Πορτογαλία: Από την τρόικα στη «σκιώδη» λιτότητα

Εντυπωσιακά φαίνονται τα διαπιστευτήρια του σοσιαλιστή Κόστα, ο οποίος ηγείται κυβέρνησης μειοψηφίας με τη στήριξη- αλλά χωρίς τη συμμετοχή σε υπουργικούς θώκους- των κομμουνιστών και του «Αριστερού Μπλοκ»: η Πορτογαλία συνεχίζει να εκπληρώνει τους δημοσιονομικούς στόχους για τους οποίους δεσμεύθηκε παλαιότερα, αλλά την ίδια στιγμή έχει ακυρώσει μέσα σε μόλις έναν χρόνο τις μειώσεις μισθών και συντάξεων που είχε επιβάλει η τρόικα στον δημόσιο τομέα. Οι Πορτογάλοι είχαν βγει από το δικό τους μνημόνιο το 2014 με τη συντηρητική κυβέρνηση του Πέδρο Πάσους Κοέλιο.

Αλλά και ο σοσιαλιστής Κόστα υπόσχεται να συμμορφωθεί με τους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας. Όπως τόνισε ο ίδιος μιλώντας την Τετάρτη στην Ολομέλεια του Στρασβούργου «υπάρχουν κανόνες και τους σεβαστήκαμε. Αυτή τη στιγμή έχουμε πιο υγιή οικονομικά στοιχεία απ΄ότι πριν τρία χρόνια, το 2017 βγήκαμε από τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, ενώ σήμερα έχουμε το μικρότερο έλλειμμα στα τελευταία 44 χρόνια της Δημοκρατίας μας. Και μόλις την περασμένη εβδομάδα η Κομισιόν απέσυρε την Πορτογαλία από την ομάδα των χωρών με υπερβολικές μακροοικονομικές στρεβλώσεις...»

Παραμονή στην ευρωζώνη χωρίς λιτότητα;

Έχοντας όλα αυτά τα «εύσημα», ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας διατυπώνει με αυτοπεποίθηση τις προτάσεις του για το μέλλον της Ευρώπης και ζητεί, μεταξύ άλλων, ξεχωριστό προϋπολογισμό για την ευρωζώνη και μεταφορά πόρων μέσω επενδύσεων στα οικονομικά ασθενέστερα κράτη-μέλη. Την ίδια στιγμή δεσμεύεται να αυξήσει τη συνεισφορά της Λισαβόνας στον κοινοτικό προϋπολογισμό. Μιλώντας στους δημοσιογράφους στο Στρασβούργο η ευρωβουλευτής του σοσιαλιστικού κόμματος Μαρία Ροντρίγκεζ αναφέρεται με κολακευτικά σχόλια στον Αντόνιο Κόστα: «Ναι, υπάρχει εναλλακτική λύση για την Ευρώπη που θέλουμε», υποστηρίζει. «Μας έδειξε (ο Κόστα) στην περίπτωση της Πορτογαλίας ότι υπάρχει μία εναλλακτική λύση στη στυγνή λιτότητα. Ότι μπορούμε να επιστρέψουμε στην ανάπτυξη και να ισοσκελίσουμε τον προϋπολογισμό, αλλά ταυτόχρονα να αμβλύνουμε τις κοινωνικές ανισότητες».    

Ακόμα και ο Πάολο Ρανζέλ, επιφανές στέλεχος της συντηρητικής αντιπολίτευσης στη Λισαβόνα, δεν αμφισβητεί τα στοιχεία. Κάνει λόγο για πορτογαλικό success story, επισημαίνει ότι και οι Πορτογάλοι έκαναν τις ίδιες θυσίες «που οι Έλληνες γνωρίζουν πολύ καλά», ενώ σημειώνει ότι η ανεργία στην Πορτογαλία μειώθηκε από το 18% στο 8%. Λέει όμως και κάτι άλλο: ότι η κυβέρνηση Κόστα κατέφυγε σε ένα «κόλπο» που αποδέχθηκαν τα ευρωπαϊκά όργανα και μείωσε όλες τις υπόλοιπες δαπάνες ως αντιστάθμισμα των μισθολογικών αυξήσεων που έδωσε στους δημοσίους υπαλλήλους. Το αποτέλεσμα ήταν, υποστηρίζει, να καταρρεύσουν το σύστημα υγείας, η παιδεία, η αντιπυρική προστασία και άλλες ζωτικές λειτουργίες. Κατά συνέπεια, συμπεραίνει, η χώρα δεν έχει πλέον επίσημη, αλλά «σκιώδη» λιτότητα. «Αποφάσισαν να ανατρέψουν, μέσα σε έναν χρόνο, τις μειώσεις μισθών και συντάξεων που έγιναν με την τρόικα» δηλώνει ο Πάολο Ρανζέλ στην Deutsche Welle. «Έτσι αυξήθηκαν οι δαπάνες του κράτους, αλλά η κυβέρνηση έπρεπε να συμμορφωθεί με τους δημοσιονομικούς στόχους. Οπότε έκανε περικοπές στον προϋπολογισμό των δημοσίων υπηρεσιών. Διότι θαύματα δεν γίνονται. Δεν μπορείς να αυξάνεις μισθούς και συντάξεις, να διατηρείς τις δαπάνες σε υψηλά επίπεδα και ταυτόχρονα να εμφανίζεις έλλειμμα χαμηλότερο ακόμη και από εκείνο που ζητούσαν οι Βρυξέλλες...»

«Σωστά νούμερα» περιμένει η Ευρώπη

Αναλύοντας την εμπειρία της χώρας του κατά την έξοδο από το μνημόνιο, ο πορτογάλος ευρωβουλευτής λέει ότι είναι απαραίτητη μία συμφωνία με τους ελεγκτές- παρ΄όλα τα λάθη που έχουν κάνει κι εκείνοι- για συγκεκριμένους δημοσιονομικούς στόχους, οι οποίοι θα ισχύουν και μετά την έξοδο. Σε αντάλλαγμα, υπενθυμίζει, η χώρα που βγαίνει από το μνημόνιο, θα έχει την ελευθερία να επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο θα εκπληρώσει τους στόχους.

«Όταν η τρόικα είναι εκεί, τότε σου λέει τι πρέπει να κάνεις» τονίζει ο Πάολο Ρανζέλ. «Μερικές φορές σου το λέει με λάθος τρόπο, γιατί δεν γνωρίζει την κατάσταση στη χώρα, αν και διαθέτει βέβαια τεχνοκρατική συγκρότηση. Γι αυτό σε όλες τις χώρες που μπήκαν σε πρόγραμμα, και κυρίως στην Ελλάδα, κάποια πράγματα δεν λειτούργησαν. Αλλά όταν φεύγει η τρόικα, το μόνο που θέλει είναι να δει τα σωστά νούμερα. Όταν δίνεις τα σωστά νούμερα, τότε εσύ αποφασίζεις...»

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο