Σπάει το “τείχος σιωπής” γύρω από τον Θάτσι;

Μνήμες από ένα από τα πιο αιματηρά κεφάλαια της ιστορίας των Βαλκανίων ξετυλίγει ο πρώην ανταποκριτής της Süddeutsche Zeitung στο Βελιγράδι Μίχαελ Μάρτενς στο σημερινό φύλλο της εφημερίδας. Αφορμή η απόδοση κατηγοριών στον ισχυρό άνδρα του Κοσσυφοπεδίου πρόεδρο Χασίμ Θάτσι για εγκλήματα πολέμου και κατά της ανθρωπότητας στη διάρκεια του πολέμου 1998/1999 στην πρώην σερβική επαρχία. Ο Θάτσι ήταν αρχηγός του λεγόμενου “Απελευθερωτικού Στρατού Κοσόβου” UCK, που όταν το 1998 κατάφερε να εκδιώξει τον στρατό του Μιλόσεβιτς, έστησε με επίκεντρο την πόλη Οράχοβατς ένα βαρβαρικό καθεστώς τρόμου με θανατώσεις, βασανισμούς και φυλακίσεις εκατοντάδων Σέρβων, Αλβανών και πολιτών από άλλες μειονότητες.

"Τζορτζ Ουάσιγκτον του Κοσσυφοπεδίου”

Ο Γερμανός αρθρογράφος διερωτάται, εάν μετά από πάνω από δύο δεκαετίες, υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία για τις κατηγορίες που αποδίδει το Ειδικό Δικαστήριο της Χάγης, ένα ad hoc δικαστήριο που ανήκει στο κοσοβάρικο σύστημα δικαιοσύνης αλλά με ξένους δικαστές, σε βάρος του προέδρου Θάτσι και των πρώην μαχητών του. Και υπενθυμίζει τις αιτίες αλλά και τις δυσκολίες που συνάντησε παλαιότερα ένα τέτοιο εγχείρημα. Γράφει: “Η αδράνεια οφείλεται και στο ότι οι πρώην μαχητές ίδρυσαν δικά τους κόμματα και διοχέτευσαν την στρατιωτική σε πολιτική δύναμη. Στη νατοϊκή αποστολή στη χώρα πολλοί ήταν της άποψης ότι χρειάζονται οι ισχυροί άνδρες για να αποκαταστήσουν τάξη και ηρεμία στο Κοσσυφοπέδιο, γι αυτό και έκλεισαν τα μάτια στις εγκληματικές μηχανορραφίες, μια βασική αρχή βαλκανικής πολιτικής που διατηρείται μέχρι και σήμερα. Ακόμη και το Δικαστήριο των ΗΕ στη Χάγη για εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, δεν προχώρησε στις έρευνές του για τους Αλβανούς του Κοσσυφοπεδίου. Κανείς δεν τολμούσε να καταθέσει εναντίον του πρώην αρχηγού του UCK. Η Κάρλα ντελ Πόντε, η άλλοτε αποφασιστική γενική εισαγγελέας του Δικαστηρίου, διαπίστωσε σε βιβλίο της ότι για το Κόσοβο σκόνταψε σε ´τείχος σιωπής´. 

Και ο σχολιαστής διαπιστώνει: "Αυτό το μείγμα τοπικής ομερτά και κλείσιμο των ματιών σε δυσάρεστες έρευνες από την πλευρά της διεθνούς στρατιωτικής δύναμης που στρατοπέδευε στην Πρίστινα, συνέχισε και ο Θάτσι. Το Δημοκρατικό του κόμμα, δεξαμενή πρώην μαχητών του UCK, διαδραμάτισε κεντρικό πολιτικό ρόλο στο Κόσοβο. Ο Τζορτζ Ουάσιγκτον του Κοσόβου, όπως τον είχε αποκαλέσει κάποτε ο νυν προεδρικός υποψήφιος Τζορτζ Μπάιντεν, μέχρι σήμερα στο αξίωμα του προέδρου, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο…. Σε περίπτωση που οι κατηγορίες σε βάρος του οριστικοποιηθούν, πολύ σύντομα θα μπορούσε να ξεκινήσει η νομική επεξεργασία ενός σκοτεινού κεφαλαίου κοσοβάρικης ιστορίας. Σε αυτήν την διαδικασία δεν θα πρέπει να χάσουμε τη συνολική εικόνα: η αιματοχυσία στο Κοσσυφοπέδιο οφείλεται πριν από όλα στον Μιλόσεβιτς”.  

