Πόσο ισχυρός είναι ο Ασάντ;

Τα προπύργια των ανταρτών στις πόλεις Ίντλιμπ και ανατολική Γκούτα παραμένουν προφανώς απόρθητα για το καθεστώς Ασάντ. Γι αυτό και οι βομβαρδισμοί των περασμένων ημερών εναντίον των τζιχαντιστών που ελέγχουν τις δύο πόλεις ήταν ανηλεείς. Σύμφωνα με το γενικά αξιόπιστο Συριακό Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα μόνο την περασμένη Τρίτη 63 άμαχοι έχασαν τη ζωή τους, μεταξύ των οποίων 14 παιδιά. Μη διασταυρωμένες πληροφορίες κάνουν λόγο ακόμη και για χρήση δηλητηριωδών αερίων. Σε περίπτωση που ο σύρος πρόεδρος κατάφερνε να αποσπάσει τις δύο επαρχίες από τα χέρια των ανταρτών, θα είχε κάνει ένα αποφασιστικό βήμα προς την επανάκτηση τμημάτων της συριακής επικράτειας.

Τίποτα χωρίς τη Ρωσία και το Ιράν

Σημαντικές επιτυχίες σε αυτόν τον τομέα έχει να επιδείξει ήδη. Ελέγχει και πάλι τις μεγαλύτερες πόλεις και ενδεχόμενο στρατιωτικό θρίαμβο στην ανατολική Γκούτα θα σταθεροποιούσε την ισχύ του κυρίως γύρω από τη Δαμασκό. Ωστόσο, εκτός από επιτυχίες έχει και τεράστιες εδαφικές απώλειες. Σχεδόν το 1/3 της συριακής επικράτειας ελέγχεται από τους αντάρτες, κυρίως του συνασπισμού «Ενωμένες Συριακές Δυνάμεις». Αλλά ακόμη και εκεί που θεωρητικά εμφανίζεται κυρίαρχος, η καθημερινότητα υπαγορεύεται από ομάδες ανταρτών. Συνολικά ο Ασάντ δεν ελέγχει ούτε το ήμισυ της Συρίας, παρόλα αυτά δεν έχει κανένα λόγο να αισθάνεται ανασφαλής.

Απολαμβάνει της προστασίας δύο ισχυρών του συμμάχων, της Ρωσίας και του Ιράν. Και οι δύο συνέβαλαν σημαντικά στην εξασφάλιση της πολιτικής του επιβίωσης. Γι αυτό και μπορεί να εμφανίζεται με αυτοπεποίθηση και υπεροψία. Δείχνει απρόθυμος να διαπραγματευτεί με τους αντάρτες στην ειρηνευτική διαδικασία της Αστάνας υπό την αιγίδα της Ρωσίας, όπως υποστηρίζει ο Νασρ αλ Χαρίρι στην Guardian, ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Συριακής Διαπραγματευτικής Επιτροπής, στην οποία έχουν προσχωρήσει κυρίως οι μη ισλαμιστικές ανταρτικές ομάδες. «Οι εκπρόσωποι του καθεστώτος δεν είχαν καμιά διάθεση για συζητήσεις, χωρίς τις πιέσεις των Ρώσων δεν μπορεί να προχωρήσουν οι διαδικασίες σε πολιτικό επίπεδο».

