Ουκρανία: 1.000 ημέρες από τη ρωσική εισβολή

1.000 ημέρες έχουν περάσει απ’ όταν η Ρωσία αποφάσισε να εισβάλει στην Ουκρανία. Έπειτα από την αρχική προέλαση του ρωσικού στρατού, οι Ουκρανοί κατάφεραν να απωθήσουν ορισμένες από τις επιθέσεις των Ρώσων, ιδίως στα κοινά βόρεια σύνορα. Στα νότια της χώρας ο ουκρανικός στρατός κατάφερε να αναγκάσει τους εισβολείς να υποχωρήσουν πίσω από τον Δνείπερο. Το καλοκαίρι του 2024 ο ουκρανικός στρατός μπόρεσε μάλιστα να αντεπιτεθεί στο Κουρσκ, στη ρωσική επικράτεια.

Αρκετές περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας ωστόσο, ιδίως στο Λουάνσκ, το Ντονέτσκ, τη Ζαπορίζια και τη Χερσώνα, εξακολουθούν να βρίσκονται υπό ρωσική κατοχή, ενώ η Μόσχα έχει προσαρτήσει από το 2014 και τη χερσόνησο της Κριμαίας. Συνολικά, εδώ και δύο χρόνια η γραμμή του μετώπου δεν έχει μετατοπιστεί σχεδόν καθόλου.

Εκατομμύρια πρόσφυγες

Περισσότεροι από 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί εξαιτίας του πολέμου. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει μία από τις μεγαλύτερες προσφυγικές κρίσεις παγκοσμίως: μέχρι στιγμής 6,7 εκατομμύρια Ουκρανοί πρόσφυγες έχουν βρει καταφύγιο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ 4 εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν βρει καταφύγιο σε άλλες περιοχές εντός της ουκρανικής επικράτειας.

Από τον Αύγουστο πάνω από 170.000 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους στα ανατολικά της Ουκρανίας. «Αμέτρητα παιδιά παρακολουθούν τα σχολικά τους μαθήματα online και χάνουν έτσι κάθε κοινωνική επαφή, όπως και τα ερεθίσματα που θα είχαν σε μία σχολική τάξη», δήλωσε προσφάτως η Κέλλυ Τ. Κλέμεντς, αναπληρώτρια Ύπατη Αρμοστής της UNHCR.

Φτώχεια και οικονομική ύφεση

Η ανθρωπιστική κατάσταση στην Ουκρανία έχει επιδεινωθεί δραματικά από την έναρξη του πολέμου σύμφωνα με το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ (UNOCHA). Περίπου το 40% του πληθυσμού εξαρτάται πλέον από την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Η ανθρωπιστική βοήθεια που προσφέρουν η UNHCR και το UNOCHA για την κάλυψη των βασικών αναγκών των Ουκρανών φτάνει πλέον στα 4,2 δισεκατομμύρια δολάρια (περίπου 4 δισεκατομμύρια ευρώ).

Σύμφωνα με το UNOCHA, ήδη τον Ιανουάριο του 2024 είχε παραλύσει το 65% του δικτύου παροχής ενέργειας και θέρμανσης. «Σπίτια, σχολεία και νοσοκομεία πλήττονται ξανά και ξανά, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τα δίκτυα υδροδότησης και ηλεκτροδότησης, όπως και με το δίκτυο προμήθειας φυσικού αερίου. Θεμελιώδεις δομές της χώρας δέχονται επίθεση και οι επιπτώσεις είναι καταστροφικές», είχε δηλώσει ο επικεφαλής του UNOCHA Μάρτιν Γκρίφιθς. Μάλιστα, το φθινόπωρο του 2024 ο ρωσικός στρατός διεξήγαγε ακόμα περισσότερες επιθέσεις στις υποδομές της Ουκρανίας.

Αντιστοίχως καταστροφική είναι και η οικονομική κατάσταση της χώρας. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα και το ουκρανικό Υπουργείο Γεωργίας, το ΑΕΠ της Ουκρανίας για το 2022 συρρικνώθηκε κατά 35%. Το 60% του πληθυσμού ζει πλέον στο όριο της φτώχειας. Η δε καταστροφή της εγχώριας υποδομής κατά τη διάρκεια του πολέμου υπολογίζεται στα 130 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η ρωσική πολεμική οικονομία αποδεικνύεται ανθεκτική

Η ΕΕ και αρκετοί δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας αντέδρασαν στη ρωσική εισβολή επιβάλλοντας εκτεταμένες οικονομικές κυρώσεις στη Μόσχα – χωρίς ωστόσο να επιτύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Μετά από μία περιορισμένη συρρίκνωση το 2022 τόσο το ΑΕΠ της Ρωσίας όσο και το ρούβλι ανέκαμψαν γρήγορα, χάρη στη στροφή της χώρας σε μία πολεμική οικονομία, όπως και λόγω της στήριξης από το Πεκίνο.

Η απαγόρευση εισαγωγών ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία δεν κατάφερε να περιορίσει σημαντικά τα έσοδα της Μόσχας από τις εξαγωγές, με τις κρατικές επιχειρήσεις να βρίσκουν νέους αγοραστές, ιδίως στην Κίνα και την Ινδία. Επιπλέον, υπάρχουν και ενδείξεις πως τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα εξακολουθούν να φτάνουν ούτως ή άλλως στην Ευρώπη παρά το εμπάργκο, παρακάμπτοντας για παράδειγμα τις υπάρχουσες κυρώσεις με τη βοήθεια τρίτων κρατών.

Δισεκατομμύρια για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις

Το Κίεβο έχει λάβει ακόμα σημαντική οικονομική, ανθρωπιστική και στρατιωτική βοήθεια από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, αλλά και τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν προσφέρει περισσότερα από κάθε άλλη χώρα.

Από την έναρξη του πολέμου στις 24 Φεβρουαρίου 2022 μέχρι και τα τέλη Αυγούστου 2024 η οικονομική αποτίμηση της βοήθειας που έχουν προσφέρει οι ΗΠΑ στην Ουκρανία υπολογίζεται στα 85 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία, τη στιγμή που η βοήθεια από την ΕΕ και τα κράτη-μέλη της αποτιμάται στα 100 δισεκατομμύρια ευρώ.

Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει ανακοινώσει πάντως πως θα μειώσει δραστικά τη βοήθεια που στέλνουν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία – όπως και ότι θα θέσει άμεσα τέλος στον πόλεμο. Μέχρι στιγμής ωστόσο δεν έχουν γίνει περισσότερα γνωστά για το πώς θα το καταφέρει αυτό.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς