Στο στόχαστρο οι χρηματοδότες της τρομοκρατίας

Αυτό φαίνεται να συμφώνησαν οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ κατά την τελευταία συνάντηση τους χθες στις Βρυξέλλες. Οι συναλλαγές θα εξετάζονται προσεκτικά, προκειμένου να εντοπιστούν οι δίαυλοι χρηματοδότησης των τρομοκρατών. Για τον γάλλο υπουργό Οικονομικών Μισέλ Σαπέν το ζήτημα έχει πλέον απόλυτη προτεραιότητα και το πρώτο βήμα θα είναι η ταχύτερη υιοθέτηση ευρωπαϊκών οδηγιών που ήδη έχουν ψηφιστεί, αλλά εκκρεμεί η πλήρης αποδοχή τους από το εθνικό δίκαιο όλων των κρατών-μελών. «Όλoι πρέπει να κάνουν τις απαραίτητες ενέργειες, για να αντιμετωπιστούν οι χρηματοδότες της τρομοκρατικής απειλής» δήλωσε ο Σαπέν στις Βρυξέλλες.

Ο γερμανός ομόλογός του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε εξηγεί από την πλευρά του ότι «με αεροπορικές επιδρομές εναντίον των τρομοκρατών στη Συρία, στο Ιράκ ή οπουδήποτε αλλού στη Μέση Ανατολή δεν εξασφαλίζουμε ότι δεν θα βρουν και εδώ στην Ευρώπη καλάσνικοφ ή εκρηκτικά». Ήδη μετά τις επιθέσεις στο περιοδικό Charlie Hebdo, καθώς και σε ένα εβραϊκό σούπερ-μάρκετ στο Παρίσι τον Ιανουάριο, η ΕΕ ψήφισε μία νέα οδηγία για να αντιμετωπίσει το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Θεωρητικά τα κράτη-μέλη έχουν προθεσμία μέχρι τα μέσα του 2017 για να την ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο, αλλά οι υπουργοί Οικονομικών ζητούν την επίσπευση της διαδικασίας. Στο στόχαστρο των αρχών μπαίνουν τα πάντα, όπως επισημαίνει ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε: «Πρέπει να δούμε πώς χρηματοδοτούνται στην Ευρώπη όλα αυτά τα εν δυνάμει τρομοκρατικά δίκτυα. Συνήθως τα ποσά που διακινούνται είναι μικρά. Χρησιμοποιούνται προπληρωμένες κάρτες, χρησιμοποιούνται μετρητά, αλλά και οι πληρωμές χωρίς μετρητά παίζουν σημαντικό ρόλο…»

Καταστροφικά αποτελέσματα με μικρά ποσά

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι επίδοξοι τρομοκράτες δεν χρειάζεται να διαθέσουν μεγάλα ποσά και φέρνουν ως παράδειγμα τον δράστη των επιθέσεων του Ιανουαρίου στο Παρίσι, ο οποίος είχε πάρει ένα απλό δάνειο από την τράπεζα και με τα χρήματα αυτά αγόρασε καλάσνικοφ. Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει σαφές, εάν οι δράστες των τελευταίων επιθέσεων στο Παρίσι είχαν άμεση χρηματοδότηση από το Ισλαμικό Κράτος ή από άλλους στη Συρία για τα όπλα και τις μετακινήσεις τους ή για ενοικίαση αυτοκινήτων. Η ιδέα του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είναι ότι το ενιαίο ηλεκτρονικό σύστημα συναλλαγών SEPA που ήδη λειτουργεί στην Ευρώπη, θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ενιαίο σύστημα επιτήρησης. Επιπλέον, κάθε κράτος-μέλος θα έχει μία «μυστική υπηρεσία για χρηματοοικοομικές υποθέσεις», η οποία θα ειδοποιεί τις αστυνομικές αρχές σε περίπτωση ανάγκης. Η φιλοσοφία Σόιμπλε είναι πως «η προστασία των προσωπικών δεδομένων δεν μπορεί να εξελιχθεί σε προστασία των δραστών»

Ήδη μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών είχε ιδρύσει το TFTP, ένα σύστημα για τη διερεύνηση διαύλων χρηματοδότησης των τρομοκρατών. Εδώ και πολλά χρόνια ευρωπαϊκές τράπεζες συμμετέχουν στο σύστημα, παρέχοντας στοιχεία, και η συνεργασία αυτή είναι ιδιαίτερα αποδοτική, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στο στόχαστρο της ΕΕ αναμένεται να μπουν και τα ψηφιακά νομίσματα, όπως το bitcoin, το οποίο λέγεται ότι ήδη χρησιμοποιεί το αποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος. Πιο αυστηροί έλεγχοι αναμένεται να επιβληθούν και στα ευγενή μέταλλα όπως ο χρυσός, αλλά και στις διασυνοριακές μεταφορές μεγάλων ποσών σε μετρητά. Σήμερα επιτρέπεται η μεταφορά ποσού έως 10.000 ευρώ χωρίς διατυπώσεις, αλλά το ποσό αυτό αναμένεται να μειωθεί στα επόμενα χρόνια. Επιπλέον οι αστυνομικές και τελωνειακές αρχές θα αποκτούν το δικαίωμα να ελέγχουν το ύψος του ποσού που μεταφέρεται όχι μόνο στα ενδοευρωπαϊκά σύνορα, αλλά και στο εσωτερικό της κάθε χώρας. Αυτό βέβαια, δηλώνει ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, δεν σημαίνει ότι «σε κάθε γωνία θα βάλουμε έναν τελωνειακό για να ελέγχει το πορτοφόλι σας».

Χρονοβόρες διαδικασίες

Πιο δύσκολα ελέγχεται η χρηματοδότηση των τρομοκρατών με δωρεές, ένα είδος crowd-funding μέσω δήθεν ανθρωπιστικών οργανώσεων. Στη Γερμανία πάντως έχει ήδη συλληφθεί και καταδικαστεί μία συμμορία μικροπαραβατών, οι οποίοι προσέφεραν στο Ισλαμικό Κράτος τα λάφυρα από ληστείες που διέπρατταν. Σε κάθε περίπτωση, η τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου αναμένεται να πάρει χρόνο, προειδοποιεί ο υπουργός Οικονομικών της Αυστρίας Χανς Γεργκ Σέλινγκ. «Πρόκειται για μία δύσκολη διαδικασία» αναφέρει. «Πολλές οδηγίες θα πρέπει να τροποποιηθούν και από την εμπειρία που έχω στις Βρυξέλλες σας λέω ότι αυτό δεν θα είναι έυκολο. Αλλά η σχετική πρωτοβουλία υπάρχει, εμείς την στηρίζουμε. Σε μία Ευρώπη της αλληλεγγύης πρέπει όχι μόνο να αντιμετωπίσουμε τις συνεπειες των επιθέσεων, αλλά και να δούμε πώς θα αποφύγουμε παρόμοιες επιθέσεις στο μέλλον».

Μπερντ Ρίγκερτ / Γιάννης Παπαδημητρίου