Τον χρειάζονται για τα συμφέροντά τους

Το ότι αυτήν την περίοδο η Ρωσία δεν ασκεί πιέσεις, ενισχύει το καθεστώς. Μετά τις χρονιές 2012-2013, που ο Ασάντ ήταν με την πλάτη στον τοίχο και πολλοί στρατιώτες του αποσκίρτησαν για να πολεμήσουν στο πλευρό των ανταρτών, η Ρωσία και το Ιράν έφεραν την αποφασιστική αλλαγή. Χωρίς αυτές τις χώρες ο Ασάντ θα είχε ήδη χάσει τον πόλεμο. Και τώρα όλα δείχνουν ότι βρίσκεται ενώπιον ενός ακόμη στρατιωτικού θριάμβου. Αυτήν την εντύπωση έχουν αποκομίσει πολλές δυτικές χώρες, υποστηρίζει η Σουχαίρ Ατάσι. «Μας είπαν πολύ καθαρά ότι ως αντιπολίτευση θα βρεθούμε εκτός παιγνιδιού, εάν δεν αναγνωρίσουμε ότι ο Ασάντ θα παραμείνει στην εξουσία», είπε στους New York Times. Η εντύπωσή της είναι ότι η Δύση θέλει να αφήσει το πρόβλημα που λέγεται Συρία στα χέρια της Ρωσίας και γι αυτό θα ήταν διατεθειμένη να αποδεχθεί τον τρόπο που η Ρωσία το προσεγγίζει.

Από την άλλη πλευρά, ακριβώς αυτό θα μπορούσε μακροπρόθεσμα να αποβεί μοιραίο για τον Ασάντ. Η Μόσχα και η Τεχεράνη δεν διατηρούν στην εξουσία τον Σύρο πρόεδρο για λόγους φιλίας, αλλά γιατί είναι ο πιο απλός τρόπος για να επιβάλλουν τα συμφέροντά τους στη χώρα. «Αυτήν την εποχή τον χρησιμοποιούν για λογαριασμό τους, γιατί δεν τους έχει ακόμη απογοητεύσει» έγραψε η Σύρια ακτιβίστρια Μαλάκ Σαμπκούν στην ιστοσελίδα του Αλ Τζαζίρα. «Ο Ασάντ προσωποποιεί ένα αραβικό ρητό, του λένε να κάνει αριστερά και πηγαίνει αριστερά, του λένε να πάει δεξιά κι αυτός το κάνει». Βέβαια, κάτι παραπάνω δεν του απομένει να κάνει. Η Ρωσία του δίνει στρατιωτική τεχνολογία και το Ιράν συμμετέχει μαζικά με στρατό και μισθοφόρους, συνολικά 70.000.

Η χώρα ξεπουλήθηκε

Έτσι ναι μεν ο Ασάντ παραμένει στην εξουσία, αλλά θα πρέπει να αποδέχεται το γεγονός ότι οι δύο προστάτιδές του χώρες ακολουθούν πιστά τα συμφέροντά τους. Η Ρωσία εκτός από στρατιωτικές βάσεις για τους στρατιώτες της διασφαλίζει τη φήμη της ως διεθνής δύναμη, που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει. Το Ιράν πάλι επεκτείνει την ισχύ του ως περιφερειακή δύναμη. Και οι δύο χώρες ακολουθούν επίσης συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα. Ήδη από το 2014 κυκλοφορούν φήμες ότι ιρανοί επιχειρηματίες αγοράζουν όχι μόνο συριακές επιχειρήσεις, αλλά και μεγάλες αγροτικές εκτάσεις καθώς και ακίνητα σε περιοχές γύρω από ιερούς τόπους, υποστηρίζει η Σαμπκούν. Που σημαίνει ότι το Ιράν όχι μόνο οικονομικά αλλά και ιδεολογικά θέλει να «εγκατασταθεί» στη Συρία. Κι αυτό γίνεται ακόμη πιο εύκολα, όσο πιο πειθήνια είναι η κυβέρνηση της χώρας.

Στην πραγματικότητα ο πρόεδρος Ασάντ έχει λίγους λόγους και ακόμη λιγότερη δύναμη να εναντιωθεί απέναντι στα ρωσικά και ιρανικά συμφέροντα. Εν τέλει ο απολογισμός των 7 χρόνων πολέμου δεν είναι και τόσο κακός για τον ίδιο: έχει διασωθεί, έστω και αν η χώρα του ξεπουλήθηκε.

Κέρστεν Κνίπ/dw/Ειρήνη Αναστασοπούλου