Το διαδίκτυο ως φόρουμ ελευθερίας

Ήταν μία ομιλία γεμάτη πάθος και χιούμορ. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι παρέπεμπε τόσο σε κωμωδία όσο και σε τραγωδία. Ο λόγος για τον αιγύπτιο καρδιοχειρουργό Μπασέμ Γιούσεφ, o oποίος έγινε ευρέως γνωστός στον αραβικό κόσμο από την παρουσίαση μιας πρωτότυπης πολιτικής, σατιρικής εκπομπής στην Αίγυπτο. Ο Μπασέμ Γιουσέφ έδωσε ηχηρό «παρών» κατά τη χθεσινή έναρξη του Global Media Forum που διοργανώνει η Deutsche Welle στη Βόννη, μιλώντας για τη δημοκρατία και την ελευθερία της έκφρασης στη χώρα του. «Ο φόβος ‘πουλάει’, ο φόβος αποθαρρύνει, ο φόβος υποδαυλίζει πολέμους στον κόσμο. Υπό καθεστώς φόβου γεννάται ο φασισμός. Το φόβο χρησιμοποιούν ως όπλο δημοκρατικές κυβερνήσεις και τρομοκράτες», είπε ο Μπασέμ Γιούσεφ εμφατικά.

Σάτιρα ενώπιον καταστολής

Ο Γιούσεφ γνωρίζει πολύ καλά για τι πράγμα μιλάει. Στο παρελθόν είχε κατηγορηθεί από την κυβέρνηση της Αιγύπτου για συκοφαντική δυσφήμηση του πρώην προέδρου Μοχάμεντ Μούρσι αλλά και του Ισλάμ. Λογικό επακόλουθο ήταν να δοθεί πρόωρο τέλος στην εκπομπή του, την πρώτη σατιρική εκπομπή στον αραβικό κόσμο, στην οποία συμμετείχε ζωντανά και το κοινό. Εντούτοις ο ίδιος σχολιάζει τις δυσάρεστες αυτές εξελίξεις με σαρκασμό. «Ζούμε τα πιο συναρπαστικά χρόνια της δημοκρατίας στην Αίγυπτο. Και όποιος δεν το βλέπει αυτό, τότε θα πρέπει να του κόψουν τη γλώσσα», ανέφερε με λεπτή ειρωνεία.

Για τον Γιούσεφ η εκπομπή αυτή «ήταν κάτι παραπάνω από μία τηλεοπτική παραγωγή. Ήταν περισσότερο μια ανθρώπινη εμπειρία. Χρησιμοποιήσαμε το χιούμορ, το γέλιο, τη μουσική και την ελευθερία ως αναχώματα στον θρησκευτικό φανατισμό», ανέφερε ο αιγύπτιος σταρ. Για τον ίδιο η σάτιρα και γενικότερα το χιούμορ αποτελούν απειλή για την εκάστοτε εξουσία. «Όταν γελάς, δεν φοβάσαι», είπε χαρακτηριστικά. Ο Γιούσεφ εξήρε στην ομιλία του το ρόλο του διαδικτύου ως μέσου που βοηθά τους πολίτες να εκφραστούν ελεύθερα ξεπερνώντας τις φοβίες τους. Ο ίδιος άλλωστε αρχικά είχε ξεκινήσει να ανεβάζει μόνος του ερασιτεχνικά βίντεο στο youtube, τα οποία γρήγορα διαδόθηκαν σε πολλές αραβικές χώρες, γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία. Για τον Γιούσεφ, η «αλλαγή» στην Αίγυπτο θα έρθει μόνο από τους νέους, οι οποίοι δεν φοβούνται να εκφραστούν ελεύθερα στο ίντερνετ, γράφοντας με τον τρόπο αυτό τη δική τους ιστορία.

«Ο θαυμαστός νέος κόσμος» του ίντερνετ

Στο επίκεντρο των υπόλοιπων ομιλιών της πρώτης μέρας του διεθνούς συνεδρίου βρέθηκε το διαδίκτυο, ως φόρουμ ελεύθερης ανταλλαγής απόψεων και πληροφοριών, αλλά και ως νέο μέσο διαμόρφωσης των εξελίξεων και άμεσης πληροφόρησης. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, εκτός των άλλων, ήταν η ομιλία του νέου γ.γ. του Συμβουλίου της Ευρώπης και πρώην πρωθυπουργού της Νορβηγίας Τόρμπγιορν Γιάγκλαντ, ο οποίος εστίασε στις δυνατότητες αλλά και τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο αναφορικά με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τόνισε δε πως σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης «η ίδια η πρόσβαση στο διαδίκτυο αποτελεί δικαίωμα», η παραβίαση του οποίου είναι κατακριτέα στο πλαίσιο της ΕΣΔΑ, παραπέμποντας στις πρόσφατες απαγορεύσεις μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην Τουρκία.

Σε αντίστοιχη κατεύθυνση κινήθηκε και η παρέμβαση του γενικού διευθυντή της Deutsche Welle Πέτερ Λίμπουργκ, ο οποίος τόνισε ότι «η κατεξοχήν πλατφόρμα πληροφόρησης και συμμετοχής σήμερα είναι το διαδίκτυο», το οποίο επέφερε μία πραγματική επανάσταση στον χώρο των ΜΜΕ. Ενδεικτικά ανέφερε τη συμβολή του ίντερνετ στη μετάδοση των γεγονότων από την Πλατεία Ταχρίρ της Αιγύπτου, την Πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου και το Πάρκο Γκεζί στην Κων/πολη. Υπογράμμισε όμως και θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια και την αξιοπιστία των δεδομένων που διακινούνται πλέον διαδικτυακά. Την αποτίμηση των συνεπειών της «διαδικτυακής επανάστασης» προσπάθησαν να προσεγγίσουν, τέλος, από κοινού με τον Π. Λίμπουργκ εκπρόσωποι ΜΜΕ και ειδικοί, όπως ο πρόεδρος του Δημοσιογραφικού Ομίλου Άξελ Σπρίνγκερ, Ματίας Ντέπφνερ, ο δημοσιογράφος του ΒΒC Tιμ Σεμπάστιαν, ο αμερικανός καθηγητής Δημοσιογραφίας Τζιμ Τζάρβις κ.ά. Η συζήτηση για το μέλλον της δημοσιογραφίας κινήθηκε γύρω από τις προοπτικές που ανοίγει η «online» δημοσιογραφία, εκφράζοντας παράλληλα έντονες ενστάσεις και προβληματισμούς γύρω από τους κινδύνους που εγκυμονεί το αυτορρυθμιζόμενο και αχαρτογράφητο ακόμη εν πολλοίς διαδίκτυο.

Martin Muno / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής