Μια επιζήσασα του Ολοκαυτώματος στα σχολεία

Η 95χρονη Μάργκοτ Φριντλέντερ είναι από τους τελευταίους εναπομείναντες αυτόπτες μάρτυρες του Ολοκαυτώματος. Παρά την προχωρημένη  ηλικία της βρίσκει τη δύναμη να επισκέπτεται συστηματικά σχολεία της Γερμανίας για να μοιραστεί με τους μαθητές τις προσωπικές ιστορίες της. Με τις ομιλίες της καταφέρνει πάντα να καθηλώνει τα βλέμματα των παρευρισκόμενων και να τους συγκινεί με τα λόγια της.

Η βιογραφία της Μάργκοτ Φριντλέντερ

Η Μάργκοτ Φριντλέντερ κατέγραψε όλες τις μνήμες της σε ένα βιβλίο με τίτλο «Προσπάθησε να φτιάξεις τη ζωή σου» (Versuche, dein Leben zu machen). Αυτό είναι το μήνυμα της μητέρας της, που της είχε δώσει πριν από 74 χρόνια. Τότε ήταν 21 ετών. Εκείνη την εποχή η οικογένειά της σχεδίαζε να φύγει από το Βερολίνο, όμως η Γκεστάπο τους πρόλαβε. Συνέλαβε τον αδερφό της και η μητέρα της παραδόθηκε στην αστυνομία για να βρίσκεται μαζί του. Από τότε δεν τους ξαναείδε. H ίδια κατάφερε να διαφύγει και μάλιστα αναγκάστηκε να αλλάξει την εμφάνισή της, να βάψει τα μαλλιά της κόκκινα και να κάνει επέμβαση στη μύτη της.

Μετά από 15 μήνες από κρυψώνα σε κρυψώνα οι εβραίοι «κυνηγοί κεφαλών», οι οποίοι τότε εντόπιζαν άλλους Εβραίους για λογαριασμό των Ναζί, την έπιασαν. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερέζιενσταντ (Τερεζίν της Τσεχίας). «Ήτα κάτι ενδιάμεσο. Ούτε ζωή ούτε θάνατος», λέει χαρακτηριστικά για την εμπειρία της κατά τη διάρκεια της κράτησής της. Μετά το τέλος του πολέμου έφυγε με τον σύζυγό της Άντολφ Φριντλέντερ, τον οποίο παντρεύτηκε στο Τερεζίν, για τις ΗΠΑ. Εκεί εργάστηκε σε ένα μαγαζί με ρούχα και ως ταξιδιωτική πράκτορας. Ο άντρας της έμεινε στο πλευρό της για 50 ολόκληρα χρόνια και πέθανε το 1997.

Το μήνυμα της επιστροφής

Με την πρόσκληση της τοπικής κυβέρνησης του Βερολίνου και συνοδευόμενη κινηματογραφικά από έναν σκηνοθέτη, το 2003 επέστρεψε για πρώτη φορά πίσω στην πατρίδα της. Αποφάσισε τότε να μετακομίσει μόνιμα στη Γερμανία. Το φιλικό περιβάλλον της στην Αμερική διατήρησε ωστόσο επιφυλακτική στάση απέναντι στην απόφαση της. Κάποιοι της έλεγαν συχνά ότι «οι Γερμανοί θα σε βλέπουν απλά σαν μια συμπαθητική μεγάλη κυρία και θα αισθάνονται λιγότερο ένοχοι». Η ξαδέρφη της είπε χαρακτηριστικά στο ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε για την Μάργκοτ Φριντλέντερ ότι «δεν θα μπορούσα να φανταστώ ποτέ να γυρίσω πίσω σ᾽αυτά τα γουρούνια».

H Μάργκοτ Φριντλέντερ όμως δεν μετάνιωσε για την επιστροφή της. Βλέπει διαφορετικά τα πράγματα. Στη χώρα που διαπράχθηκαν τόσα εγκλήματα υπήρχαν και «καλοί» Γερμανοί που τη βοήθησαν. Στις ομιλίες της εξηγεί στους μαθητές γιατί επέστρεψε, λέγοντας τα εξής: «(Επέστρεψα) για να μιλήσω μαζί σας και να σας απλώσω το χέρι. Γιατί θα ήθελα να είστε οι αυτόπτες μάρτυρες της εποχής που δεν θα μπορούμε πια να είμαστε εμείς».

Καρολίνε Μποκ & Μπρίτα Πέντερσεν / Νατάσα Κουκουγιάννη