Κλεμμένοι ετρουσκικοί θησαυροί στην Κοπεγχάγη;

Είχαν σε μεγάλη υπόληψη το επέκεινα οι αρχαίοι Ετρούσκοι. Το πιστοποιούν οι αχανείς νεκροπόλεις τους, οι περίλαμπροι τάφοι και τα θαυμάσια αναθήματα που ανέσυρε η αρχαιολογική σκαπάνη. Αλλά πού βρίσκεται η σημαντικότερη συλλογή ετρουσκικών θησαυρών σήμερα εκτός Ιταλίας, εκτός της χώρας δηλαδή που γεωγραφικά συμπίπτει με τον τόπο όπου έζησαν και έδρασαν οι αρχαίοι Ετρούσκοι; Στη Γλυπτοθήκη της Κοπεγχάγης. Η Γλυπτοθήκη αυτή ανεγέρθηκε πριν από εκατό και πλέον χρόνια στη δανική πρωτεύουσα με χρήματα του ζάπλουτου ζυθοποιού της Carlsberg Καρλ Γιάκομπσεν. Ήταν ο ίδιος που είχε αγοράσει στη Ρώμη και τον πυρήνα της σημερινής ετρουσκικής συλλογής δι’ αντιπροσώπου, διά του Γερμανού αρχαιολόγου Βόλφγκανγκ Χέλμπιχ.

Αρχαιοκαπηλία και διεκδικήσεις

Άντε τώρα να βρεις τι αγοράστηκε νόμιμα και τι όχι βάσει της τότε ισχύουσας νομοθεσίας. Στο μεταξύ τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα, η αποδοχή προϊόντων αρχαιοκαπηλίας ηθικά και νομικά κολάσιμη. Και παρ’ όλα αυτά όλα δείχνουν ότι η ετρουσκική συλλογή της Κοπεγχάγης αυγατίστηκε παράνομα κατά τη δεκαετία του εβδομήντα, ο τότε διευθυντής της Γλυπτοθήκης δηλαδή αγόραζε αβέρτα ευρήματα παράνομων ανασκαφών στην Ιταλία από ένα διαβόητο αρχαιοπώλη, 86 ετών αισίως σήμερα, τον Ρόμπερτ Χεκτ. Στα τέλη του χρόνου που μόλις εξέπνευσε η ιταλική κυβέρνηση ζήτησε από τη Γλυπτοθήκη της Κοπεγχάγης την επιστροφή 100 περίπου αντικειμένων της ετρουσκικής συλλογής. Και το έπραξε διά της Επιτροπής για τον Επαναπατρισμό Κλεμμένων Πολιτιστικών Θησαυρών και του προέδρου της, του εισαγγελέα Μαουρίτσιο Φιορίλι. Γνωστός ο Φιορίλι σημειωτέον από τις σκληρές και μακροχρόνιες, πλην επιτυχείς εν πολλοίς για τους διεκδικητές Ιταλούς διαπραγματεύσεις με το Μουσείο Πολ Γκετί.

Νόμος και τέχνη

Και έχει ανάψει η δημόσια συζήτηση αυτόν τον καιρό στη μικρά και έντιμο Δανία για το τι δέον γενέσθαι. Είναι πολλοί αυτοί που λένε: «γυρίστε πίσω τα κλεμμένα». Και είναι πολλοί αυτοί που λένε: «προς Θεού, όχι και να επιστρέψουμε στον Μπερλουσκόνι τα αρχαία», αυτόν που αφήνει την Πομπηία να ρημάξει και θέλει να κάνει γενικό δερβέναγα των ιταλικών μουσείων έναν πρώην μάνατζερ των Μακντόναλντς. Τα πράγματα θα πάρουν την τροπή τους μέσα στο φρέσκο 2009 και όλα δείχνουν ότι η ιταλική πλευρά έχει τα νομικά ατού στα χέρια της. Και μπορεί να επιστρέψει στην Ιταλία εκείνο το υπέροχο μπρούντζινο άρμα μάχης, ηλικίας δυόμιση χιλιάδων ετών, που βρέθηκε σε τάφο αρχαίου Ετρούσκου ηγεμόνα. Αλλά τι νόημα θα έχει για την ίδια την τέχνη και τη θέασή της η αποκατάσταση της ανομίας; Απολύτως καμιά, μας φαίνεται. Όποιος και να το έχει στη βιτρίνα του, όποιος κι αν το κλειδώσει στην εταζέρα του, το αισθητικό βίωμα για τον επισκέπτη θα είναι το ίδιο, όταν παρατηρεί το υπέροχο εκείνο μπρούντζινο άρμα μάχης, ηλικίας δυόμιση χιλιάδων ετών, που βρέθηκε σε τάφο αρχαίου Ετρούσκου ηγεμόνα.