Ιταλικές μπλόφες στις απειλές των Βρυξελλών;

Η Κομισιόν είχε απορρίψει το αρχικό σχέδιο του ιταλικού προϋπολογισμού για το 2019, δίνοντας προθεσμία στη Ρώμη να καταθέσει αναθεωρημένο σχέδιο μέχρι τις 13 Νοεμβρίου. Η ιταλική κυβέρνηση προχώρησε σε ελάχιστες και μάλλον διακοσμητικές αλλαγές, επιμένοντας σε έλλειμμα 2,4% του ΑΕΠ. Αναμένεται τώρα η νέα τοποθέτηση της Κομισιόν, η οποία πάντως, αν κρίνουμε από τις μέχρι σήμερα δηλώσεις, φαίνεται αποφασισμένη να τηρήσει δημοσιονομική πειθαρχία. Θεωρητικά θα μπορούσε να κινήσει διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος κατά της Ρώμης, με πρώτο βήμα την επιβολή προστίμου που φτάνει το 0,2% του ιταλικού ΑΕΠ (δηλαδή 3,4 δισεκατομμύρια ευρώ) ή ακόμη και τις περικοπές κοινοτικών κονδυλίων. Σε κάθε περίπτωση η Κομισιόν θα πρέπει να περιμένει την ψήφιση του προϋπολογισμού από το ιταλικό κοινοβούλιο, πριν προχωρήσει σε συγκεκριμένα μέτρα.

Επί του παρόντος δεν διαφαίνεται προσέγγιση μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών. Σημειώνεται πάντως ότι σε πρόσφατη συνέντευξή του στην Corriere della Sera ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Λουίτζι ντι Μάιο έκανε λόγο για «δικλείδες ασφαλείας» στον προϋπολογισμό, που θα εγγυώνται ότι το ύψος του ελλείμματος δεν θα υπερβαίνει το 2,4% του ΑΕΠ. Αλλά οι Βρυξέλλες- και όχι μόνο...- θεωρούν ότι ακόμη και με αυτές τις δικλείδες το ιταλικό χρέος, που έχει ξεπεράσει το 130% του ΑΕΠ, απειλεί τις «αντοχές» του τραπεζικού συστήματος στην ίδια την Ιταλία, αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Η νευρικότητα των αγορών αποτυπώνεται στην εξέλιξη των ιταλικών σπρεντ, που ανεβάζουν στα ύψη το κόστος δανεισμού. «Μέσα σε έξι μήνες η τακτική της κυβέρνησης έχει οδηγήσει σε μία άνοδο των σπρεντ που ισοδυναμεί με επιβάρυνση 36 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2018 και άλλων 5 δις για το 2019» προειδοποιεί η οικονομική εφημερίδα Il Foglio.

Υποσχέσεις επί υποσχέσεων

Η ιταλική εφημερίδα εκφράζει πλήρη απογοήτευση για τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας ιταλικής κυβέρνησης, την οποία συναπαρτίζουν η ακροδεξιά «Λέγκα του Βορρά» και το αριστερόστροφο λαϊκιστικό κίνημα των Πέντε Αστέρων. «Υποσχέθηκαν μεγαλύτερη ανάπτυξη, αλλά η ανάπτυξη καθηλώνεται στο μηδέν. Υποσχέθηκαν περισσότερες δουλειές, αλλά δουλειές δεν υπάρχουν. Υποσχέθηκαν μικρότερη ανεργία, αλλά η ανεργία αυξάνεται. Υποσχέθηκαν να διαφυλάξουν τις οικονομίες των πολιτών, αλλά το χρηματιστήριο έχει χάσει 23% από τότε που ορκίστηκε η νέα κυβέρνηση», συνοψίζει η Il Foglio. Ο πρόεδρος του ιταλικού οργανισμού κοινωνικών ασφαλίσεων, Τίτο Μποέρι, θεωρεί ότι «κάποια στιγμή θα επέλθει προσγείωση στην πραγματικότητα». Η άποψή του έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς η Λέγκα και τα Πέντε Αστέρια επιμένουν στην αύξηση των συντάξεων με παράλληλη μείωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης. Αλλά όπως εκτιμά ο Μποέρι οι διακηρύξεις αυτές ισοδυναμούν «με 6,7 δισεκατομμύρια ευρώ την επόμενη χρονιά και άλλα 7 τη μεθεπόμενη».

Στην προσπάθειά της να τηρήσει τουλάχιστον το όριο του 2,4% που η ίδια έχει υποσχεθεί, η κυβέρνηση της Ρώμης εξαγγέλλει υψηλότερα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις. Αυτή θα είναι μία από τις πολλές «δικλείδες ασφαλείας» και ουσιαστικά η μοναδική παραχώρηση προς την Κομισιόν. Αλλά πρόκειται για «μπλόφα», υποστηρίζει η Il Foglio. Και αυτό γιατί παρόμοιες υποσχέσεις είχαν δοθεί και στο παρελθόν, χωρίς όμως να υλοποιηθούν. Για παράδειγμα το 2014 η τότε κυβέρνηση είχε εξαγγείλει έσοδα ύψους 0,7% του ΑΕΠ από ιδιωτικοποιήσεις, αλλά τελικά οι εισπράξεις δεν ξεπέρασαν το 0,3%, ενώ το 2016 η αρχική εξαγγελία ήταν 0,6% και το τελικό αποτέλεσμα μόλις 0,1%. Οι φετεινές υποσχέσεις μάλλον δεν θα έχουν καλύτερη τύχη, όταν μάλιστα η Ρώμη έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να αγγίξει τα «φιλέτα» όπως είναι η Alitalia, η Telecom Italia και η ΕΝΙ.

«Ούριος άνεμος» στις δημοσκοπήσεις

Λέγκα Νορντ και Πέντε Αστέρια φαίνεται πάντως ότι ενθαρρύνονται από τα ενισχυμένα ποσοστά στις δημοσκοπήσεις. Σύμφωνα με πρόσφατη σφυγμομέτρηση του ινστιτούτου IPSOS το 59% των ερωτηθέντων συμφωνεί με τα κυβερνητικά σχέδια για υψηλότερο κρατικό δανεισμό, ενώ το ποσοστό αποδοχής για τη Λέγκα έχει αυξηθεί στο 34% και για τα Πέντε Αστέρια στο 28,5%. Την ίδια στιγμή η Ιταλία φαίνεται να είναι η μοναδική χώρα στην ΕΕ, στην οποία η πλειοψηφία δεν βλέπει θετικά τη συμμετοχή στην ΕΕ: μόλις το 42% των ερωτηθέντων απαντά καταφατικά στο σχετικό ερώτημα.

Αντρέας Ρόστεκ, Γιάννης Παπαδημητρίου