Στους αγγλικούς κήπους του Ντέσαου

Σε μία έκταση 142 τ.χλμ. ο πρίγκιπας Λεοπόλδος Φραγκίσκος της Σαξονίας-Ανχάλτης αποφάσισε να κατασκευάσει έναν κήπο με βάση το αγγλικό αρχιτεκτονικό στιλ. Η κατασκευή του διήρκεσε σαράντα περίπου χρόνια, ενώ το αποτέλεσμα ήταν τόσο εντυπωσιακό όσο κανένα άλλο στη Γερμανία της εποχής. Βρίσκεται κατά μήκος του Έλβα και συνδυάζει άψογα στοιχεία της φύσης με την αρχιτεκτονική και τις καλές τέχνες.

Ο πρίγκιπας Λεοπόλδος γνώρισε για πρώτη φορά τους αγγλικούς κήπους στη διάρκεια εκπαιδευτικών ταξιδιών του στη Μ. Βρετανία κατά τη νεαρή ηλικία του. Αμέσως εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά τους, την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης. Ο πρίγκιπας ήταν υποστηρικτής των ιδεών του Διαφωτισμού, τις οποίες έβλεπε συμβολικά μέσα στην περιήγηση του ατόμου σε έναν κήπο δίχως φράχτες, ανοιχτό σε όλους.

Το φυσικό περιβάλλον του κήπου διαμορφώθηκε γύρω από τον Έλβα. Πεσμένα κλαδιά δέντρων, λίμνες, κανάλια αποτελούν βασικά στοιχεία του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και λειτουργούν ως φυσικό όριο. Από την εποχή του Λεοπόλδου μέχρι σήμερα αξίζει κανείς να κάνει βαρκάδα με γόνδολα κατά μήκος των καναλιών του κήπου.

Κατά μήκος του κήπου μπορεί κανείς να περπατήσει στις δεκαεννέα γέφυρες που περνούν πάνω από τα κανάλια. Κάθε γέφυρα είναι κατασκευασμένη με διαφορετική αρχιτεκτονική τεχνοτροπία και υλικά: άλλες παραπέμπουν στην Ανατολική Ασία και άλλες είναι αντίγραφα βρετανικών μοντέλων, όπως της γέφυρας από το Kew Gardens στο Λονδίνο.

Το πρώτο κτήριο που χτίστηκε στο πάρκο ήταν ένα κάστρο που φέρει την υπογραφή του αρχιτέκτονα Φρίντριχ Βίλχελμ φον Έρνμανσντορφ. Σε μια εποχή που στην Ευρώπη κυριαρχούσε το μπαρόκ, το κάστρο ακολούθησε το πρότυπο των κατοικιών της αγγλικής εξοχής. Το κάστρο Βέρλιτζερ θεωρείται ως ένα πρώιμο δείγμα του γερμανικού κλασικισμού.

Ένα νησάκι από πέτρα τραβά τα βλέμματα των επισκεπτών, κυρίως επειδή πάνω του μπορεί κανείς να δει μία μικρογραφία του Βεζούβιου. Εντυπωσιακή είναι και η «βίλα Χάμιλτον» προς τιμή του βρετανού πρέσβη Σερ Χάμιλτον, σε τυπικό, ιταλικό στιλ. Με τον τρόπο αυτό ο γερμανός πρίγκιπας ήθελε να εκφράσει τον θαυμασμό του στην Ιταλία και το ένδοξο, ρωμαϊκό παρελθόν της.

Η «βίλα Χάμιλτον» χτίστηκε με πρότυπο τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις του γερμανού πρίγκιπα από την Ιταλία: τοιχογραφίες με θέμα την Πομπηία, πίνακες ζωγραφικής, αντίκες, αγγεία, προτομές. Η επιρροή της κλασικής παιδείας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του πρίγκιπα είναι εμφανής. Ο ίδιος ήθελε με τον τρόπο αυτό να μεταδώσει σε άλλους τις γνώσεις και τις εικόνες που διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα του.

Αυτή η κατοικία γοτθικού ρυθμού ήταν το ιδιωτικό καταφύγιο του πρίγκιπα. Τόσο με την πρώτη συζύγό του Εριέττα Βιλχελμίνη Λουίζα, όσο και με τη μετέπειτα ερωμένη του και κόρη ενός εκ των κηπουρών του Λουίζα Σος. Αν και δεν παντρεύτηκαν ποτέ, η Λουίζα Σος είχε τον τίτλο της «δεύτερης συζύγου». Μαζί απέκτησαν τρία παιδιά.

Το γοτθικό σπίτι διακρίνεται για μία ακόμη αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα. Η μία του πρόσοψη είναι κατασκευασμένη σε βενετσιάνικο στιλ. Το οίκημα αυτό «παντρεύει» έτσι τις δύο αγάπες του πρίγκιπα: την Ιταλία με τη Μεγάλη Βρετανία. Το κτίσμα περιβάλλεται από χωράφια και περιβόλια, ενώ ο πρίγκιπας αφοσιώθηκε εκεί σε αγροτικές μελέτες, εκτρέφοντας παράλληλα μεταξοσκώληκες.

Η ένταξη των αγροτικών καλλιεργειών και της κτηνοτροφίας στον κήπο ακολούθησε επίσης το αγγλικό μοντέλο. Ο κήπος εξαρχής έγινε ένα με το γύρω φυσικό περιβάλλον, κάνοντας τα όρια μεταξύ των δύο δυσδιάκριτα. Ο συνδυασμός φύσης και τεχνητής ομορφιάς αποτέλεσε πρότυπο για πολλούς άλλους μεταγενέστερους ευρωπαϊκούς κήπους.

Η συντήρηση του κήπου ήταν ένα ακριβό, βασιλικό χόμπι. Με το πέρασμα των χρόνων η έκταση χρησιμοποιήθηκε για την ανάπτυξη οπωροκηπευτικών. Σήμερα η είσοδος στον κήπο είναι ελεύθερη, ακολουθώντας 200 χρονιά την αρχική ιδέα του κήπου για ελεύθερη πρόσβαση στη φύση. Σήμερα η συνολική έκταση προστατεύεται από την UNESCO.