Παιγνίδια Τραμπ με τη φωτιά

Οι παρατηρητές των λεγομένων και τεκταινομένων στην Εγγύς Ανατολή έχουν χάσει το νήμα. Παρακολουθούν την αντίδραση του Ντόναλντ Τραμπ στις εξελίξεις με το Κατάρ και δεν πολυκαταλαβαίνουν προς το πού το πάει ο αμερικανός πρόεδρος. Από την μια αξιωματούχοι, όπως οι υπουργοί Εξωτερικών Τίλερσον και Άμυνας,  προσπαθούν να μεσολαβήσουν για να κατεβάσουν τους τόνους και την επόμενη ο Τραμπ στο twitter στηρίζει τη Σ. Αραβία σε βάρος του Κατάρ, έδρα της μεγαλύτερης στρατιωτικής βάσης των ΗΠΑ στην Εγγύς Ανατολή.

Δύσκολος γεωπολιτικός εταίρος ο Τραμπ

Αν ανατρέξει κανείς στο πρόσφατο ταξίδι του στην περιοχή ίσως βρει κάποιες απαντήσεις. Ο αμερικανός πρόεδρος διατυμπάνιζε συνεχώς ότι ριζοσπαστική ιδεολογία δεν θα πρέπει να τυγχάνει υποστήριξης. Με αυτή τη δήλωση συνέβαλε σημαντικά στην απομόνωση του Κατάρ. Είπε επίσης ότι η συνάντηση κορυφής με άραβες αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων ίσως οδηγήσει «στην αρχή του τέλους του τρομοκρατικού τρόμου». Κανείς ωστόσο δεν κατάλαβε πού κολλάει με όλα αυτά η πρόταση στον εμίρη του Κατάρ να μεσολαβήσει που του έκανε προχθές τηλεφωνικά. Φαίνεται λοιπόν, ότι ο Ντόναλντ Τραμπ ενεργεί αυτόνομα από τον μηχανισμό συμβούλων του εξωτερικής πολιτικής. Εάν ακολουθήσει κανείς μια ανάγνωση της κλιμάκωσης των γεγονότων στον Περσικό, θα βρει από πίσω τον νέο αμερικανό πρόεδρο. Η Σ. Αραβία και οι άλλες χώρες εκμεταλλεύτηκαν την αλλαγή φρουράς στην Ουάσιγκτον για να δώσουν ένα μάθημα σε έναν δύσκολο γείτονα που ενδιαφέρεται για αλλαγή των παραδοσιακών συσχετισμών δυνάμεων στην περιοχή.

Η διένεξη του Κατάρ με τις άλλες γειτονικές χώρες δεν είναι καινούργια , αλλά η επίσκεψη Τραμπ πριν 3 εβδομάδες, σηματοδότησε ένα σημείο καμπής. Ο Μπρους Ρίντερ,  από τη δεξαμενή σκέψης Brookings, υποστηρίζει ότι αυτήν την ευκαιρία εκμεταλλεύτηκε η Σ Αραβία. Επιλέγοντας το Ριάντ ως πρώτο σταθμό ο Τραμπ έδειξε τη σημασία που έχει γι αυτόν η χώρα, έτσι όπως δεν ήταν επί Μπάρακ Ομπάμα. Η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του σιιτικού Ιράν δυσαρέστησε τα Ριάντ. Ο Τραμπ στην πολυσυζητημένη ομιλία του κατήγγειλε την Τεχεράνη ως τη σκοτεινή δύναμη στην περιοχή του Κόλπου χωρίς να αναφερθεί στην καταστροφή κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σ. Αραβία.

Δεν συμφέρει η κλιμάκωση τις  ΗΠΑ

Πραγματικό ενδιαφέρον για τις αιτίες του εξτρεμισμού ή τις συνέπειες φαίνεται να αγνοεί, όπως δεν φαίνεται να έχει βαθιά αντίληψη της πολυπλοκότητας των συσχετισμών στην περιοχή. Ο Τραμπ έκανε σαφές ότι θα στηρίξει την πολιτική των Σαουδαράβων και των άλλων χωρών της περιοχής κατά του Ιράν, διότι κι αυτός αρνείται να δεχθεί τη χώρα ως περιφερειακή δύναμη. Στο συλλυπητήριο τηλεγράφημα που απέστειλε κάνει έμμεση αλλά σαφή αναφορά στις δυνάμεις του κακού, που μπορεί να πέσει σε μια χώρα που τις στηρίζει. Εμπειρογνώμονες προειδοποιούν για τις μοιραίες συνέπειες αυτής της στάσης. Ο εδικός σε θέματα Εγγύς Ανατολής Σίμον Χέντερσορ παραλληλίζει την κατάσταση στο Κατάρ με την Ευρώπης πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Η Ουάσιγκτον μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο για την  εξουδετέρωση της ‘εκρηκτικής κατάστασης’», γράφει σε ανάλυση στην επιθεώρηση Foreign Policy. Και υποστηρίζει ότι «το Κατάρ σε ενδεχόμενη ακροβασία ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν δεν θα παραμείνει ουδέτερο, αλλά κανείς δεν πρόκειται να έχει όφελος από τυχόν μακρόχρονη διένεξη ανάμεσα στο Ριάντ και τη Ντόχα».

Ούτε και ο Τραμπ θα είχε λόγους να δει τη διένεξη να κλιμακώνεται. Θα ενταφιάζονταν τα συμφέροντα ασφαλείας στην περιοχή. Οι ΗΠΑ χρειάζονται τις συντηρητικές και σχετικά σταθερές χώρες του Κόλπου ως άγκυρα για να κερδίσουν τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας στην Εγγύς Ανατολή. Και δεν θα πρέπει να ξεχνάει η Ουάσιγκτον ότι το Κατάρ είναι ο πιο σημαντικός στρατιωτικός εταίρος της. Στο εμιράτο εδρεύει μεγάλη αμερικανική αεροπορική βάση με πάνω από 10.000 στρατιώτες, από όπου παρακολουθούνται οι πολεμικές επιχειρήσεις στη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν 

Μάρεν Χένεμουθ / Ειρήνη Αναστασοπούλου