Καθημερινός ρατσισμός στη Γερμανία

Σαν σήμερα, πριν από πέντε δεκαετίες, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ξεδίπλωσε το όνειρό του ενώπιων 250.000 ανθρώπων κυρίως Αφροαμερικανών, που συμμετείχαν στην πορεία προς την Ουάσιγκτον για ίσα δικαιώματα και ίση μεταχείριση. «Έχω το όνειρο ότι τα τέσσερα παιδιά μου κάποια μέρα θα ζουν σε ένα έθνος, στο οποίο δεν θα κριθούν από το χρώμα του δέρματος, αλλά από τον χαρακτήρα τους» είχε διακηρύξει τότε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Nοητικές κατασκευές

Πώς είναι η κατάσταση στη Γερμανία σήμερα, πέντε δεκαετίες μετά; «Υπάρχουν μικρές καθημερινές καταστάσεις, που με πρώτη ματιά φαίνονται αθώες» αλλά στην πραγματικότητα πίσω τους κρύβονται ρατσιστικές ιδεοληψίες, υποστηρίζει ο Ταχίρ Ντέλα, πρόεδρος της πρωτοβουλίας «Μαύροι Άνθρωποι στη Γερμανία». Ο Ντέλα αναφέρει, για παράδειγμα, ότι ακόμη και σε δημόσιες υπηρεσίες, γερμανοί υπάλληλοι χρησιμοποιούν ενίοτε απλοϊκά γερμανικά, όταν αντιλαμβάνονται πως έχουν να κάνουν με ξένους που δεν καταλαβαίνουν τη γλώσσα ή μιλούν σπαστά. Κάτι τέτοιο όμως δεν θα το έκαναν ποτέ, εάν είχαν να εξυπηρετήσουν γερμανούς πολίτες. Ο Ντέλα, που εργάζεται και ως φωτογράφος στο Μόναχο, προσπάθησε να συνασπίσει του Αφρογερμανούς για να αντιταχθούν στον καθημερινό ρατσισμό.

Κοινά αναγνωρισμένος ορισμός του ρατσισμού δεν υπάρχει. «Υπάρχουν διάφορες διαστάσεις και μορφές ρατσισμού» λέει ο Χέντρικ Κρέμερ, από το Γερμανικό Ινστιτούτο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. «Η πιο ακραία είναι ο επιθετικός ρατσισμός που εκδηλώνεται με πράξεις βίας. Επίσης αξίζει να αναφέρουμε τις ρατσιστικές λεκτικές επιθέσεις και τις διακρίσεις στην καθημερινή ζωή».

Σε αντίθεση με παλαιότερα, ο ρατσισμός τροφοδοτείται από κατασκευάσματα του μυαλού και δεν στηρίζεται σε βιολογικά κριτήρια. «Ο ρατσισμός τον 21ο αιώνα δεν στηρίζεται σε βιολογικές θεωρίες κληρονομικότητας ή καταγωγής», υποστηρίζει ο γερμανός επιστήμων, «αλλά σε νοητικές κατασκευές χαρακτηριστικών που ισχύουν χωρίς διαφοροποιήσεις σε όσους ανήκουν σε συγκεκριμένη εθνότητα, θρησκεία, πολιτισμό. Θύμα ρατσισμού δεν πέφτουν μόνο οι μαύροι που ζουν στη Γερμανία. Υπάρχει ο αντισημιτισμός, ο αντιμουσουλμανισμός, ο αντιτσιγγανισμός.

«Δεν υπάρχει νομολογία»

Και η νομοθεσία; «Η Γερμανία έχει υπογράψει όλες τις διεθνείς συνθήκες προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που απαγορεύουν και τον ρατσισμό», λέει ο νομικός Χέντρικ Κρέμερ. «Αλλά αν θέλει κανείς να κινηθεί νομικά εναντίον κάποιου με αφορμή ρατσιστικές εκφράσεις, δεν επαρκούν τα νομικά μέσα στη Γερμανία», σημειώνει. Το Σύνταγμα της Γερμανίας απαγορεύει τις διακρίσεις, αλλά δεν υπάρχει σχετική νομολογία.

Το γερμανικό κράτος έχει υποχρέωση να προστατεύει τους πολίτες από διακρίσεις, αλλά δεν πρέπει να συμπεριφέρεται και το ίδιο ρατσιστικά. Σε ελέγχους προσώπων από την αστυνομία πχ. στα αεροδρόμια, στους σταθμούς και στα τρένα υπάρχει πρόβλημα, γιατί γίνονται με βάση εξωτερικά χαρακτηριστικά. Το «racial profiling» είναι μια πολύ διαδεδομένη πρακτική. Υπάρχει βέβαια και η ρατσιστική συμπεριφορά στην καθημερινή ζωή που εκδηλώνεται ασυνείδητα και οφείλεται σε κλισέ που έχει κανείς «σφηνωμένα» στο κεφάλι του. «Αν με ρωτάτε για το όνειρο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, νομίζω ότι δεν θα ήταν ευχαριστημένος», λέει ο Ταχίρ Ντέλα.

Klaudia Prevezanos / Ειρήνη Αναστασοπούλου

Υπεύθ. Σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη