Ολλανδία: Θα σπάσουν τα φράγματα λόγω ξηρασίας;

Ήταν περίπου δύο η ώρα τη νύχτα. Μια κατοικημένη περιοχή στο χωριό Βίλνις, κοντά στην Ουτρέχτη πλημμύρισε. 1500 άνθρωποι χρειάστηκε να απομακρυνθούν επειδή τα σπίτια τους πλημμύρισαν. Ένα παλιό ανάχωμα, μήκους περίπου 60 μέτρων υποχώρησε. Και όλα αυτά εν μέσω καλοκαιριού, στις 26 Αυγούστου 2003, όχι σε κάποια χειμωνιάτικη καταιγίδα. Ήταν και τότε βέβαια ένα πολύ ξηρό καλοκαίρι. Και γρήγορα έγινε σαφές στους κατασκευαστές ότι το ανάχωμα είχε πραγματικά στεγνώσει εντελώς, είχε χάσει τη σφιχτή του μάζα και δεν ήταν πλέον εφικτό να αντέξει την πίεση από το νερό του ποταμού. Πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα αναχώματος στην Ολλανδία έχουν κατασκευαστεί από τύρφη, η οποία σε γενικές γραμμές συμπεριφέρεται όπως ένα… σφουγγάρι: Εάν στεγνώσει εντελώς, γίνεται ελαφριά και πορώδης.

Το φετινό, καυτό καλοκαίρι δεν έχει σημειωθεί ακόμη κάποιο ανάλογο περιστατικό στα ολλανδικά αναχώματα. Παρόλα αυτά οι ολλανδικές αρχές έχουν ήδη θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την ξηρασία στη χώρα. Αυτό περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και αυξημένους ελέγχους. «Η ξηρασία προκαλεί ρωγμές και αυτές ενδεχομένως να απειλούν την σταθερότητα αναχωμάτων και φραγμάτων», τονίζει ο Άργιαν Γκούσεν, από την επιτροπή διαχείρισης υδάτων της επαρχίας Ζέλαντ, στη νότια Ολλανδία. Τα φράγματα και αναχώματα που βρίσκονται δίπλα στη θάλασσα δεν είναι κατασκευασμένα από τύρφη, αλλά από χώμα και πηλό και κατά συνέπεια δεν είναι τόσο εύθραυστα, όσο τα άλλα.

Αυξημένοι έλεγχοι και… πότισμα η λύση;

Μικρότερα αναχώματα από τύρφη, τα οποία έχουν κατασκευαστεί κυρίως στην ενδοχώρα και κατά μήκος καναλιών και ποταμών, αρδεύονται μέσω ειδικών πλοίων. Αυτά αντλούν νερό από τα κανάλια, «ποτίζοντάς» τα. Τα έργα στον συγκεκριμένο τομέα αυξήθηκαν, καθώς η Ολλανδία έχει ήδη σημειώσει φαινόμενα ξηρασίας τα προηγούμενα έτη: το 2018, το 2019 και το 2020. Όλα αυτά τα χρόνια, οι βροχές ήταν πάρα πολύ λίγες και δεν επαρκούσαν για να διατηρήσουν την υγρασία των έργων, αναπληρώντας ταυτόχρονα και τα υπόγεια ύδατα πλήρως.

Ως συνέπεια, οι αγρότες στην Ολλανδία δεν επιτρέπεται πλέον να χρησιμοποιούν νερό από κανάλια και ποτάμια για την άρδευση των χωραφιών τους. Οι συγκομιδές που θα σημειώσει η Ολλανδία, ο παγκόσμιος πρωταθλητής στις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων θα είναι μάλλον χειρότερες τη φετινή χρονιά. Αυτός τουλάχιστον είναι ο μεγάλος φόβος των αγροτικών ενώσεων, οι οποίες βρίσκονται ήδη σε αντιπαράθεση με την ολλανδική κυβέρνηση, εξαιτίας του επικείμενου περιορισμού φυτοφαρμάκων που θέλει να επιβάλλει.

Εδώ και χρόνια, οργανώσεις που ασχολούνται με τη διαχείριση των υδάτων παρατηρούν ότι το σύστημα ύδρευσης της Ολλανδίας σιγά-σιγά φαίνεται να στεγνώνει και οι βροχοπτώσεις δεν επαρκούν για να αναπληρώσουν τα κενά. Η χώρα βασίζεται μέχρι τώρα στις τακτικές βροχοπτώσεις. Υπόγεια αποθήκευση νερού σε σπήλαια ή σε τεράστιες δεξαμενές δεν υπάρχει. Αυτό βέβαια ενδέχεται στο μέλλον να αλλάξει. Υπάρχουν άλλωστε ήδη πολυάριθμες προτάσεις σε επιστημονικές μελέτες οργανισμών διαχείρισης υδάτων. Και όπως υποστηρίζουν, είτε θα πρέπει να κατασκευαστούν υπόγειες δεξαμενές, στις οποίες θα μπορεί να αποθηκευτεί το νερό της βροχής, είτε θα πρέπει να κατασκευαστούν φράγματα στους παραποτάμους του Ρήνου, ο οποίος εκβάλλει από τη Γερμανία στη Βόρεια Θάλασσα, στο Ρότερνταμ. Ωστόσο και αυτό το εγχείρημα, εξεύρεσης χώρου για μία τέτοια δεξαμενή στην πυκνοκατοικημένη Ολλανδία δεν φαντάζει εύκολο για την ώρα…

Μπερντ Ρίγκερτ

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου