Σύγκρουση μεταξύ Τελευταίας Γενιάς και κράτους;

Η φράση «Völlig bekloppt» (στα ελληνικά: «τελείως βλαμμένη»), με την οποία χαρακτήρισε ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς την οργάνωση Τελευταία Γενιά, συνόδευσε τα εκτενή ρεπορτάζ των μεγάλων ευρωπαϊκών εφημερίδων σχετικά με τις εφόδους και τις έρευνες των γερμανικών αρχών σε βάρος μελών της ακτιβιστικής ομάδας. Με αυτόν τον τρόπο, το διεθνές προφίλ της οργάνωσης απέκτησε νέα δυναμική.

Εδώ και μήνες, η Τελευταία Γενιά αρέσκεται να προκαλεί, είτε πετώντας πουρέ πατάτας σε έναν πίνακα του Μονέ, είτε ρίχνοντας μπογιές στα κεντρικά γραφεία του κυβερνώντος SPD, είτε πάλι διακόπτοντας την κυκλοφορία σε κεντρικούς δρόμους. Όμως, όπως διαπιστώνουν τα διεθνή ρεπορτάζ, η αντεπίθεση των αρχών ήρθε επίσης με τρόπο δυναμικό: οι εικόνες από τις εφόδους, με τους μασκοφόρους άνδρες της αστυνομίας που εισβάλλουν στα σπίτια και τα γραφεία των μελών της οργάνωσης, θα μπορούσαν να προέρχονται από εφόδους σε σπίτια μαφιόζων.

Στόχος η προσέλκυση της προσοχής

Η παραβίαση των κόκκινων γραμμών με σκοπό τη δημοσιότητα αποτελεί στρατηγική επιλογή της Τελευταίας Γενιάς. Τέτοιες προσεγγίσεις έχουν μακρά ιστορία: οι σουφραζέτες, οι οποίες αγωνίστηκαν για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών πριν από 100 χρόνια, επεδίωκαν με αντίστοιχο τρόπο τη δημοσιότητα. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους σημερινούς ακτιβιστές του κλίματος, δεν επέλεξαν σε καμία περίπτωση έργα που προστατεύονται από αλεξίσφαιρα τζάμια, αλλά «μαχαίρωσαν» τον περίφημο πίνακα «Η Αφροδίτη μπροστά στον καθρέφτη» του Ντιέγκο Βελάσκεθ στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, για παράδειγμα.

Οι επιθέσεις της Τελευταίας Γενιάς στα μουσεία επικρίνονται, μεταξύ άλλων, επειδή δεν τελούν σε οποιαδήποτε ουσιαστική σύνδεση με την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, όπως ακριβώς και οι σουφραζέτες, οι ακτιβιστές ενδιαφέρονται να παραβιάσουν τους κανόνες με τρόπο θεαματικό, προκειμένου να αναδείξουν την επείγουσα φύση του σκοπού τους. Είναι πεπεισμένοι ότι σε 50 χρόνια - όταν τα καταστροφικά αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής θα έχουν επέλθει - δεν θα χαρακτηρίζονται ως «κλιματικοί τρομοκράτες» εκείνοι, αλλά όλοι όσοι δεν έδρασαν όταν αυτό ήταν ακόμη δυνατό. Με αυτό σχετίζεται και η ονομασία τη ομάδας, η οποία προέρχεται από μια φράση του πρώην προέδρου των Η.Π.Α. Μπαράκ Ομπάμα: «Είναι η τελευταία γενιά που μπορεί ακόμα να σταματήσει την κλιματική αλλαγή».

Πρόκειται για εγκληματική οργάνωση;

Η Ευρώπη προβληματίζεται ως προς τον ενδεδειγμένο τρόπο αντιμετώπισης των δράσεων της Τελευταίας Γενιάς. Είναι γεγονός πως η οργάνωση διαπράττει εγκλήματα συνειδητά. Εξαιρετικά αμφισβητήσιμη, ωστόσο, είναι η θέση πως αυτά αρκούν για να χαρακτηριστεί η Τελευταία Γενιά ως εγκληματική οργάνωση. Ένας από τους λίγους που θεωρούν ότι αυτό είναι ήδη «ξεκάθαρο», είναι ο Αλεξάντερ Ντόμπριντ του CSU. Φοβάται μάλιστα ότι «αναδύεται μια RAF του κλίματος», όπως δήλωσε, αναφερόμενος στην αριστερή εξτρεμιστική Φράξια Κόκκινος Στρατός (RAF), η οποία δολοφόνησε πάνω από 30 άτομα μεταξύ 1970 - 1990.

Για τον νομικό Ματίας Γιάν, η φρασεολογία του Ντόμπρινντ συνδέεται με τις εφόδους της περασμένης εβδομάδας: «Ξεκινάει μία κλιμάκωση και οι δηλώσεις περί "RAF του κλίματος” συνοδεύτηκαν από πράξεις», λέει ο Γιαν, καθηγητής ποινικού δικαίου και δικαστής στο Ανώτατο Περιφερειακό Δικαστήριο της Φρανκφούρτης/Μάιν στην Deutsche Presse-Agentur. «Αυτό δρομολογεί μια δυναμική που απειλεί να δημιουργήσει μάρτυρες, καθώς το κράτος αντιδρά με δυσανάλογη αυστηρότητα».

Η δυσανάλογη αυστηρότητα ενέχει κινδύνους

Ο Ματίας Κβεντ, ερευνητής σε θέματα εξτρεμισμού, βλέπει τον κίνδυνο η σκληρή προσέγγιση να «γυρίσει μπούμερανγκ». Οι ακτιβιστές για το κλίμα μπορεί να αισθάνονται ότι το κράτος τους εγκαταλείπει, αντί να τους υποστηρίξει, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη ριζοσπαστικοποίηση.

Μελετητές όπως ο κοινωνικός φιλόσοφος Ρόμπιν Τσελικάτες βλέπουν έναν υπαρκτό κίνδυνο ριζοσπαστικοποίησης σε κάτι άλλο: «Ακόμη και αν η διαμαρτυρία παραβιάζει μεμονωμένους νόμους και μπορεί να είναι ενοχλητική, η ποινικοποίηση της διαμαρτυρίας είναι πολύ πιο απειλητική και, επομένως, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το δημοκρατικό κράτος δικαίου έγκειται επίσης σε αυτή τη δυσανάλογη ριζοσπαστικοποίηση των αντιμέτρων προς τη δράση της Τελευταίας Γενιάς».

Ο νομικός Γιαν απευθύνει έκκληση και στις δύο πλευρές - τους ακτιβιστές του κλίματος και τις αρχές - να επιστρέψουν στον «δρόμο της αναλογικότητας». Η Τελευταία Γενιά επιδιώκει την προώθηση του διαλόγου: προσφάτως, το κίνημα συνεργάστηκε με διάφορα μουσεία, διαβάζοντας κείμενα για την κλιματική κρίση κατά τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων. Η ακτιβίστρια Ίρμα Τρόμερ εξήγησε πως «ελπίζουμε ότι οι άνθρωποι θα μας γνωρίσουν και θα πουν: ε, αυτό δεν έχει καμία σχέση με την τρομοκρατία».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς