Το βέτο Ντούντα και ο ρόλος των κρατών-μελών της ΕΕ

Μετά την ανακοίνωση χθες του πολωνού προέδρου Αντρέι Ντούντα ότι προτίθεται να κάνει χρήση του δικαιώματος άσκησης βέτο -μέσα από χρονοβόρες διαδικασίες- στις αμφιλεγόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις της κυβέρνησης για έλεγχο της δικαστικής εξουσίας,l εμπειρογνώμονες προσπαθούν να ερμηνεύσουν τη σημασία της προεδρικής παρέμβασης αλλά και τα όριά της. Μιλώντας στη Deutsche Welle ο Ουρς Πετς, επιστημονικός συνεργάτης του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ υποστήριξε ότι η αντίδραση του Ντούντα ήταν αναμενόμενη μετά την εξαγγελία της Κομισιόν για ενεργοποίηση των διαδικασιών του άρθρου 7 της Συνθήκης της Λισαβόνας, που προβλέπει μέχρι και στέρηση ψήφου της χώρας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Ευρωπαϊκό και όχι πολωνικό το θέμα

Ο πολωνός πρόεδρος έδωσε χθες προθεσμία δύο μηνών στην κυβέρνηση για να αναθεωρήσει δύο από τους τρεις ψηφισμένους νόμους. Μέχρι τότε, ποια θα πρέπει να είναι η στάση της Κομισιόν; «Νομίζω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή γνωρίζει ότι τα μέσα που διαθέτει είναι περιορισμένα» υποστηρίζει ο Ουρς Πετς, «Θα ήταν σκοπιμότερο, λοιπόν, να συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις, αλλά να μην κινηθεί προς την κατεύθυνση δεσμευτικών βημάτων βάσει του άρθρου 7 της Συνθήκης της Λισαβόνας. Πριν κάνει κανείς αυτό το βήμα, καλό είναι να περιμένει τις εξελίξεις».

Ο γερμανός ειδικός υποστηρίζει ότι πέρα από διαδικασίες και προθεσμίες καθήκον της Κομισιόν είναι να αναδείξει την προβληματική σχετικά με την Πολωνία ως θέμα που αφορά ολόκληρη την ΕΕ, γιατί πρόκειται εν τέλει για τις κοινές ευρωπαϊκές αξίες. Οι μεταρρυθμίσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου έγιναν αντικείμενο εντονότατης κριτικής μεταξύ άλλων και από την Επιτροπή της Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης. «Νομίζω ότι το σημαντικότερο που πρέπει να κάνει η Επιτροπή είναι να συνεχίσει και να ενισχύσει το διάλογο, η δημοσιότητα που πήρε η υπόθεση τελευταία δείχνει ότι μπορεί να οδηγήσει σε επιτυχία» τονίζει ο Ουρς Πετς στη DW.

Ο ρόλος των κρατών-μελών

Το αντεπιχείρημα της πολωνικής πλευράς είναι ότι και σε άλλες χώρες διορίζονται οι ανώτατοι δικαστικοί και σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν υπάρχει κανονιστικό πλαίσιο για το πώς θα πρέπει να γίνεται η διαδικασία επιλογής. Ο γερμανός ειδικός διαφωνεί εν μέρει και προτείνει την ένταξη των κρατών-μελών στη διαδικασία άσκησης πιέσεων. «Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει το πρωτογενές δίκαιο από τη Συνθήκη της Λισαβόνας που κατοχυρώνει τις κοινές αξίες ενός κράτους δικαίου, αλλά βέβαια δεν προχωρά περισσότερο, γιατί θα έθιγε περιοχές δικαίου που εμπίπτουν στον πυρήνα των νομοθετικών αρμοδιοτήτων ενός ανεξάρτητου κράτους. Υπάρχουν και οι παρατηρήσεις της Επιτροπής της Βενετίας, αλλά στηρίζονται σε πολύ αδύναμο κανονιστικό πλαίσιο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως όργανο δεν  έχει ισχυρή δημοκρατική νομιμοποίηση. Άρα μέσω του άρθρου 7 θα πρέπει να συμπεριληφθούν στη διαδικασία τα κράτη-μέλη. Μόνο τότε θα μπορούσε να ενισχυθεί η θέση της Κομισιόν και οι επικρίσεις της θα ελάμβαναν βαρύνουσες διαστάσεις».

Μπερντ Ρίγκερντ/ Ειρήνη Αναστασοπούλου