Σε κίνδυνο η ελευθερία του τύπου στην Ισπανία

Ενδεικτικός της κατάστασης είναι ο «νόμος για την προστασία των πολιτών» που υιοθετήθηκε το περασμένο καλοκαίρι. Η νέα νομοθεσία προβλέπει πρόστιμα έως και 30.000 ευρώ για όποιον βγάζει και δημοσιεύει φωτογραφίες αστυνομικών από επιχειρήσεις κατά διαδηλωτών. Σε σχετική του έκθεση το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου της Βιέννης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ελευθερία του τύπου στην Ισπανία απειλείται σοβαρά. Όπως σημειώνει ο Πάκο Αουντίγιε, ισπανός δημοσιογράφος και μέλος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων:

«Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων των αγανακτισμένων τα τελευταία χρόνια, υπήρξαν συχνά κακοποιήσεις φωτογράφων και διαδηλωτών από την αστυνομία. Έχουν δημοσιευτεί σχετικά βίντεο και φωτογραφίες. Οι δυνάμεις ασφαλείας απλώς δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν. Το πρόβλημα δεν ήταν ούτε η ελευθερία του τύπου, ούτε oι ανεύθυνοι δημοσιογράφοι. Εμείς οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να μπορούμε να αναλαμβάνουμε αυτό τον ελεγκτικό ρόλο που έχουμε στο δρόμο».

«Στόχος ήταν να περιορίσουν τις διαδηλώσεις»

Το σκεπτικό του ισπανού νομοθέτη είναι ότι ρεπορτάζ με αστυνομικούς εν ώρα υπηρεσίας μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή των ιδίων ή και της αστυνομικής επιχείρησης, για παράδειγμα, μιας απελευθέρωσης ομήρων. Εντούτοις ο νόμος είναι διατυπωμένος πολύ αόριστα και γι΄ αυτό το λόγο πολλοί μιλούν ήδη για έναν «νόμο-φίμωτρο».

«Δεν υπάρχει ούτε μια περίπτωση αστυνομικού που να αντιμετώπισε πρόβλημα επειδή δημοσιεύτηκε φωτογραφία του. Εκτός κι αν ενήργησε έκνομα. Δεν συνέτρεχαν λόγοι για μια τέτοια νομοθεσία. Οι ειδικοί αυτοί κανόνες για το δικαίωμα του συναθροίζεσθαι ήρθαν στη Βουλή όταν γίνονταν πολλές διαδηλώσεις κατά τη διάρκεια της βαθύτερης κοινωνικής κρίσης. Στόχος τους λοιπόν είναι να περιορίσουν τις διαδηλώσεις. Είναι τελείως παράλογοι».

Εντούτοις μέχρι στιγμής υπάρχουν μόνον μεμονωμένες περιπτώσεις δημοσιογράφων που βρέθηκαν στο στόχαστρο των αρχών στη βάση της νέας νομοθεσίας. Μεγαλύτερα είναι τα προβλήματα για τους ίδιους τους πολίτες. Μια γυναίκα κλήθηκε να πληρώσει πρόστιμο 800 ευρώ επειδή δημοσίευσε σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης τη φωτογραφία ενός περιπολικού που είχε παρκάρει σε χώρο στάθμευσης αναπήρων.

Πολιτική καθοδήγηση στη δημόσια τηλεόραση

Πέραν αυτών το Ινστιτούτο Τύπου της Βιέννης επικρίνει και την κατάσταση που διαμορφώνεται στην δημόσια τηλεόραση, όπου οι συντάκτες και μετά τη μεταρρύθμιση του 2012 κάνουν ανοιχτά λόγο για πολιτική καθοδήγηση. Και αυτός δεν είναι ο μόνος λόγος ανησυχίας, σημειώνει ο Μιγκέλ Μόρα που εργαζόταν για πάνω από 20 χρόνια στην El Pais και ο οποίος διαχειρίζεται εν τω μεταξύ τον διαδικτυακό τόπο context.

«Ο σύζυγος της αντιπροέδρου της κυβέρνησης εργάζεται στην Telefonica. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων και ως εκ τούτου η αντιπρόεδρος δεν θα έπρεπε να είναι παρούσα στις συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου όταν συζητούνται ζητήματα τηλεπικοινωνιών».

«Το υπ. Δικαιοσύνης επιτρέπει στην Σανταμαρία να ασχολείται με ζητήματα που αφορούν την Telefonica», ήταν ο αρχικός τίτλος επικριτικού άρθρου στην El Pais ο οποίος μετά το «φιλτράρισμα» της αρχισυνταξίας πήρε την εξής μορφή: «Η Σανταμαρία απέχει από ψηφοφορίες που αφορούν την Telefonica, παρότι δεν είναι υποχρεωμένη να απέχει». Οι παρεμβάσεις αυτές δεν επιτρέπονται φυσικά χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του υπεύθυνου συντάκτη. Σύμφωνα με τον Μόρα, η περίπτωση αυτή καταδεικνύει πόσο μεγάλη είναι πλέον η επιρροή των μετόχων στην κάλυψη ορισμένων γεγονότων. Διότι και η Telefonica συμμετέχει στο ΔΣ του υπερχρεωμένου ομίλου Prisa ο οποίος εκδίδει την El Pais. Οι δυο συντάκτες έχουν στο μεταξύ εγκαταλείψει την εφημερίδα. Οι υπόλοιποι προτιμούν τη σιωπή. Ο Πάκο Αουντίγιε:

«Το συμβούλιο των συντακτών της El Pais ήταν κάποτε υποδειγματικό. Σήμερα ακούμε ελάχιστα από αυτό. Διότι η εφημερίδα απέλυσε πολλούς. Και διότι η μείωση του προσωπικού δεν πραγματοποιείται πλέον βάσει σχεδίου που έχει συμφωνηθεί με τα συνδικάτα, αλλά με το σταγονόμετρο. Κάθε τόσο απολύεται κόσμος. Στις συντάξεις επικρατεί ο φόβος. Φόβος υπάρχει και στην καθημερινή δουλειά και στην υπεράσπιση των δημοσιογραφικών αρχών».

Χανς-Γκύντερ Κέλνερ (DLF) / Κώστας Συμεωνίδης