Ο πειρασμός του πληθωρισμού

Το κράτος χρειάζεται χρήματα, η κεντρική τράπεζα τα «τυπώνει». Η αύξηση της ποσότητας χρήματος που κυκλοφορεί όμως οδηγεί σε μείωση της αξίας του, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο πληθωρισμός. Σύμφωνα με τον οικονομολόγο του Πανεπιστημίου Rutgers του Καναδά, Μάικλ Μπόρντο, το πιο ακραίο παράδειγμα πληθωρισμού είναι η Δημοκρατία της Βαϊμάρης τη δεκαετία του 1920. Προκειμένου να καταβάλει τις πολεμικές αποζημιώσεις τύπωσε τότε τεράστιες ποσότητες χρήματος με αποτέλεσμα την εκτίναξη του πληθωρισμού. Ωστόσο υπήρξαν και χώρες που ευνοήθηκαν από το «παιχνίδι» του πληθωρισμού. Κυρίως οι ΗΠΑ, οι οποίες κατόρθωσαν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με έναν συνδυασμό ισχυρής ανάπτυξης και αύξησης του πληθωρισμού, να περιορίσουν το κρατικό χρέος από το 120% στο 35% του ΑΕΠ.

Ο πληθωρισμός ως μέσο αναδιανομής

Η χρήση του πληθωρισμού ως εργαλείου μείωσης των δημοσιονομικών βαρών δεν αποκλείεται να βάλει σε πειρασμό πολλά υπερχρεωμένα βιομηχανικά κράτη σήμερα. Παράδειγμα τις ΗΠΑ, με συνολικό χρέος που ξεπερνά το ετήσιο ΑΕΠ της χώρας, την Ιταλία με 120%, τη Γερμανία με 80% και τη Ιαπωνία χρέος που αγγίζει το ποσοστό-ρεκόρ του 230% του ΑΕΠ της.

Ο Κάι Κόνραντ, διευθυντής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για τα Δημόσια Οικονομικά θεωρεί ότι ο πληθωρισμός είναι ουσιαστικά ένα εργαλείο αναδιανομής.
«Όταν το χρήμα χάνει σε αξία μέσω του πληθωρισμού, τότε το κράτος γίνεται πλουσιότερο, απαλλάσσεται από μέρος των χρεών του. Όμως οι κάτοχοι αξιογράφων με σταθερό επιτόκιο γίνονται φτωχότεροι» εξηγεί ο Γερμανός ειδικός.

Ο Κάι Κόνραντ επισημαίνει ότι όσο περισσότερα ομόλογα ανήκουν σε πιστωτές του εξωτερικού, τόσο μεγαλύτερο κίνητρο έχει το κράτος να απαλλάσσεται του χρέους του μέσω του πληθωρισμού, καθώς όπως λέει, σε αυτή την περίπτωση μειώνεται το πολιτικό κόστος για την εκάστοτε κυβέρνηση.

Ο Γερμανός ειδικός αναφέρει ένα παράδειγμα για να καταδείξει την αποτελεσματικότητα αυτού του μοντέλου: «Όταν η πρόβλεψη για τον προϋπολογισμό αυξάνεται κατά 2%, το κρατικό χρέος χάνει περίπου το 10% της αξίας του».

Οι κεντρικές τράπεζες ανοίγουν τη στρόφιγγα

Μέσω του πληθωρισμού μπορεί το κράτος να αυξήσει και τα έσοδά του, διά της φορολόγησης εικονικών κερδών. Ο κ. Κόνραντ δίνει το ακόλουθο παράδειγμα: Ένας επιχειρηματίας αγοράζει ένα οικόπεδο με 100 μονάδες χρήματος. Η πραγματική αξία του οικοπέδου μπορεί να παραμένει 100. Όμως, μετά από 20 χρόνια θα πωληθεί με 250 μονάδες χρήματος καθότι ο πληθωρισμός εκτίναξε την αξία του στα ύψη. Άρα προέκυψε ένα εικονικό κέρδος 150 μονάδων χρήματος, από το οποίο επωφελείται το κράτος.

Με τόσα κίνητρα είναι σχεδόν αδιανόητο να μην χρησιμοποιήσει ένα κράτος το εργαλείο του πληθωρισμού προς όφελός του. Οι κεντρικές τράπεζες, από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, έως την ΕΚΤ και την Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας, δείχνουν να ανοίγουν τη «στρόφιγγα» της χρηματοδότησης. Μέχρι σήμερα δεν έχει κυκλοφορήσει μεγάλη ποσότητα χρήματος, ωστόσο η ανάκαμψη της οικονομίας αναμένεται να ανεβάσει ταχύτατα στα ύψη την πρόβλεψη του πληθωρισμού.

Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Commerzbank Γιοργκ Κρέμερ εκτιμά ότι η μέση τιμή του πληθωρισμού στην ευρωζώνη θα κυμανθεί από 3%-4% τα επόμενα 10 χρόνια. Τα κράτη του ευρώ αντιμετωπίζουν πάντως ένα πρόβλημα: Έχοντας παραχωρήσει αρμοδιότητες για την άσκηση νομισματικής πολιτικής, είναι περιορισμένες οι δυνατότητες ενός υπερχρεωμένου κράτους να απαλλαγεί από μέρος των χρεών του μέσω του πληθωρισμού.

Όπως λέει, κλείνοντας ο Καναδός οικονομολόγος Μάικλ Μπόρντο: «Σε αυτή την περίπτωση η μόνη λύση είναι η χρεοκοπία. Εκτός κι αν αυτό το κράτος συνεχίζει να διασώζεται από τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης».

Henrik Böhme / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου