«Ο Ερντογάν ως κληρονόμος του Μωάμεθ του Πορθητή»

Σε σημερινό πρωτοσέλιδο σχόλιό της με τίτλο «Η κληρονομιά του Πορθητή» η Frankfurter Allgemeine Zeitung σημειώνει ότι δεν υπάρχει μεν πρακτική αναγκαιότητα χρήσης της Αγίας Σοφίας ως τζαμιού, εντούτοις είναι τεράστια η συμβολική σημασία της αξιοποίησής της: «Ο Ερντογάν αυτοπροβάλλεται ως κληρονόμος του Πορθητή της Κωνσταντινούπολης σουλτάνου Μωάμεθ του Β', ως θριαμβευτής επί του Χριστιανισμού και προστάτης των μουσουλμάνων. Το ότι αναθεώρησε γι' αυτό προηγούμενη απόφαση του ιδρυτή του τουρκικού κράτους Ατατούρκ δείχνει εκ νέου πόσο έχει προχωρήσει η μετάλλαξη του κοσμικού κράτους σε ένα σύστημα ισλαμικών αποχρώσεων. Ο Ερντογάν δεν χρειάζεται να φοβάται αντιδράσεις στο εσωτερικό. […] Την δε κριτική από το εξωτερικό δεν την έχει λάβει απλώς υπόψη, αλλά τον εξυπηρετεί κιόλας: Μέχρι σήμερα κατάφερνε πάντα να συσπειρώνει τον λαό όταν καλούνταν να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία της Τουρκίας έναντι δήθεν ξένων συνωμοσιών. Και εάν τώρα πληθαίνουν οι φωνές στην Ελλάδα για να μετατραπεί, εν είδει αντεκδίκησης, το σπίτι όπου γεννήθηκε ο Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη σε μουσείο για την Γενοκτονία των Ποντίων […], τότε είναι προβλέψιμη και η αντίδρασή του: Ο Ερντογάν θα γινόταν και πάλι ο υπερασπιστής του Κεμάλ. 

Όλα αυτά αποσκοπούν στο να αποπροσανατολίσουν από τα προβλήματα στο εσωτερικό. Ας μην το ξεχνούν αυτό, όσοι εξοργίζονται με τη μετατροπή  της Αγίας Σοφίας. (σ.σ.: Η μετατροπή) Είναι ανούσια και αξιοθρήνητη και υποδαυλίζει εντάσεις μεταξύ των θρησκειών αντί να τις φέρνει πιο κοντά. Ο Ερντογάν δεν είναι ωστόσο εικονομάχος όπως οι Ταλιμπάν. Καταστρέφει μόνον όσα ο ίδιος πιστεύει ότι μπορεί να ξαναφτιάξει αργότερα. Γι' αυτό και επαναλάμβανε κάθε τόσο ότι η Αγία Σοφία θα παραμείνει ανοιχτή για τουρίστες». 

Το σχόλιο της Süddeutsche Zeitung:

«Με τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί ο τούρκος πρόεδρος υπερέβη τα εσκαμμένα. Επιβάλλει στη χώρα του και στον κόσμο μια αλλαγή πλεύσης, η οποία θα αλλάξει τη σύγχρονη Τουρκία. Δεν παίζει ρόλο εάν ο Ερντογάν το έκανε για λόγους στρατηγικής ή εάν με αυτό το ριψοκίνδυνο βήμα ήθελε απλώς να αποπροσανατολίσει από το εσωπολιτικό του ναδίρ: την οικονομική κρίση, τη διαφθορά, τον κορωνοϊό. Πλέον οι σχέσεις της Τουρκίας με το μουσουλμανικό κομμάτι του πλανήτη θα είναι διαφορετικές και θα χαρακτηρίζονται από επευφημίες και έναν αφελή θαυμασμό. Και οι σχέσεις με την Ευρώπη, την ΕΕ και τις ΗΠΑ όμως θα μεταλλαχθούν, και δυστυχώς όχι προς το καλύτερο». 

