Κερδισμένο το Ισλαμικό Κράτος από το ουκρανικό;

Στις αρχές Φεβρουαρίου, κατά τη διάρκεια αμερικανικής επιδρομής στη βόρεια Συρία, ο αρχηγός του Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ) Αμπού Ιμπραχίμ αλ-Κουρέισι πυροδότησε εκρηκτικό μηχανισμό, σκοτώνοντας τον ίδιο και την οικογένειά του. Λίγες ημέρες αργότερα η τρομοκρατική οργάνωση που κάποτε ήλεγχε το ενα τρίτο της Συρίας και του Ιράκ προανήγγειλε μια “ευλογημένη εκστρατεία εκδίκησης” και κάλεσε τους υποστηρικτές της να εκμεταλλευτούν το γεγονός ότι η προσοχή των “απίστων” είναι στραμμένη στην Ουκρανία. Η έκκληση δεν έχει μέχρι στιγμής εισακουστεί στην Ευρώπη, όμως ορισμένοι εκφράζουν ανησυχία.

Πρόσφορο έδαφος η κοινωνική αναταραχή

Ένας από αυτούς είναι ο αρχισυντάκτης της αιγυπτιακής αλ-Αχράμ Εζάτ Ιμπραχίμ Γιούσεφ, ο οποίος πρόσφατα προειδοποίησε ότι τρομοκράτες ίσως επιχειρήσουν να εκμεταλλευτούν “ένα νέο κύμα κοινωνικής αναταραχής που θα πυροδοτήσει το υψηλό κόστος διαβίωσης σε κοινωνίες, οι οποίες επλήγησαν από την πανδημία και τις επιπτώσεις της κρίσης στην Ουκρανία”.

Τον κώδωνα του κινδύνου έκρουσε και ο Αραβικός Σύνδεσμος, με τον πρόεδρό του Άχμαντ αμπουλ Γέιτ να προειδοποιεί για παρόμοιες “παρενέργειες” λόγω του πολέμου και της κλιματικής αλλαγής.

Η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ότι όσο ο πόλεμος συνεχίζεται, οι συνέπειές του θα διαλύσουν χώρες όπως ο Λίβανος, η Συρία, η Υεμένη, η Τυνησία και η Λιβύη, που ήδη υποφέρουν από ελλείψεις σιτηρών, διαρκώς διογκούμενες τιμές καυσίμων και τροφίμων και πληθωρισμό. Όλα αυτά την ώρα που και οι ΜΚΟ έχουν επικεντρώσει τις προσπάθειές τους στην αρωγή των Ουκρανών.

Οικονομικά προβλήματα

Ίσως για κάποιους στις χώρες αυτές η ένταξη στο ΙΚ αποτελεί μια ύστατη λύση στην προσπάθεια να επιβιώσουν. Το ίδιο είχε συμβεί άλλωστε και το 2015, όταν νεαροί μουσουλμάνοι άφηναν κατά χιλιάδες πίσω τους την Ευρώπη ή τη Βόρειο Αφρική για να πολεμήσουν σε Ιράκ και Συρία. “Στην Τυνησία, τα προβλήματα που οδήγησαν τόσους νεαρούς άνδρες να ενταχθούν στο ΙΚ ήταν οικονομικής φύσης”, εξηγεί η Αν Σπέκχαρντ από το Διεθνές Κέντρο για τη Μελέτη του Βίαιου Εξτρεμισμού (ICSVE). “Το ΙΚ πρόσφερε εργασία επί πληρωμή, δωρεάν στέγαση και γυναίκες για γάμο ή ως σκλάβες του σεξ”, σε νεαρούς που στη χώρα τους στερούνταν χρημάτων, εργασίας και ευκαιριών.

Το ICSVE κάνει λόγο για μαρτυρίες ακόμη και σήμερα, από την Τρίπολη του Λιβάνου και από το Αφγανιστάν, ότι το ΙΚ και οργανώσεις προσκείμενες σε αυτό στρατολογούν νεαρούς προσφέροντας έως και 500 δολάρια το μήνα. Παράγοντες όπως η ανεργία και η αύξηση των τιμών βασικών αγαθών “τροφοδοτούν το αίσθημα της απελπισίας, της οργής και της επιθυμίας κάποιου να μεταθέσει την ευθύνη σε κάποια ξεκάθαρη αιτία”, προσθέτει η Σπέκχαρντ.

Συρρικνωμένο το ΙΚ

Άλλοι εμφανίζονται πιο καθησυχαστικοί. Πράγματι η πολιτική αστάθεια και τα κενά εξουσίας τροφοδότησαν το ΙΚ στο παρελθόν. Η οργάνωση μάλιστα είχε εξαπολύσει παρόμοιες απειλές κατά το ξέσπασμα της πανδημίας, ότι η παγκόσμια υγειονομική κρίση θα εξαντλήσει τους πόρους των εχθρών της, οδηγώντας σε χαλάρωση των μέτρων ασφαλείας και ανοίγοντας ευκαιρίες για αντεπίθεση.

Στη σημερινή μορφή του ωστόσο, το ΙΚ δε θυμίζει σε τίποτα τους σαλαφιστές που κήρυξαν την ίδρυση χαλιφάτου.

“Στη χειρότερη περίπτωση, [ο πόλεμος στην Ουκρανία] ίσως προδιαθέτει περισσότερους ανθρώπους να πιστέψουν στο ΙΚ”, εκτιμά ο μελετητής του ΙΚ και διευθυντής ερευνών στη βρετανική ExTrac Τσάρλι Γουίντερ. “Το θεωρώ όμως ιδιαίτερα απίθανο να δούμε μια κινητοποίηση ή κάτι ανάλογης κλίμακας με όσα είδαμε τα προηγούμενα χρόνια.”

Κάτριν Σερ

Επιμέλεια: Κατερίνα Αλεξανδρίδη