«Καμπανάκι» για την ελευθεροτυπία στην Τουρκία

Από τότε που η εφημερίδα του αποκάλυψε προμήθειες όπλων από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες στους αντικυβερνητικούς αντάρτες της Συρίας, ο Ντουντάρ ζει διωκόμενος και περιπλανώμενος. Συνελήφθη, καταδικάστηκε σε φυλάκιση για «αποκάλυψη απορρήτων πληροφοριών», επέζησε από μία απόπειρα δολοφονίας εναντίον του και σήμερα ζει αυτοεξόριστος στο εξωτερικό. Ήταν υποψήφιος για το φετινό βραβείο Ζαχάρωφ για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μιλώντας στους ξένους δημοσιογράφους στο Στρασβούργο ζήτησε τη βοήθεια του «ελεύθερου Τύπου στην Ευρώπη», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά - χωρίς να κρύψει κάποια αμηχανία επειδή ανέλαβε ρόλο συνεντευξιαζόμενου και δεν βρίσκεται ο ίδιος στα έδρανα των δημοσιογράφων.

«Αυτή τη στιγμή 130 δημοσιογράφοι βρίσκονται στη φυλακή στην Τουρκία, περισσότεροι από ό,τι στην Κίνα, στο Ιράν και στην Αίγυπτο» λέει ο πρώην αρχισυντάκτης της Cumhuriyet. «Αυτούς τους αριθμούς τους αναφέρω σε κάθε συνέντευξη, αλλά πρέπει να καταλάβετε ότι για μας δεν είναι απλώς αριθμοί. Είναι φίλοι μας, δουλεύαμε μαζί. Είναι συγγραφείς ή ποιητές που υποφέρουν στο κελί τους. Αγωνίστηκαν για την ελευθερία μου όταν εγώ ήμουν στη φυλακή και τώρα ήρθε η σειρά μου να υπερασπιστώ τη δική τους ελευθερία».

Κατανόηση για την πάταξη του πραξικοπήματος, αλλά...

Προβλήματα για τους δημοσιογράφους στην Τουρκία υπήρχαν και πριν από το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου, αλλά μετά από αυτό η κατάσταση έχει ξεφύγει εκτός ελέγχου: περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους όταν έκλεισαν τα μέσα ενημέρωσης στα οποία εργάζονταν, 160 δημοσιογραφικές άδειες ανακλήθηκαν και 45 διαβατήρια δημοσιογράφων κατασχέθηκαν. Ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, της μεγαλύτερης πολιτικής ομάδας του Ευρωκοινοβουλίου, εκφράζει μεν κατανόηση για την πάταξη του πραξικοπήματος, αλλά προειδοποιεί ότι αυτό δεν μπορεί να δικαιολογεί τα πάντα. «Όσοι υπερασπίστηκαν τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου στην Τουρκία αξίζουν την υποστήριξή μας. Είμαστε υπερήφανοι για το ότι η Τουρκία δεν έχει σήμερα στρατιωτικό καθεστώς. Είναι μία μεγάλη επιτυχία για όλους εκείνους, από όλα τα κόμματα, που κατέβηκαν στους δρόμους. Αυτό είναι το ένα. Υπάρχει όμως κι ένα δεύτερο ζήτημα: όποιος δηλώνει υπερήφανος γιατί υπερασπίζεται το κράτος δικαίου, πρέπει και να αποδεικνύει ότι υπηρετεί το κράτος δικαίου...» τονίζει ο γερμανός ευρωβουλευτής.

Σε ψήφισμά του, την Πέμπτη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλεί την τουρκική κυβέρνηση να απελευθερώσει όλους τους δημοσιογράφους που κρατούνται στις φυλακές χωρίς «αδιάσειστα» στοιχεία, ενώ υπενθυμίζει ότι ο ελεύθερος και πολυφωνικός τύπος αποτελεί συστατικό στοιχείο του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ο έλληνας ευρωβουλευτής Μανώλης Κεφαλογιάννης, πρόεδρος της μεικτής διακοινοβουλευτικής επιτροπής ΕΕ-Τουρκίας επισημαίνει: «Η Δημοκρατία δεν εκδικείται, η Δημοκρατία δικάζει δίκαια. Και βεβαίως όσοι παρέβησαν τον νόμο θα πρέπει να δικαστούν, αλλά με βάση τις αρχές και τις αξίες ενός δημοκρατικού πολιτεύματος. Διότι έτσι θέλουμε την Τουρκία, ένα κράτος δικαίου». 

«Αμυντική, αλλά και επιθετική στάση» της Τουρκίας

Ο έλληνας ευρωβουλευτής προειδοποιεί ότι οι αλλεπάλληλες και αντιφατικές δηλώσεις Ερντογάν, αλλά και η αμφισβήτηση διεθνών συνθηκών, δεν βοηθούν στην εδραίωση της Τουρκίας ως παράγοντα σταθερότητας. Ο ίδιος διαθέτει σημαντική εμπειρία στις επαφές με την Άγκυρα, καθώς προεδρεύει της μεικτής διακοινοβουλευτικής επιτροπής, στην οποία συμμετέχουν συνολικά 70 βουλευτές από την Ευρώπη και την Τουρκία. Πώς βλέπει τις αντιδράσεις των τούρκων συνομιλητών του, όταν ασκείται κριτική στην Άγκυρα; «Υπάρχει μία νοοτροπία αμυντική, την οποία εμείς δεν τη θέλουμε. Αλλά και επιθετική ως προς την αντίληψη της ΕΕ, που είναι εντελώς διαφορετική από αυτό που επικρατεί σήμερα στην πολιτική ζωή της Τουρκίας. Δεν θέλουμε την Τουρκία έτσι. Δεν θέλουμε να είναι ένα πρόβλημα, θέλουμε να είναι μία ευκαιρία, μία γέφυρα στις σχέσεις της ΕΕ και του ανατολικού κόσμου, του αραβικού κόσμου» λέει ο Μανώλης Κεφαλογιάννης στην Deutsche Welle.  

Δεν ήταν η πρώτη ανταλλαγή απόψεων που έγινε τελευταία για την Τουρκία στo Στρασβούργο. Είχε προηγηθεί άλλη μία συζήτηση στα μέσα Σεπτεμβρίου, την οποία πολλοί χαρακτήρισαν «υπερβολικά επιεική» προς στην Άγκυρα. Από την πλευρά του, και ο πρώην αρχισυντάκτης της Cumhuriyet θεωρεί ότι η Ευρώπη δείχνει εγκράτεια στην κριτική της προς την Τουρκία, λόγω της συμφωνίας για το προσφυγικό. Αλλά τi γίνεται, τελικά, στο «διά ταύτα»; Θα έπρεπε η Ευρώπη να τερματίσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Άγκυρα; «Δεν θέλω να σταματήσει η ΕΕ τις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία» λέει ο Τζεμ Ντουντάρ. «Το αντίθετο: μία ένταξη της Τουρκίας αποτελεί ισχυρό στήριγμα για την τουρκική δημοκρατία. Η Τουρκία δεν πρέπει να απομονωθεί. Μπορεί αυτό να θέλει τελικά ο Ερντογάν, αλλά εμείς δεν το θέλουμε. Γιατί εμείς είμαστε εκείνοι που υποστηρίζουμε τη συμμετοχή στην ευρωπαϊκή οικογένεια».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο