Ουκρανία: Έρχονται οι "διάδρομοι σιτηρών";

Οι υπόγειες αποθήκες είναι γεμάτες και οι δυνατότητες αποθήκευσης έχουν εξαντληθεί: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων του ΟΗΕ, περισσότεροι από 20 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών που προορίζονταν για την παγκόσμια αγορά παραμένουν ακόμη στην Ουκρανία. Σε καιρό ειρήνης, η Ουκρανία εμπορευόταν πάνω από το 50 % των εξαγωγών της μέσω του μεγαλύτερου λιμανιού της στη Μαύρη Θάλασσα, την Οδησσό. Αλλά από τότε που άρχισε ο πόλεμος στα τέλη Φεβρουαρίου, οι γερανοί φορτοεκφόρφωσης έχουν ακινητοποιηθεί: ο αποκλεισμός του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας εμπόδισε εισαγωγές κι εξαγωγές. Επιπλέον, πολυάριθμες θαλάσσιες νάρκες απειλούν τη ναυσιπλοΐα κατά μήκος των ουκρανικών ακτών – άγνωστος ο αριθμός τους. Το μόνο βέβαιο είναι ότι τόσο η Ρουμανία όσο και η Τουρκία χρειάστηκε ήδη να εξουδετερώσουν αρκετές νάρκες που παρασύρθηκαν στη Μαύρη Θάλασσα.

Ωστόσο, το σιτάρι είναι απαραίτητο - υπάρχουν ήδη ελλείψεις σε ψωμί σε αρκετές χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Και η ίδια η Ουκρανία εξαρτάται επίσης άμεσα από τα έσοδα χάρη στις εξαγωγές σιτηρών. Τις τελευταίες εβδομάδες, το Κίεβο προσπάθησε να εξαγάγει περισσότερο σιτάρι στο εξωτερικό μέσω σιδηροδρόμων. Ωστόσο, το διαφορετικό πλάτος των σιδηροδρομικών γραμμών στην Ουκρανία και την υπόλοιπη Ευρώπη, καθώς και η έλλειψη εμπορευματικών βαγονιών στην ευρωπαϊκή πλευρά, επιβραδύνουν σημαντικά τις ενδεχόμενες εξαγωγές μ' αυτόν τον τρόπο.

Η Τουρκία σε ρόλο προστάτη

Ως εκ τούτου, εδώ και εβδομάδες καταβάλλονται πυρετώδεις προσπάθειες για την επανέναρξη των εξαγωγών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Για τον λόγο αυτό ταξίδεψε ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ στην Τουρκία. Και σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, έχει καταλήξει σε μία βασική συμφωνία με την τουρκική πλευρά: Το τουρκικό πολεμικό ναυτικό θα καθαρίσει την περιοχή γύρω από τα ουκρανικά λιμάνια από τις θαλάσσιες νάρκες και θα παρέχει στα φορτηγά πλοία, τα οποία μεταφέρουν σιτηρά, προστασία. «Είμαστε πρόθυμοι να διασφαλίσουμε την ασφάλεια των πλοίων που εξέρχονται από τα ουκρανικά λιμάνια», δήλωσε ο Λαβρόφ σε συνέντευξη Τύπου στην Άγκυρα την Τετάρτη, «σε συνεργασία με τους Τούρκους εταίρους μας». Στην Κωνσταντινούπολη πρόκειται να συσταθεί ένα συντονιστικό όργανο του ΟΗΕ για να ρυθμίσει τον τρόπο, με τον οποίο τα εξαγόμενα σιτηρά θα διανεμηθούν εν συνεχεία στην παγκόσμια αγορά.

Η Ουκρανία ενδιαφέρεται κατ' αρχήν για μια τέτοια συμφωνία, αλλά εξακολουθεί να έχει σημαντικές επιφυλάξεις. Ουκρανοί εκπρόσωποι δεν ήταν άλλωστε παρόντες στη συνάντηση στην Άγκυρα. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ήδη προτείνει τη συγκρότηση μιας τετραμερούς ομάδας επαφής αποτελούμενης από εκπροσώπους των Ηνωμένων Εθνών, της Τουρκίας, της Ρωσίας και της Ουκρανίας για την επεξεργασία ενός μηχανισμού ελέγχου σε έναν πιθανό διάδρομο σιτηρών.

«Ένας τέτοιος διάδρομος θα μπορούσε να υλοποιηθεί αν το ήθελαν όλοι», πιστεύει η Μπεάτε Άπελτ, επικεφαλής του ιδρύματος Φρίντριχ Νάουμαν στην Τουρκία. Ωστόσο, υπάρχουν διάφορα σημεία διαφωνίας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το ζήτημα των φραγμάτων με νάρκες που έχουν τοποθετήσει οι δύο πλευρές στα ανοικτά των ουκρανικών ακτών. «Το ουκρανικό ναυτικό θέλει μέσω εκείνων να αποτρέψει αποβατικές επιχειρήσεις των ρωσικών πολεμικών πλοίων στα ανοικτά της Οδησσού», επισημαίνει η Άπελτ. Οι νάρκες θα πρέπει ώστόσο να απομακρυνθούν, ώστε να μπορέσουν να πλεύσουν με ασφάλεια τα φορτηγά πλοία. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές, αυτό θα μπορούσε να γίνει μέσα σε μία με δύο εβδομάδες. Παρόλα αυτά παραμένει αμφίβολο το κατά πόσο η διασφάλιση του διαδρόμου μέσω τουρκικών πλοίων θα ήταν επαρκής για το Κίεβο: Για να συναινέσει η ουκρανική πλευρά, ενδέχεται να ζητήσει εγγυήσεις ασφαλείας περισσότερων κρατών, για παράδειγμα των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας. Αλλά τί θα γίνει αν τελικά μια από τις δυο εμπόλεμες πλευρές βομβαρδίσει μια τέτοια νηοπομπή υπό διεθνή συνοδεία; Τότε θα εμπλέκονταν και πολεμικά πλοία νατοϊκών χωρών, κάτι το οποίο θα κλιμάκωνε ακόμα πιο επικίνδυνα τον πόλεμο.

Τόμας Λάτσαν

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου