Κινδυνεύει η επιχείρηση «Σοφία» στη Μεσόγειο;

Έξι εβδομάδες απομένουν μέχρι το τέλος του χρόνου για να διαπραγματευτούν οι υπουργοί Άμυνας της ΕΕ την παράταση για του χρόνου της επιχείρησης «Σοφία», της κοινής προσπάθειας της ΕΕ για τη διάσωση προσφύγων στην Μεσόγειο και την καταπολέμηση κυκλωμάτων διακίνησής τους. Οι υπουργοί Άμυνας της ΕΕ, που συνεδρίασαν τις προάλλες στις Βρυξέλλες, δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν και έτσι κινδυνεύουν τα πλοία που συμμετέχουν στην επιχείρηση να επιστρέψουν στα λιμάνια των χωρών προέλευσής τους.

Αρνητική η Ιταλία

Μέχρι τώρα η Ιταλία, που φέρνει και τις περισσότερες αντιρρήσεις, ήταν υποχρεωμένη να δέχεται τους πρόσφυγες που μετέφεραν τα πλοία στα ιταλικά λιμάνια. Αλλά ο υπουργός Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι, από το εθνολαϊκιστικό κόμμα της Λέγκας αρνείται γενικά κάθε πρόσφυγα ναυαγό στη χώρα του. Απειλεί μάλιστα ότι θα αποκλείσει τα ιταλικά λιμάνια για όλα τα πλοία της ναυτικής επιχείρησης. Μαζί με την υπουργό Άμυνας Ελιζαμπέτα Τρέντα θέλει να μεταφέρει σε άλλες χώρες της ΕΕ την υποχρέωση να δέχονται πρόσφυγες και να φροντίζουν για θέματα ασύλου. Στη συνάντηση των υπουργών Άμυνας φάνηκε ωστόσο ότι καμιά από τις άλλες χώρες δεν είναι πρόθυμη να ανοίξει τα λιμάνια της για πρόσφυγες. Η Ιταλία απέρριψε μάλιστα ακόμη και την πρόταση της Ύπατης Εκπροσώπου για την Εξωτερική Πολιτική της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι να παραταθεί η επιχείρηση προσωρινά για ένα χρόνο.

Τους περασμένους μήνες ο Μ. Σαλβίνι ζητούσε συνεχώς δεσμευτικές διαβεβαιώσεις εμποδίζοντας ιδιωτικά πλοία διάσωσης να προσεγγίζουν ιταλικά λιμάνια. Το παράδειγμά του ακολουθεί τώρα και η Μάλτα με αποτέλεσμα να σταματήσουν το έργο διάσωσης πολλές ιδιωτικές οργανώσεις βοήθειας. Η Ιταλία ζητά με όλο και περισσότερη έμφαση, οι διασωθέντες να επιστρέφουν με πλοία της λιβυκής ακτοφυλακής πίσω στη Λιβύη. Από το καλοκαίρι η χώρα δημιούργησε ζώνη διάσωσης στα λιβυκά παράκτια, που μέχρι τότε ήταν υπό την εποπτεία της Ιταλίας.

Συνέχιση των διαπραγματεύσεων ως μόνη λύση

Η ναυτική επιχείρηση «Σοφία» έχει κι άλλες αρμοδιότητες, όπως ο εξοπλισμός και η εκπαίδευση των στελεχών της λιβυκής ακτοφυλακής, που γίνεται εκτός από την Ιταλία και στην Κροατία. Επί πλέον έχει λάβει εντολή εξάρθρωσης των διακινητών και καταστροφής των υποδομών τους. Τα τελευταία 3 χρόνια κατασχέθηκαν 545 πλοιάρια και συνελήφθησαν 143 διακινητές. Στις αρμοδιότητες ανήκει και η επιτήρηση του εμπάργκο όπλων κατά της Λιβύης. Κατ΄ουσίαν στα καθήκοντα δεν περιλαμβάνεται η μεταφορά ναυαγών προσφύγων στην Ιταλία, αλλά παρόλα αυτά πλοία, ελικόπτερα και αεροπλάνα της νατυτικής επιχείρησης έχουν διασώσει μέχρι τώρα από βέβαιο πνιγμό 49.000 πρόσφυγες και μετέφεραν τους περισσότερους σε ιταλικά λιμάνια.

Ευρωπαίοι διπλωμάτες ελπίζουν τώρα ότι οι διαπραγματεύσεις για τη διάσωση της επιχείρησης «Σοφία» θα συνεχιστούν μέχρι το τέλος του χρόνου. Η Ιταλία χρησιμοποιεί το θέμα και ως μέσο πίεσης για τη διαφωνία της με την ΕΕ γύρω από τον προϋπολογισμό. «Αυτό κάνει την κατάσταση ακόμα πιο δύσκολη» συμπληρώνουν. «Εάν δεν βρεθεί λύση μέχρι τέλος του χρόνου απλά η επιχείρηση «Σοφία» θα τελειώσει» δήλωσε ο αυστριακός υπουργός Άμυνας Μάριο Κούνασεκ από στο εθνολαϊκιστικό FPÖ, συμμαχικό κόμμα της Λέγκας του Ματέο Σαλβίνι. «Δεν πρέπει να αφήσει κανείς μόνη της την Ιταλία» είπε. Φαινομενική αλληλεγγύη. Γιατί ούτε και η Αυστρία θέλει να πάρει πρόσφυγες από την Ιταλία.

Μπερντ Ρίγκερτ/ Ειρήνη Αναστασοπούλου