"Για να μην διαπραγματευτεί με τις ΗΠΑ την ατιμωρησία του”

Αλλά και ο ευρωπαϊκός τύπος αφιερώνει με αφορμή τις ανέλπιστες δικαστικές εξελίξεις σχόλια για τη τωρινή αλλά και την τότε στάση του Χασίμι Θάτσι. Γράφει η αυστριακή der Standard: „ Η αντίδραση του προέδρου ήταν πεισματάρικη και χοντροκομμένη. Μετά την δημοσίευση του κατηγορητηρίου ο Θάτσι πόσταρε στο facebook το έμβλημα του UCK. Βέβαια τις κατηγορίες σε βάρος του πρέπει να επιβεβαιώσει και δικαστικός λειτουργός, παρόλα αυτά η άμεση παραίτηση από το προεδρικό αξίωμα θα ήταν η πιο ενδεδειγμένη κίνηση από πλευράς του. Ο πρώην διοικητής του UCK κρατά σε ομηρία μια χώρα εδώ και καιρό λόγω του πολεμικού παρελθόντος του. Για να μην πάει σε δίκη, είναι διατεθειμένος να δώσει το βόρειο Κόσοβο στους Σέρβους, μια αντισυνταγματική ενέργεια, εγκαταλείποντας την ιδέα ενός πολυεθνικού κράτους. Ο Θάτσι έχει προδώσει εδώ και καιρό τους Κοσοβάρους” αποφαίνεται ο αυστριακός σχολιαστής.

Η έγκριτη ελβετική εφημερίδα Neue Zürcher Zeitung υπενθυμίζει ότι το πολεμικό όνομα που του είχαν αποδώσει οι συμπολεμιστές του, “που τον ήξεραν καλύτερα”, ήταν “¨φίδι”. “Ο Θάτσι ήταν τόσο σημαντικός για το Κόσοβο, γιατί ήταν άνθρωπος των Αμερικανών” σημειώνει ο σχολιαστής της. “… Τώρα το μοίρασμα της τράπουλας ξεκινά από την αρχή. Ευχή είναι η επόμενη επιχείρηση επίλυσης του προβλήματος στο Κόσοβο να γίνει συντονισμένα ανάμεσα στις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον. Είναι ένας απαραίτητος, αλλά όχι επαρκής όρος για την επιτυχία. Ο Θάτσι δραστηριοποιήθηκε για τη δημιουργία του Ειδικού Δικαστηρίου διερεύνησης της εγκληματικής πλευράς του αγώνα του για ανεξαρτησία. Δεν το έκανε από δική του αντίληψη, αλλά έπειτα από πιέσεις της ΕΕ και των Αμερικανών … Ήδη το 2017 προσπάθησε την τελευταία στιγμή να βάλει εμπόδια στο έργο του δικαστηρίου …. Ο αγώνας του Θάτσι κατά του Δικαστηρίου εξηγεί ίσως την από πρόθεση επιλογή της ημερομηνίας ανακοίνωσης του κατηγορητηρίου. Τορπιλίζοντας το ταξίδι του στην Ουάσιγκτον, οι δικαστές εμποδίζουν τη δυνατότητα του Θάτσι να διαπραγματευτεί την ατιμωρησία του”.

Ειρήνη Αναστασοπούλου