Και η Ελβετία στη «δίνη» του προσφυγικού

Η μεγαλύτερη προσέλευση νεοεισερχομένων καταγράφεται στην περιοχή του Κόμο, στα σύνορα Ελβετίας-Ιταλίας. Εκατοντάδες πρόσφυγες έχουν φτάσει στην ιταλική πλευρά των συνόρων, περιμένοντας την κατάλληλη ευκαιρία για να περάσουν στην Ελβετία, με τελικό προορισμό τη Γερμανία ή τις χώρες της βόρειας Ευρώπης. Κάποιοι κατασκηνώνουν πρόχειρα στο πάρκο, πολύ κοντά στην πολυτελή έπαυλη που διατηρεί ο Τζωρτζ Κλούνι στη λίμνη Κόμο. Η κινητικότητα στην άλλη πλευρά των συνόρων έχει αρχίσει να ανησυχεί πλέον την κυβέρνηση της Βέρνης.

Η υπουργός Δικαιοσύνης της Ελβετίας, Σιμονέτα Σομαρούγκα, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σε πρόσφατη συνέντευξη τύπου. «Δεν αντέχεται αυτή η κατάσταση. Ο στόχος μας πρέπει να είναι ένας: να μην υπάρξουν τέτοιες καταστάσεις στην Ευρώπη», επισημαίνει. Μόνο που ένας από τους λόγους για αυτές τις «καταστάσεις» είναι ότι οι συνοριακοί φρουροί της Ελβετίας έχουν απωθήσει και θα συνεχίσουν να απωθούν στη γειτονική Ιταλία τους πρόσφυγες, ακόμη κι όταν εκείνοι δηλώνουν ότι δεν θέλουν να μείνουν στην Ελβετία, παρά μόνο να διασχίσουν τη χώρα συνεχίζοντας την πορεία τους προς τη βόρεια Ευρώπη.

«Δεν θα γίνουμε χώρα-τράνζιτ»

Αυτόν ακριβώς τον ρόλο της «χώρας-τράνζιτ» προσπαθεί να αποφύγει η Ελβετία και η υπουργός Δικαιοσύνης, και πρώην πρόεδρος της χώρας, το δηλώνει ευθαρσώς: «Η Ελβετία δεν θέλει να γίνει χώρα-τράνζιτ. Σε διαφορετική περίπτωση, πρώτον, θα παραβιάζαμε τη συνθήκη του Δουβλίνου και, δεύτερον, δεν θα μπορούσαμε να δικαιολογήσουμε κάτι τέτοιο απέναντι στη Γερμανία» τονίζει η Σιμονέτα Σομαρούγκα. Η Ελβετία δεν είναι μέλος της ΕΕ, αλλά έχει υιοθετήσει μεγάλο μέρος του «κοινοτικού κεκτημένου» με διμερείς συμφωνίες, σε αντάλλαγμα φυσικά για την πρόσβαση στην ενιαία αγορά και σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα. Επιπλέον, έχει συνάψει διμερή συμφωνία με τη γειτονική Ιταλία για το προσφυγικό, η οποία προβλέπει ότι θα επιστρέφουν εκεί όλοι οι πρόσφυγες που έχουν ήδη καταγραφεί στην Ιταλία, αλλά προσπαθούν να εισέλθουν στην Ελβετία.

Η Ιταλία τηρεί κατά γράμμα τη συμφωνία, επισημαίνει η υπουργός Δικαιοσύνης της Ελβετίας: «Η Ιταλία ήταν πάντα αξιόπιστος εταίρος του Δουβλίνου και έχει γίνει ακόμη πιο αξιόπιστος. Ο αριθμός των προσφύγων που καταγράφονται έχει αυξηθεί», επισημαίνει. Στον οικισμό Μεντρίζιο, κοντά στα σύνορα, έχει οργανωθεί ένα κέντρο φιλοξενίας για πρόσφυγες που δεν υποβάλουν αίτηση ασύλου στην Ελβετία και πρόκειται να επαναπροωθηθούν στην Ιταλία. Ο αριθμός όσων αιτούνται άσυλο στην Ελβετία έχει υποχωρήσει σε σχέση με το 2015, αλλά ο αριθμός των προσφύγων που βλέπουν την Ελβετία ως χώρα-τράνζιτ έχει τριπλασιαστεί.

Γερμανία «ψηφίζουν» οι πρόσφυγες από την Ερυθραία

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι πρόσφυγες από την Ερυθραία, τονίζει η Λία Βέρτχαϊμερ, συνεργάτης της κρατικής υπηρεσίας μετανάστευσης: ενώ μέχρι σήμερα προσπαθούσαν να μείνουν στην Ελβετία, τώρα οι περισσότεροι προτιμούν να ζητήσουν άσυλο στη Γερμανία. Και αυτό γιατί η νέα στρατηγική των ελβετικών αρχών για το προσφυγικό προβλέπει μεγαλύτερο χρόνο και πιο αναλυτική εξέταση των αιτήσεων για τους πρόσφυγες από τις χώρες υψηλού κινδύνου, οι οποίοι πιθανότατα δικαιούνται άσυλο. «Αυτό σημαίνει ότι οι πρόσφυγες από την Ερυθραία πρέπει να περιμένουν περισσότερο. Γι αυτό θεωρούν πλέον την Ελβετία λιγότερο ελκυστική», δηλώνει η κ.Βέρτχαϊμερ.

Μόνο την περασμένη εβδομάδα στην Μπελινζόνα, πρωτεύουσα της ιταλόφωνης Ελβετίας, οι συνοριοφύλακες εντόπισαν εξήντα πρόσφυγες μέσα σε ένα τρένο. Είχαν κρυφτεί κάτω από τα καθίσματα, προσπαθώντας να αποφύγουν τον έλεγχο…

Χανς Γιούργκεν Μάουρους (ARD/DLF), Γιάννης Παπαδημητρίου