ και το Βίρτσμπουργκ υποδαύλισαν τον φόβο των Γερμανών για την τρομοκρατία και για τους πρόσφυγες, παρόλο που οι δράστες των επιθέσεων στις δύο γερμανικές πόλεις είχαν έρθει στη Γερμανία πριν από το άνοιγμα των συνόρων τον Σεπτέμβριο του 2015 και οι συμμετέχοντες στα επεισόδια της παραμονής της Πρωτοχρονιάς στην Κολωνία κατά κανόνα δεν ήταν πρόσφυγες.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι πολλοί ισλαμιστές εκμεταλλεύτηκαν τις ανεξέλεγκτες προσφυγικές ροές για να έρθουν στην Ευρώπη. Αλλά εάν τα σύνορα έμεναν κλειστά, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι δεν θα λάμβαναν τη βοήθεια που χρειάζονταν. Και παρ' όλη την ανασφάλεια είναι ακόμη αισθητή η αλληλεγγύη προς τους πρόσφυγες: μαθήματα γερμανικών, φροντίδα των ασυνόδευτων παιδιών και βοήθεια στην εύρεση εργασίας. Χωρίς την αφοσίωση των χιλιάδων εθελοντών η υποδοχή των προσφύγων δεν θα είχε οργανωθεί τόσο καλά. Έτσι οι πλειοψηφία των προσφύγων βρίσκεται σήμερα σε καλύτερη κατάσταση. Αυτή η μεγαλοψυχία απέναντι σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη αποτελεί αναμφισβήτητα μια επιτυχία για τη Γερμανία.

H προσφυγική κρίση ως θετική πρόκληση

Αλλά οι πραγματικές προκλήσεις είναι ακόμη μπροστά. Η γερμανική κοινωνία πρέπει να λάβει επιπλέον μέτρα ενσωμάτωσης, ώστε τα παιδιά να πάνε στο σχολείο και οι ενήλικες να βρουν δουλειά. Ωστόσο αυτό απαιτεί χρήματα και πυροδοτεί διαμάχες που απειλούν την κοινωνική ειρήνη.

Την ίδια ώρα η προσφυγική κρίση αποτελεί πρόκληση για την προάσπιση των κοινωνικών αξιών. Πρέπει να είναι αυτονόητο ότι οι πρόσφυγες που θα μπορέσουν να παραμείνουν θα μάθουν γερμανικά, θα σέβονται τους κανόνες της δημοκρατικής κοινωνίας, θα αναγνωρίζουν το Σύνταγμα ως ανώτερο από τη Βίβλο, το Κοράνι και άλλα ιερά κείμενα και θα αποδέχονται την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων. Οι παραβάσεις του νόμου θα πρέπει παράλληλα να διώκονται αμέσως και οι απελάσεις ξένων που παρανομούν να πραγματοποιούνται γρηγορότερα απ' ό,τι μέχρι σήμερα.

Πράγματι, η προσφυγική κρίση έβγαλε τους Γερμανούς από την άνεση και έθεσε σε αυτούς πολλές απαιτήσεις. Τους θέτει μπροστά σε νέες προκλήσεις ενώ την ίδια ώρα δημιουργεί καινούριες ευκαιρίες. Γιατί το θετικό είναι ότι σε μία ποικιλία πολιτισμών κρύβονται πολλές προοπτικές και δυνατότητες, αρκεί να νιώσουν οι πρόσφυγες ότι ανήκουν κι εκείνοι εδώ. Μόνο εάν οι Γερμανοί δεν αντικρίζουν το προσφυγικό ως πρόβλημα, αλλά βλέπουν τα πράγματα με ρεαλισμό, μόνο εάν καταλάβουν ότι η αλληλεγγύη με ανθρώπους που έχουν ανάγκη ισχυροποιεί μια κοινωνία, τότε θα μπορέσουμε να πούμε: τελικά ήταν καλό που άλλαξε η Γερμανία!

Βέριτσα Σπάσοφσκα