Προς ένα νέο γαλλογερμανικό σύμφωνο φιλίας

Με την υπογραφή της γαλλογερμανικής Συνθήκης των Ηλυσίων στις 22 Ιανουαρίου του 1963 οι ντε Γκωλ και Αντενάουερ επισφράγιζαν τη συμφιλίωση μεταξύ των μέχρι πρότινος άσπονδων εχθρών. Με τη συνθήκη υπέρ της φιλίας και συνεργασίας οι τότε κυβερνήσεις σε Βόννη και Παρίσι συμφωνούσαν σε δεσμευτικές διμερείς διαβουλεύσεις, στενή πολιτική συνεργασία αλλά και σε ανταλλαγές νέων. Περισσότεροι από 8,4 εκατομμύρια νέοι Γάλλοι και Γερμανοί έχουν συμμετάσχει τα τελευταία 55 χρόνια σε προγράμματα ανταλλαγής.

Προς τι μια νέα συνθήκη;

Η προαναγγελία έγινε με αφορμή τους εορτασμούς για τη Συνθήκη των Ηλυσίων. Ο γάλλος πρόεδρος Μακρόν και η γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ προτίθενται να διαπραγματευτούν μέχρι το τέλος του χρόνου ένα νέο γαλλογερμανικό σύμφωνο φιλίας. Η ιδέα δεν είναι καινούρια. Κυρίως η γαλλική πλευρά έχει προτείνει επανειλημμένως την αναθεώρηση της συνθήκης. Και αυτό παρότι τις τελευταίες δεκαετίες έγιναν ήδη πολλές προσθήκες.

Δεδομένου ότι η Συνθήκη των Ηλυσίων περιγράφει απλώς μια διαδικασία συνεργασίας, το ζητούμενο δεν είναι να αλλάξει ο βασικός πυρήνας της. Στόχος των δυο πλευρών είναι περισσότερο ένα πολιτικό μήνυμα: Βερολίνο και Παρίσι επιδιώκουν να αναβαθμίσουν και να εμβαθύνουν τη διμερή συνεργασία, δρομολογώντας παράλληλα τη μεταρρύθμιση της ΕΕ.

Τι θα φέρει η νέα συνθήκη;

Σε κοινή τους διακήρυξη Μέρκελ και Μακρόν αναφέρονται σε μια σειρά πρωτοβουλιών σε διαφορετικά πολιτικά πεδία. Μεταξύ αυτών είναι η διεύρυνση προγραμμάτων ανταλλαγής για τους πολίτες των δυο χωρών, η προστασία του κλίματος, η περαιτέρω οικονομική εμβάθυνση και μια ακόμη στενότερη συνεργασία στα πεδία της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφαλείας. Οι δυο πλευρές παραμένουν έτσι ουσιαστικά εντός του προκαθορισμένου από την πρωταρχική συνθήκη πλαισίου.

Σημαντικό ρόλο στη νέα συνθήκη αναμένεται να διαδραματίσει η ενίσχυση της διδασκαλίας της γαλλικής και της γερμανικής γλώσσας. Ενώ τις τελευταίες δεκαετίες έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των υψηλόβαθμων αξιωματούχων των δυο χωρών που μιλούν και τις δυο γλώσσες, όλο και λιγότεροι πολίτες μιλούν τη γλώσσα των γειτόνων. Την εποχή του ντε Γκολ σχεδόν το ήμισυ των Γάλλων μαθητών μάθαιναν γερμανικά στο σχολείο. Σήμερα είναι μόλις 15%. Και στη Γερμανία αντίστοιχα μειώνεται ο αριθμός των ανθρώπων που μιλάνε γαλλικά. Η εξέλιξη αποδίδεται περισσότερο στην κυριαρχία της αγγλικής γλώσσας αλλά και στο «μπουμ» της διδασκαλίας της ισπανικής σε γερμανικά και γαλλικά σχολεία.

Οικονομία και ασφάλεια

Η Γερμανία είναι σήμερα ο σημαντικότερος οικονομικός εταίρος της Γαλλίας. Η αναθεωρημένη συνθήκη θα μπορούσε να φέρει τις δυο ισχυρότερες οικονομίες της Ευρωζώνης ακόμη πιο κοντά. «Όχι μόνο με μια κοινή εσωτερική αγορά, αλλά με κοινούς κανόνες στο οικονομικό και εταιρικό δίκαιο, […] με ίδιους συντελεστές στο φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων», εξηγεί ο Αντρέας Γιουνγκ, πρόεδρος της Γερμανογαλλικής Κοινοβουλευτικής Ομάδας Φιλίας. Και αυτή η ιδέα όμως δεν είναι καινούρια. Ήδη το 2011 η καγκελάριος Μέρκελ και ο τότε πρόεδρος Σαρκοζί είχαν συμφωνήσει σε εναρμόνιση του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων, εντούτοις η υλοποίηση εκκρεμεί καθώς, όπως σημειώνουν αναλυτές, «ο διάολος κρύβεται πάντα στις λεπτομέρειες».

Η αναθεωρημένη συνθήκη αναμένεται να ενισχύσει τη διμερή συνεργασία και στο πεδίο της ασφάλειας και καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Ο ρόλος της κοινής στρατιωτικής μονάδας που διαθέτουν οι δυο χώρες από το 1989 έχει υποβαθμιστεί με το πέρασμα των χρόνων και ζητούμενο είναι φυσικά ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμισή της.

Σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις αναλυτών πάντως η νέα συνθήκη δεν αναμένεται να επιφέρει κάτι ανατρεπτικά καινούριο. Δεδομένου ότι η Συνθήκη των Ηλυσίων του 1963 θεωρείται μια μεγάλη ιστορία επιτυχίας, στόχος της πρωτοβουλίας είναι περισσότερο να δοθεί μια νέα πνοή στον γαλλογερμανικό άξονα.

Αντρέας Νολ / Κώστας Συμεωνίδης