Πετρελαϊκοί κολοσσοί ενώπιον της δικαιοσύνης

Ο βρετανικός πετρελαϊκός όμιλος Shell διατεινόταν επί σειρά ετών ότι δεν γνώριζε τίποτα για την εμπλοκή του καταδικασμένου για ξέπλυμα χρήματος Νιγηριανού Νταν Ετέτε στη διαδικασία αγοράς ενός από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου στη Νιγηρία.

Ωστόσο, την προηγούμενη εβδομάδα η βρετανική περιβαλλοντική οργάνωση Global Witness δημοσιοποίησε εμπιστευτικά E Mail ενός πρώην στελέχους της Shell. Η επίμαχη ηλεκτρονική αλληλογραφία, που έφτασε έως τα διευθυντικά στελέχη του ομίλου, αποδεικνύουν ότι υπήρξε άμεση επαφή με τον Νταν Ετέτε. Μετά τη δημοσιοποίηση η Shell έσπευσε να ανακοινώσει ότι όντως χρειάστηκε να διαπραγματευθεί με τον Ετέτε, «είτε το ήθελε είτε όχι».

Η υπόθεση που ενδέχεται να γίνει σύντομα αντικείμενο δίκης για διαφθορά στην Ιταλία, χρονολογείται από το 2011. Τότε η Shell μαζί με τον ιταλικό πετρελαϊκό όμιλο Eni είχαν εμβάσει 1,3 δις δολάρια σε λογαριασμό της νιγηριανής κυβέρνησης, θέλοντας να εξασφαλίσουν το δικαίωμα εκμετάλλευσης ενός από τα μεγαλύτερα πετρελαϊκά κοιτάσματα στην Αφρική. Ένα μεγάλο μέρος αυτού του ποσού όμως δεν κατέληξε στα κρατικά ταμεία της Νιγηρίας αλλά στην εταιρεία Malabu. Η εταιρεία ελεγχόταν από τον Νταν Ετέτε, ο οποίος είχε διατελέσει τη δεκαετία του 1990 υπουργός Πετρελαίου υπό τον πρώην δικτάτορα Σάνι Αμπάτσα και καταδικάστηκε το 2007 στη Γαλλία για παράνομες χρηματικές συναλλαγές. Σύμφωνα με έρευνες της ιταλικής εισαγγελίας και της οργάνωσης Global Witness, ο Ετέτε αναγκάστηκε να καταβάλει ένα σημαντικό μέρος των χρημάτων που είχε λάβει σε υψηλόβαθμους νιγηριανούς πολιτικούς ως δωροδοκία. Στις σχετικές έρευνες έχει προκύψει επανειλημμένα και το όνομα του πρώην νιγηριανού προέδρου Γκουντλάκ Τζόναθαν.

Πιθανή δίκη και στη Νιγηρία

Τόσο η Shell όσο και η Eni αρνήθηκαν να μιλήσουν στην DW σχετικά με την υπόθεση. Σε αντίθεση με τον βρετανικό όμιλο, η ιταλική εταιρεία εξακολουθεί να ισχυρίζεται ότι κατά την αγορά του κοιτάσματος ήρθε σε επαφή μόνο με επίσημους κυβερνητικούς εκπροσώπους, κάτι που επιβεβαίωσε με σύντομη γραπτή της ανακοίνωση προς την DW.

Ο Μπάρναμπι Πέις, μέλος της οργάνωσης Global Witness, αμφισβητεί την εκδοχή του ομίλου Eni. Όπως επισήμανε μιλώντας στην DW, «η Shell και ο ιταλός εταίρος της, η Eni, γνώριζαν πολύ καλά ότι κατέβαλαν χρήματα για το κοίτασμα πετρελαίου σε κάποιον που είχε καταδικαστεί για ξέπλυμα χρήματος». Κατά την άποψή του, με αυτήν τη συμφωνία οι πετρελαϊκοί όμιλοι δεν παραβίασαν μόνο τη νομοθεσία, αλλά εξαπάτησαν και τους νιγηριανούς πολίτες. «Πέντε εκατομμύρια άνθρωποι λιμοκτονούν αυτή την ώρα στη Νιγηρία. Στέρησαν από αυτούς τους ανθρώπους χρήματα που τους ανήκαν- πάνω από ένα δις δολάρια. Ένα ποσό μιάμιση φορά μεγαλύτερο από αυτό που εκτιμά ο ΟΗΕ ότι χρειάζεται για την αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης».

Συνολικά έξι χώρες συμμετέχουν στις έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη κατά των Shell και Eni. Πάνω από 100 εκατομμύρια δολάρια «πάγωσαν» σε λογαριασμούς στην Ελβετία και τη Μ. Βρετανία. Εκτός από την Ιταλία και η Νιγηρία προετοιμάζει μια δίκη για την υπόθεση. Το κοινοβούλιο της χώρας έχει συστήσει εξεταστική επιτροπή.

Ο Μπάρναμπι Πέις εναποθέτει μεγάλες ελπίδες στην πιθανή διεξαγωγή ποινικής δίκης στην Ιταλία. Όπως λέει, η ιταλική εισαγγελία έχει κάνει εξαιρετική προεργιασία για την υπόθεση. «Μπόρεσαν να συγκεντρώσουν μια πλειάδα αποδεικτικών στοιχείων», επισημαίνει και ελπίζει ότι θα «είναι μια από τις σπάνιες περιπτώσεις στις οποίες θα δούμε διευθυντικά στελέχη στο δικαστήριο».

Γιαν Φίλιπ Σολτς / Άρης Καλτιριμτζής