Η Berliner Zeitung:

«[...] Για τον τούρκο πρόεδρο Ερντογάν η εκ νέου μετατροπή σε τζαμί είναι έκφραση μιας ανελέητης, συμβολικής διεκδίκησης της εξουσίας που εν τέλει συνιστά μήνυμα ισχύος έναντι των υποστηρικτών του. Στους επικριτές του ο Ερντογάν υποσχέθηκε ότι η Αγία Σοφία θα είναι ανοιχτή και για μη μουσουλμάνους επισκέπτες. Στην πραγματικότητα η απόφαση είναι μια πολιτισμική κήρυξη πολέμου στην πολυεθνική κοινωνία η οποία κυριαρχεί εδώ και αιώνες στη ζωή της Κωνσταντινούπολης». 

Πώς θα αντιδράσει η Ελλάδα σε περίπτωση τουρκικών γεωτρήσεων;

Την συνεχιζόμενη και κλιμακούμενη ένταση στα ελληνοτουρκικά βάζει στο μικροσκόπιό της η γερμανική Die Welt που αναφερόμενη σε πρόσφατες δηλώσεις του τούρκου υπουργού Άμυνας Ακάρ ότι η Ελλάδα δεν θέλει τον πόλεμο με την Τουρκία, σημειώνει, μεταξύ άλλων: «[...] Πράγματι, ασφαλώς και η Ελλάδα δεν θέλει πόλεμο. Θα ήταν καταστροφικός για την μικρή και οικονομικά αδύναμη χώρα. Παρόλα αυτά (η Ελλάδα) διατηρεί ένα από τα μεγαλύτερα και ακριβότερα πολεμικά ναυτικά και τις πολεμικές αεροπορίες του κόσμου, μόνο και μόνο για να είναι προετοιμασμένη σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης με την Τουρκία. Παρά ταύτα οι δηλώσεις Ακάρ ήταν κάθε άλλο παρά καθησυχαστικές. Διότι υπάρχουν δυο πράγματα που μολονότι δεν εκφράζονται, είναι σαφές ότι αιωρούνται στην ατμόσφαιρα.

Πρώτον, στην εσχάτη η Τουρκία είναι όντως διατεθειμένη να πάρει τα όπλα. Και δεύτερον, η Άγκυρα είναι σε θέση να συνεχίσει τη στρατηγική της που προβλέπει την αποστολή ερευνητικών πλοίων αλλά και του ειδικώς γι΄ αυτό το σκοπό αναβαθμισμένου από το 2005 πολεμικού της ναυτικού σε θαλάσσιες περιοχές για τις οποίες η Ελλάδα υποστηρίζει ότι της ανήκουν». 

Σύμφωνα με το εκτενές δημοσίευμα η Τουρκία πιέζει σε τρία τουλάχιστον διαφορετικά μέτωπα: καταρχήν ως εγγυήτρια δύναμη του διεθνώς μη αναγνωρισμένου βορείου τμήματος της Κύπρου, δεύτερον απειλώντας ότι θα εμποδίσει την κατασκευή αγωγού που θα διασχίζει τη Μεσόγειο και τρίτον με τη μονομερή μετατόπιση των θαλάσσιων συνόρων με παράλληλη αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης. 

Ως προς το ερώτημα πώς θα αντιδράσει η Ελλάδα σε περίπτωση που η Τουρκία προχωρήσει τον Σεπτέμβρη όντως σε γεωτρήσεις, η Welt σημειώνει ότι πέρα από τον διπλωματικό κλοιό που επιχειρεί να δημιουργήσει σε συνεργασία με χώρες της Μεσογείου και κυρίως μέσω της εμπλοκής της ΕΕ, η ελληνική κυβέρνηση φέρεται να εξετάζει τρία συγκεκριμένα σενάρια για τον Σεπτέμβριο. Αυτά προβλέπουν από αποστολή πλοίων του πολεμικού ναυτικού έως και τη ρίψη προειδοποιητικών βολών.  Η εφημερίδα σημειώνει πάντως πως «παρά την κλιμακούμενη ένταση, ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής στρατηγικής είναι να παραμείνει και σε διάλογο με την Τουρκία. Προ ημερών συνομίλησαν τηλεφωνικά ο έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν. Λεπτομέρειες δεν έγιναν γνωστές. Ένας συμβιβασμός δεν μπορεί να αποκλειστεί, παρότι δεν είναι σαφές τι μορφή θα μπορούσε να έχει». 

Κώστας Συμεωνίδης