Ο τραυλισμός δεν πρέπει να είναι ταμπού

«Ο τραυλισμός είναι σαν να ακούς ραδιόφωνο ή να βλέπεις τηλεόραση με παράσιτα. Υπάρχουν κάποιες παρεμβολές, ωστόσο μπορείς να παρακολουθήσεις τα νέα. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις διακόπτεται εντελώς το σήμα». Κάπως έτσι περιγράφει παραστατικά το τραύλισμα ο γερμανός νευρολόγος και ερευνητής στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Γκέτινγκεν, Μάρτιν Ζόμερ. Ο ίδιος μάλιστα υποφέρει από τραυλισμό. Περίπου 800.000 άνθρωποι στη Γερμανία σήμερα πάσχουν από τραυλισμό. Πρόκειται με άλλα λόγια για το 1% του πληθυσμού. Αντίστοιχα είναι και τα ποσοστά που παρατηρούνται σε άλλες χώρες, σύμφωνα με τον Ζόμερ. Ο τραυλισμός εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά ηλικίας 3 έως 6 ετών. Περίπου το 60% με 80% των περιπτώσεων καταφέρνει να διαχειριστεί με επιτυχία τα προβλήματα στην εκφορά του λόγου, ενώ ένα μικρότερο ποσοστό δεν μπορεί να τα ξεπεράσεις. Ο τραυλισμός παρατηρείται συχνότερα σε άνδρες παρά σε γυναίκες.

Διακεκομμένος λόγος

Ο τραυλισμός εμφανίζεται συνήθως με τη μορφή επανάληψης φθόγγων, συλλαβών ακόμη και ολόκληρων λέξεων, ενώ συχνά συνοδεύεται και από τα παρατεταμένα κενά μεταξύ των λέξεων. Σε ακραίες περιπτώσεις δεν εκφέρεται καν λόγος, παρά το γεγονός ότι τα όργανα που σχετίζονται με την ομιλία λειτουργούν κανονικά και ενώ το άτομο ξέρει πολύ καλά εκ των προτέρων τι θέλει να πει. Πολλά από τα άτομα που έχουν προβλήματα τραυλισμού συνήθως αντιμετωπίζουν και άλλα ψυχολογικά προβλήματα, συνήθως τάσεις κοινωνικής απομόνωσης και άλλες φοβίες που σχετίζονται με την επαφή με άλλα άτομα.

Πάντως το κομμάτι που σχετίζεται με τα βιολογικά αίτια που προκαλούν τον τραυλισμό παραμένει ακόμη ασαφές ακόμη και για τους εξειδικευμένους επιστήμονες. Τα τελευταία 15 χρόνια οι ειδικοί ερευνούν τον τραυλισμό μέσω μαγνητικών τομογραφιών, οι οποίες δίνουν μια εικόνα για τη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. «Πολλές από αυτές δείχνουν πώς κατά την εκφορά λόγου δημιουργούνται κάποιες μικρές διακοπές, στο σκληρό δίσκο του ανθρώπου θα λέγαμε, και ειδικότερα στο αριστερό, μπροστινό μέρος του εγκεφάλου», αναφέρει ο Ζόμερ. Το τμήμα αυτό του εγκεφάλου σχετίζεται με την ομιλία και έχει να κάνει με τη λειτουργία των συνδέσεων μεταξύ των εγκεφαλικών ινών. Ως αποτέλεσμα επηρεάζεται ο συντονισμός των μυών των οργάνων που σχετίζονται με το λόγο. Οι επιστήμονες πάντως συγκλίνουν στο ότι η εμφάνιση τραυλισμού σχετίζεται με νευρολογικά ή ψυχολογικά αίτια. Υπό πίεση, η εμφάνιση του εντείνεται. Αλλά υπεύθυνα, θεωρούνται σήμερα και τα γονίδια. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία τα δύο τρίτα των περιπτώσεων συνδέονται με κάποιου είδους κληρονομικότητα.

Tρόποι αντιμετώπισης

Από τη στιγμή που οι ακριβείς αιτίες που προκαλούν τραυλισμό δεν είναι γνωστές, η προσπάθεια μιας ολιστικής θεραπείας καθίσταται δύσκολη. Ωστόσο, όπως εξηγεί ο Μάρτιν Ζόμερ, υπάρχουν τρόποι που μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους που πάσχουν στην βελτίωση της εκφοράς λόγου. Για παράδειγμα, στην Κολωνία λειτουργούν ειδικά τμήματα υπό την εποπτεία ειδικών λογοθεραπευτών-ψυχοθεραπευτών τα οποία βοηθούν τα άτομα με τραυλισμό στη βελτίωση της ομιλίας μέσω ειδικών προγραμμάτων. Σύμφωνα με τον Πέτερ Τσόλμπε που βοηθά στην οργάνωση αυτών των προγραμμάτων μία μέθοδος που εφαρμόζεται με επιτυχία εστιάζει στο λεξιλόγιο που τα άτομα αυτά χρησιμοποιούν ήδη άνετα χωρίς να εμφανίζουν προβλήματα. Ο Μάρτιν Ζόμερ, από την πλευρά του, προτείνει επίσης και μια ακόμη μέθοδο κατά του τραυλισμού, γνωστή ως «fluency shaping», η οποία συμβάλει στην υιοθέτηση τεχνικών ομιλίας που δεν εξαφανίζουν μεν το πρόβλημα αλλά το αμβλύνουν αισθητά. Ένας άλλος τρόπος, τέλος, αντιμετώπισης του τραυλισμού είναι… μέσω του τραγουδιού, αφού πρόκειται για μια λειτουργία που εκκινεί από το δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Όπως είναι γνωστό, άλλωστε, όταν το ένα εγκεφαλικό ημισφαίριο δεν λειτουργεί σωστά, το άλλο τότε αναλαμβάνει να καλύψει το κενό.

Gudrun Heise / Δήμητρα Κυρανούδη