Τι σημαίνει το ιταλικό «όχι» στις Βρυξέλλες;

Η Κομισιόν φαίνεται ότι δεν έχει άλλη επιλογή από το να προσφύγει επίσημα κατά της Ιταλίας για παραβίαση τω στόχων για το δημοσιονομικό έλλειμμα. Ως προς αυτό συμφωνούν οι περισσότεροι ευρωπαίοι διπλωμάτες στις Βρυξέλλες. «Οι Ιταλοί θέλουν μια αναμέτρηση δυνάμεων. Μπορούν να την έχουν», σχολίασε σε εμπιστευτική συνομιλία με την DW ένας ευρωπαίος αξιωματούχος. «Στο τέλος θα κληθούν να διευθετήσουν την κατάσταση οι αγορές», πρόσθεσε με νόημα. Γεγονός ότι εάν οι διεθνείς χρηματαγορές και οι επενδυτές προκαλέσουν αύξηση στο κόστος δανεισμού για το ιταλικό δημόσιο, τα περιθώρια θα στενέψουν απότομα για τον ιταλό υπουργό Οικονομικών Τζουζέπε Τρία.

Από τότε που ανέλαβε τα ηνία στη Ρώμη ο κυβερνητικός συνασπισμός της ακροδεξιάς Λέγκας και των λαϊκιστικών Πέντε Αστέρων, τα επιτόκια δανεισμού αυξήθηκαν από 1,5% σε σχεδόν 3,5% για το δεκαετές ομόλογο. Αυτή η αύξηση στοίχισε στο ιταλικό κράτος εννέα δις ευρώ μέχρι σήμερα και εάν συνεχιστεί η αύξηση των επιτοκίων οι επενδυτές θα αρχίσουν να αμφιβάλλουν σοβαρά για τη δυνατότητα της Ρώμης να αναχρηματοδοτήσει το ήδη υπέρογκο χρέος της.

Επιχείρηση εξωραϊσμού από τη Ρώμη

Ο ιταλός υπουργός Οικονομικών αρνήθηκε να ανταποκριθεί στο αίτημα της Κομισιόν  για διορθώσεις στο σχέδιο προϋπολογισμού για το 2019. Τόσο το ΔΝΤ όσο και η Κομισιόν και η Ιταλική Στατιστική Αρχή εκτιμούν ότι η ιταλική ανάπτυξη θα κινηθεί χαμηλότερα του αναμενομένου, στην περιοχή του 1%. Η ιταλική κυβέρνηση αντίθετα προβλέπει ανάπτυξη της τάξης του 1,6% για τη χρονιά που έρχεται. Ο υπουργός Εργασίας και Οικονομικής Ανάπτυξης Λουίτζι ντι Μάιο από το κόμμα των Πέντε Αστέρων φιλοδοξεί να τονώσει την ανάπτυξη με φοροελαφρύνσεις, αύξηση κοινωνικών δαπανών και υψηλότερες δημόσιες επενδύσεις. Κατά τα γνώμη του αυτός θα ήταν ο μόνος τρόπος να ξεφύγει η Ιταλία από την παγίδα του χρέους που ανέρχεται πλέον σε πάνω από 130% του ΑΕΠ.

Η Κομισιόν εκτιμά ότι τα χρέη της Ιταλίας θα αυξηθούν με πιο ταχύ ρυθμό από ό,τι προβλέπει η κυβέρνηση στο σχέδιο προϋπολογισμού που υπέβαλε. Η κατάφωρη παραβίαση των δημοσιονομικών κανονισμών της ευρωζώνης από τη Ρώμη οδήγησε για πρώτη φορά στα χρονικά της ΕΕ σε πλήρη απόρριψη του ιταλικού σχεδίου προϋπολογισμού. Η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος που προβλέπεται να ακολουθήσει τώρα μάλλον θα στηριχθεί στη διαπίστωση ότι το ιταλικό χρέος δεν μειώνεται στον ρυθμό που προβλέπεται από τις ευρωπαϊκές συνθήκες, αλλά αντίθετα είναι πιθανό να αυξηθεί επιπλέον.

Η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος κατά της Ρώμης θα μπορούσε να ξεκινήσει ήδη την ερχόμενη εβδομάδα εφόσον υπάρξει έκτακτη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στις Βρυξέλλες για το ζήτημα. Σε αυτήν την περίπτωση προβλέπεται να τεθούν συγκεκριμένοι όροι στην ιταλική κυβέρνηση, η οποία θα κληθεί να αναπροσαρμόσει τον προϋπολογισμό της σε διάστημα από τρεις έως έξι μήνες. Στη συνέχεια το σχέδιο μπορεί να επανεξεταστεί και ενδεχομένως να υποστεί κι άλλες τροποποιήσεις. Εάν αυτά τα βήματα δεν φέρουν αποτελέσματα, η Κομισιόν θα μπορούσε με συγκατάθεση των κρατών-μελών να επιβάλει υψηλό χρηματικό πρόστιμο έως και 40 δις ευρώ στην Ιταλία. Μια δυνατότητα θα ήταν να δεσμευθούν ειδικό λογαριασμό κονδύλια που προβλέπονται για την Ιταλία, τα οποία θα μπορέσουν να καταβληθούν στη Ρώμη εφόσον ο προϋπολογισμός της ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των Βρυξελλών. Σε τέτοια περίπτωση η Ιταλία είχε μόνο τη δυνατότητα να προσφύγει κατά του προστίμου στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Διακυβεύεται το Σύμφωνο Ανάπτυξης και Σταθερότητας;

«Η ιταλική κυβέρνηση προκαλεί κλιμάκωση», παρατηρεί ο Μάρκους Φέρμπερ, εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος για ζητήματα οικονομικής πολιτικής στο Ευρωκοινοβούλιο. «Εάν η Κομισιόν ενδιαφέρεται πραγματικά για την ακεραιότητα του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, τότε δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να υποχωρήσει. Εάν η Ρώμη καταφέρει να επιβληθεί, αυτό θα σημάνει το τέλος του συμφώνου», εκτιμά ο γερμανός ευρωβουλευτής.

Προς το παρόν τέτοιου είδους προειδοποιήσεις δεν φαίνεται να απασχολούν ιδιαίτερα τον ιταλό υπουργό Εσωτερικών Ματτέο Σαλβίνι. «Ακόμη κι αν δεν αρέσει σε αυτούς εκεί στις Βρυξέλλες, εμείς θα το κάνουμε», διεμήνυσε με το γνωστό εριστικό του ύφος ο ακροδεξιός πολιτικός τη νύχτα της Τρίτης στη Ρώμη. «Επιθεωρήσεις, νατοϊκά στρατεύματα και κυρώσεις δεν χρειαζόμαστε», δήλωσε σκωπτικά ο ιταλός υπουργός στην ιταλική RAI.

Ένας άλλος Ιταλός πάντως, ο επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι η αγορά ιταλικών ομολόγων θα τερματιστεί, όπως έχει προγραμματιστεί, στο τέλος του έτους. «Δεν ανήκει στο πλαίσιο της εντολής μας να χρηματοδοτούμε τα ελλείμματα μεμονωμένων χωρών», ξεκαθάρισε ο ευρωπαίος κεντρικός τραπεζίτης.

Μπερντ Ρίγκερτ

Επιμέλεια: Άρης Καλτιριμτζής