Συνοριακοί έλεγχοι στην «Ευρώπη χωρίς σύνορα»

Τη συμφωνία ανακοίνωσαν εκπρόσωποι της Κομισιόν, του Ευρωκοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μετά από μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις. Είχαν περάσει 25 χρόνια από τότε που πέντε ευρωπαϊκές χώρες- μεταξύ αυτών η Γερμανία- συνυπέγραψαν στον οικισμό Σένγκεν του Λουξεμβούργου τη συμφωνία για την κατάργηση των ενδοκοινοτικών συνοριακών ελέγχων. Μία ολόκληρη γενιά Ευρωπαίων έζησε την απόλυτη ελευθερία στις μετακινήσεις εντός της ΕΕ.

Έρχεται τώρα το τέλος ενός ευρωπαϊκού κεκτημένου; Η ευρωβουλευτής των Πρασίνων Σκα Κέλερ δεν θέλει να δραματοποιεί τα πράγματα, αλλά προειδοποιεί: «Ίσως δεν είναι το τέλος, αλλά σε κάθε περίπτωση υπάρχει κίνδυνος να διαβρωθεί η ελεύθερη μετακίνηση προσώπων και η ελευθερία των ευρωπαίων πολιτών να ταξιδεύουν στη ζώνη του Σένγκεν» τονίζει η ευρωβουλευτής των Πρασίνων.

Η αρχική Συνθήκη του Σένγκεν είχε προβλέψει το δικαίωμα μίας χώρας να επαναφέρει προσωρινά τους ελέγχους σε περιόδους με ιδιαίτερη κρισιμότητα για την ασφάλειά της, για παράδειγμα σε περίπτωση κινδύνου για τρομοκρατική επίθεση ή ακόμη και κατά τη διάρκεια μεγάλων ποδοσφαιρικών διοργανώσεων.

Ποιος θέλει να κλείσει τα σύνορα;

Γιατί χρειαζόταν ένας ακόμη περιορισμός στο δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης; «Το θέμα άρχισε να ξανασυζητείται με την Αραβική Άνοιξη, όταν πολλοί πρόσφυγες έφθαναν στην Ιταλία, έπαιρναν χαρτιά και πήγαιναν στη Γαλλία. Εκεί είχε τεθεί το αίτημα να ξαναδούμε το Σένγκεν. Η Κομισιόν έλεγε ότι η ελευθερία μετακίνησης αποτελεί ευρωπαϊκό αγαθό και γι' αυτό ή όποια απόφαση για τον περιορισμό της θα έπρεπε να ληφθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο κι εμείς συμφωνούμε ως Πράσινοι. Αλλά τώρα μας πάνε ένα βήμα πίσω» υποστηρίζει η Γερμανίδα ευρωβουλευτής.

Τα προηγούμενα χρόνια πολλά κράτη-μέλη είχαν ζητήσει περιορισμούς, μάλιστα η Γαλλία είχε απειλήσει με αποχώρηση από το Σένγκεν στα τέλη του 2012, ενώ η Δανία είχε κλείσει προσωρινά πριν από δύο χρόνια τα σύνορα με τη Γερμανία. Αλλά και η Γερμανία πρωτοστατούσε τον τελευταίο καιρό στις προσπάθειες για τροποποίηση επί το αυστηρότερο της νομοθεσίας του Σένγκεν.

Η ευρωβουλευτής των Πρασίνων ασκεί έντονη κριτική στην πολιτική του Βερολίνου: «Θεωρώ ιδιαίτερα υποκριτική τη γερμανική στάση. Όταν η Δανία έκλεισε τα σύνορά της, όλοι εξανέστησαν, μεταξύ αυτών και ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών Χανς Πέτερ Φρίντριχ. Όλοι έλεγαν ʻπώς είναι δυνατόν να γίνονται τέτοια πράγματαʼ. Αλλά μόλις τίθεται η πρόταση για να κλείσουν τα σύνορα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση την υποστηρίζει. Νομίζω ότι πρόκειται για λανθασμένη απόφαση» λέει η Σκα Κέλερ.

Πιθανοί κίνδυνοι για την Ελλάδα

Επιπλέον η νέα συμφωνία προβλέπει και νέες αιτιολογίες για την προσωρινή επαναφορά ελέγχων, για παράδειγμα όταν μία χώρα-μέλος του Σένγκεν δεν ανταποκρίνεται στα συμπεφωνημένα και δεν φυλάσσει επαρκώς τα σύνορά της. Φωνές κριτικής στην κατεύθυνση αυτή είχαν ακουστεί για την Ελλάδα στο πρόσφατο παρελθόν. Και πράγματι, η Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα εφαρμογής της νέας ρήτρας, τονίζει η ευρωβουλευτής των Πρασίνων.

«Ουσιαστικά ο αυξανόμενος αριθμός προσφύγων είναι το προσχηματικό επιχείρημα για να κλείσουν τα σύνορα. Το κριτήριο που λέει ότι μία χώρα έχει κενά στην αστυνόμευση των συνόρων της, μπορεί να εκπληρώνεται απλώς και μόνο όταν έρχονται πολλοί πρόσφυγες σε αυτήν τη χώρα, για παράδειγμα στην Ελλάδα. Με αυτό το επιχείρημα, μπορεί να κλείσουν τα σύνορα με την Ελλάδα. Αυτό σίγουρα θα έχει αρνητικές συνέπειες και για τους πρόσφυγες, γιατί βέβαια και η Ελλάδα θα προσπαθήσει να τους κρατήσει μακριά από τα σύνορά της».

Προς το παρόν, ο γερμανικός τύπος στηλιτεύει την Ιταλία με μία φημολογία που προκαλεί αίσθηση: Λέγεται ότι οι ιταλικές αρχές δίνουν σε αφρικανούς πρόσφυγες βοήθεια 500 ευρώ και τους συμβουλεύουν να πάνε στη Γερμανία με αυτά τα χρήματα. Οι ιταλικές αρχές επιβεβαιώνουν την πληρωμή, αλλά όχι την…ταξιδιωτική οδηγία. Τι μπορεί να κάνει η Ευρώπη για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα; «Το απαράδεκτο δεν είναι τόσο ότι οι πρόσφυγες εμφανίζονται στη Γερμανία, όσο το ότι η Ιταλία δεν ενδιαφέρεται γι αυτούς και τους αφήνει στο δρόμο. Είναι κι αυτό μία απόδειξη ότι ουσιαστικά δεν υπάρχει ευρωπαϊκό δίκαιο για την παροχή ασύλου, παρότι υπάρχουν ήδη σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες. Νομίζω ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πρέπει απλούστατα να πιέσουν περισσότερο την Ιταλία για να υλοποιήσει τις οδηγίες που έχει συνυπογράψει» τονίζει η Γερμανίδα ευρωβουλευτής.

Friederike Wintgens / Γιάννης Παπαδημητρίου
Υπεύθ.σύνταξης:Δήμητρα Κυρανούδη