Ο Γκέρχαρντ Ρίχτερ δεν θα ξαναζωγραφίσει

Ο Γκέρχαρντ Ρίχτερ κρυφογελάει όταν τον ρωτάνε εάν πραγματικά θέλει να σταματήσει. «Κάποτε έρχεται το τέλος» λέει μιλώντας στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων. «Δεν είναι τόσο άσχημο και είμαι ήδη αρκετά μεγάλος» συμπληρώνει. Για την ακρίβεια είναι 88 ετών.

Γεννήθηκε στη Δρέσδη και συγκαταλέγεται στους σπουδαιότερους και ακριβότερους ζωγράφους στον κόσμο. Σαν άνθρωπος ωστόσο είναι πολύ σεμνός και ιδιαίτερα χαμηλών τόνων. Εδώ και χρόνια έχει σχεδόν σταματήσει τις δημόσιες εμφανίσεις και από τότε που ξεκίνησε η πανδημία του κορωνοϊού περνάει το χρόνο του μόνο στο σπίτι του, στην ακριβή συνοικία Χάνβαλντ της Κολωνίας.

Πρόσφατα έγιναν και τα αποκαλυπτήρια από τα τρία μεγάλα παράθυρα για το μοναστήρι Τόλαϊ στο Ζάαρλαντ. «Αυτό σίγουρα είναι το τελευταίο αριθμημένο έργο μου» λέει. Στον κατάλογό του το «Τραπέζι» έχει τον αριθμό 1 και φιλοτεχνήθηκε το 1961. «Τα παράθυρα έχουν τον αριθμό 957. Τέλος», συμπληρώνει.

Στην αρχή η ζωή στη Δύση δεν ήταν εύκολη

 58 ολόκληρα χρόνια έχουν περάσει από το πρώτο έργο. Δεν ήταν μικρός τότε. Ήταν ήδη 30 χρονών. Γεννήθηκε το 1932 στη Δρέσδη και θυμάται τα ανέμελα παιδικά χρόνια: «Επισκέψεις στη γιαγιά, στη θεία. Βλέπω μπροστά μου σπίτια, δρόμους», λέει. Από το 1951 σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Δρέσδης. Εκεί δεν επιτρεπόταν να δανειστεί βιβλία για τον ιμπρεσιονισμό από τη βιβλιοθήκη. Το 1961 διέφυγε στη Δύση.

«Το 1959 πήγα να δω την documenta στο Κάσελ. Τότε μπορούσε κανείς να ταξιδεύει», λέει. Πήγε με ένα φίλο του στο Κάσελ για να θαυμάσει από κοντά τον Τζάκσον Πόλοκ, τον Λούτσιο Φοντάνα… Οικονομικά πάντως για εκείνον τα πράγματα ήταν χειρότερα στη Δυτική από ό,τι στην Ανατολική Γερμανία. Για να μπορέσει να χρηματοδοτήσει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ντίσελντορφ ζωγράφιζε άρματα για το καρναβάλι. Έχει ο καιρός γυρίσματα όμως και το 2015 ένα έργο του πουλήθηκε από τον οίκο δημοπρασιών Sotheby’s για 41 εκατομμύρια ευρώ. «Είναι ανατριχιαστικό» σχολιάζει.

Στον κατάλογο των έργων του συμπεριλαμβάνονται τα ζωγραφικά του έργα και τα γλυπτά. «Συμπεριλαμβάνονται και κάποια έργα σε χαρτί αλλά είναι η εξαίρεση», δηλώνει ο Ντίτμαρ Έλγκερ, διευθυντής του Αρχείου Γκέρχαρντ Ρίχτερ στη Δρέσδη και βιογράφος του καλλιτέχνη.

Ήρθε πράγματι το τέλος;

Και τώρα, τέρμα. Είναι πράγματι το τέλος μιας εποχής; Παρόμοιες δηλώσεις είχε κάνει και πριν από δέκα χρόνια αλλά μετά ακολούθησαν πολλά, πολλά ακόμα έργα.

Ο Γκέρχαρντ Ρίχτερ έγινε γνωστός ανάμεσα σε άλλα για τις μεγάλες εναλλαγές στο ύφος των έργων του. Στα πιο χαρακτηριστικά του ανήκουν εκείνα που μοιάζουν με «σβησμένα». «Χρειάζεται πάρα πολλή δύναμη για τέτοια έργα» παραδέχεται και συμπληρώνει πως άλλοι πίνακες δεν θα ξαναγίνουν.

Ωστόσο υπάρχει και ένα καλό νέο. Θα συνεχίσει να σχεδιάζει. Ο Γκέρχαρντ Ρίχτερ δεν είναι σίγουρα ο τύπος που μπορεί απλά να κάθεται στο σπίτι χωρίς να κάνει τίποτα. Έτσι σχεδιάζει με χρωματιστά μολύβια και χρωματιστές κιμωλίες μικρά ‘αφηρημένα’ έργα σε χαρτί.

70 από αυτά παρουσιάστηκαν ήδη στο Albertinum στη Δρέσδη και όπως ο ίδιος ο ζωγράφος λέει, πολύ πιθανόν να υπάρξει και μια νέα έκθεση τον Φεβρουάριο στο Μόναχο ή στη Νέα Υόρκη.

Το πολύ ενδιαφέρον στο έργο του Γκέρχαρντ Ρίχτερ είναι ότι είναι πολυδιάστατος. Δεν ακολούθησε μόδες, τάσεις κτλ αλλά το δικό του δρόμο. Δεν του αρέσει να μιλάει για την επιτυχία του και κυρίως την εμπορική. Ένας μοναδικός καλλιτέχνης που δικαίως κατατάσσεται στους σημαντικότερους της γενιάς του και όχι μόνο.

Κρίστοφ Ντρίσεν (DPA)

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου