Μια γερμανική επιτυχία στο Χόλιγουντ

Το αντιπολεμικό έπος "Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο", παραγωγής του Netflix και σκηνοθεσίας του Ελβετού Έντουαρντ Μπέργκερ, σάρωσε στα χθεσινά βραβεία Όσκαρ που απονεμήθηκαν στο Λος Άντζελες. Ποτέ άλλοτε γερμανική ταινία δεν κατάφερε να κερδίσει τόσες διακρίσεις και βραβεία παγκοσμίως όσο αυτό το έργο. Με εννέα υποψηφιότητες η κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ κέρδισε τα βραβεία καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας, φωτογραφίας, μουσικής και σκηνογραφίας. «Αυτό που βρίσκω απίστευτα όμορφο είναι ότι πήραμε τέσσερα βραβεία Όσκαρ. Αυτό είναι φυσικά περισσότερο από ό,τι ελπίζαμε ποτέ. Ελπίζαμε σε ένα», δήλωσε ο σκηνοθέτης Μπέργκερ μετά την τελετή βράβευσης.

Η ταινία αφηγείται τη φρίκη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στα χαρακώματα από την οπτική γωνία ενός νεαρού στρατιώτη. Ο 17χρονος Πάουλ, τον οποίο υποδύεται ο Αυστριακός Φέλιξ Κάμερερ, βρίσκεται με τους φίλους του στην πρώτη γραμμή του πολέμου. Στα χαρακώματα της βόρειας Γαλλίας η βία του πολέμου χτυπά καταπρόσωπο τον ίδιο και τους φίλους του. Η σύγχρονη εκδοχή της ταινίας του Netflix περιγράφει τον παραλογισμό του πολέμου με ένα πολύ δραματικό τρόπο από την πρώτη κιόλας σκηνή, όπου οι νέοι παλεύουν για την επιβίωση.

Το έργο είχε κερδίσει ήδη επτά βραβεία από τη Βρετανική Ακαδημία Κινηματογράφου. «Δεν έχει ξαναγίνει. Είναι ένα κομμάτι της κινηματογραφικής ιστορίας», δήλωσε ενθουσιασμένος ο ηθοποιός Ντάνιελ Μπρουλ που υποδύεται τον Ματίας Ερτσμπέργκερ ,έναν Γερμανό πολιτικό που αγωνίζεται για την κατάπαυση του πυρός.

Πρώτη γερμανική εκδοχή του διάσημου μυθιστορήματος

Μετά την αμερικανική κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος, η οποία κέρδισε δύο Όσκαρ το 1930, ο σκηνοθέτης Μπέργκερ δημιούργησε την πρώτη κινηματογραφική μεταφορά στα γερμανικά, τη γλώσσα του πρωτοτύπου που ανήκει πια στην παγκόσμια λογοτεχνία. Υπήρχαν πολλοί που ήταν δύσπιστοι απέναντι σε μια γερμανική ταινία και το ενδεχόμενο να μπορέσει να έχει διεθνή επιτυχία. Η επιτυχία της ταινίας ωστόσο τους διέψευσε. Τελευταία φορά που μια γερμανική ταινία βρέθηκε στο προσκήνιο στο εξωτερικό ήταν η ταινία «Υποβρύχιο U-96: Επιστροφή στην κόλαση» του Βόλφγκανγκ Πέτερσεν που προτάθηκε για έξι Όσκαρ χωρίς ωστόσο να κερδίσει κάποιο.

Η παραγωγή αυτή είναι αξιέπαινη για έναν ακόμη λόγο και όχι μόνο λόγω της συνεργασίας με το Netflix, το οποίο προσέφερε οικονομικές ευκαιρίες που διαφορετικά θα ήταν αδιανόητες στη Γερμανία. Αποτελεί μια βαθιά ευρωπαϊκή παραγωγή που γυρίστηκε στη Γερμανία, το Βέλγιο, αλλά και την Τσεχία, τη χώρα που δέχτηκε δύο φορές επίθεση από Γερμανούς στρατιώτες.

Η ταινία είναι σκληρή και προϋποθέτει γερό στομάχι. Υπάρχουν σκηνές όπου οι άνθρωποι καίγονται από φλογοβόλα είτε πεθαίνουν από ασφυξία λόγω δηλητηριωδών αερίων. Ο κινηματογραφιστής Τζέιμς Φρεντ κάνει πολλά κοντινά πλάνα στα πρόσωπα των ανθρώπων ξεκινώντας από τη λάσπη της τάφρου και μετά δείχνει από ψηλά τα πεδία των μαχών με τις σορούς. Ανάμεσα στις λήψεις της φύσης και την ησυχία, οι ακτίνες του ήλιου ξεπροβάλλουν μέσα από τα δέντρα.

Η ταινία θυμίζει πολεμικό τοπίο της Ουκρανίας

Η συγκλονιστική μουσική της ταινίας από τον συνθέτη Φόλκερ Μπέρτελμαν με το ψευδώνυμο Χάουσκα εντυπώνεται στη μνήμη. Ο ίδιος μιλώντας στην DW πριν τη τελετή απονομής ανέφερε πως η μουσική κατά κάποιο τρόπο έπρεπε να λειτουργεί από κοινού με την πολεμική μηχανή. Και εξομολογήθηκε πως η μεγαλύτερη δυσκολία για τον ίδιο ήταν να κρατήσει αποστάσεις και να μην βάλει πολύ πάθος και ηρωισμό στη μουσική αλλά να επικεντρωθεί στη ταλαιπωρία του στρατιώτη.

Ενώ το αντιπολεμικό δράμα επικρίθηκε στη Γερμανία για την πρωτοκαθεδρία των μνημειακών εικόνων και τις αποκλίσεις από το λογοτεχνικό πρωτότυπο, στο εξωτερικό έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία. Σε αυτό συνέβαλε και η διανομή του μέσω Netflix. Η ταινία είναι η τέταρτη πιο επιτυχημένη μη αγγλόφωνη παραγωγή στην υπηρεσία ροής τις πρώτες τέσσερις εβδομάδες προβολής της. «Είναι μια τεράστια επιτυχία για τον γερμανικό κινηματογράφο, και δικαίως μπορεί κανείς να είναι περήφανος γι' αυτό! Ειδικά σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, δείχνει αδιαμφισβήτητα πόσο τρομερός και απάνθρωπος είναι ο πόλεμος» ανέφερε μέσω Twitter o Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς  συγχαίροντας τους δημιουργούς της ταινίας.

Η επιτυχία σίγουρα έχει να κάνει και με την τρέχουσα πολεμική κατάσταση στην Ουκρανία, ακόμα κι αν η ταινία γυρίστηκε το 2021 και δείχνει έναν πόλεμο που δεν μπορεί να συγκριθεί με τον σημερινό. Ωστόσο οι παραλληλισμοί είναι αναπόφευκτοι. Ο Ίαν Στόκγουελ, ο σεναριογράφος της ταινίας ανέφερε μιλώντας στην DW : «Αν κοιτάξουμε τις φωτογραφίες από την Ουκρανία, φαίνεται σαν να είναι από την ταινία μας, που διαδραματίζεται πριν από 100 χρόνια. Εξακολουθούμε να πολεμάμε ο ένας τον άλλον από τα χαρακώματα. Και τίποτα δεν θα μας έκανε πιο ευτυχισμένους από το αν δεν υπήρχε αυτή η φρικτή επικαιρότητα. Αλλά φαίνεται ότι δεν μάθαμε τίποτα από το παρελθόν».

Η χθεσινή βραδιά υπενθυμίζει πως οι γερμανικές παραγωγές άλλα και οι Γερμανοί συντελεστές εκτιμώνται στο εξωτερικό, και δημιουργεί την ελπίδα πως δεν θα χρειαστεί να περάσουν άλλα 16 χρόνια μέχρι να έρθει ξανά ένα από τα πολυπόθητα χρυσά αγαλματίδια στη χώρα.   

Ιωσηφίνα Τσαγκαλίδου (dpa, DW, AFP)