Ιράν: η ελπίδα πεθαίνει τελευταία

Μια εβραϊκή παροιμία λέει: εάν υπάρχουν μόνο δύο δρόμοι, διάλεξε τον τρίτο. Δεν υπάρχει καλύτερη εξήγηση από αυτή για την πολιτική συμπεριφορά των Ιρανών. Ακριβώς αυτόν τον τρίτο δρόμο επέλεξαν στις βουλευτικές εκλογές. Επειδή η αποχή από τις εκλογές θα ισοδυναμούσε με πλήρη ήττα των μεταρρυθμιστών και η πολιτική απομόνωση των σκληροπυρηνικών ήταν άγονη, οι μεταρρυθμιστές κατέστρωσαν ένα νέο σχέδιο: στόχος τους ήταν να αποδυναμώσουν τους συντηρητικούς. Έτσι λοιπόν συνέταξαν μια λίστα με τις λίγες μεταρρυθμίσεις που απομένουν να γίνουν, με μετριοπαθείς συντηρητικούς και με τους λεγόμενους «ανεξάρτητους». Αυτή η λίστα ονομαζόταν «λίστα της ελπίδας». Κι αυτή η ελπίδα νίκησε.

Η νίκη των μεταρρυθμιστών και των μετριοπαθών δυνάμεων γύρω από τον πρόεδρο Χασάν Ροχανί στην Τεχεράνη αποδεικνύει την πολιτική ωριμότητα των ανθρώπων στην πρωτεύουσα του Ιράν. Αν και η πλειοψηφία των εδρών στη Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων σε ολόκληρη τη χώρα παραμένει στα χέρια των συντηρητικών, η κυριαρχία τους στο κοινοβούλιο και το γόητρό τους έχουν δεχθεί ισχυρό πλήγμα.

Μία δημοκρατία μετ' εμποδίων

Τα μέλη της Συνέλευσης των Εμπειρογνωμόνων και της Βουλής εκλέγονται απευθείας από τους πολίτες. Αν και αυτό φαίνεται δημοκρατικό, η πραγματικότητα το διαψεύδει. Το ότι οι εκλογές στη χώρα δεν είναι ούτε ελεύθερες ούτε δίκαιες, το γνωρίζει η πλειοψηφία των πολιτών. Όλοι οι υποψήφιοι περνούν απ' το κόσκινο. Και μόνο εκείνοι που είναι «πιστοί στο σύστημα» μπορούν να θέσουν υποψηφιότητα. Αλλά και η ίδια η «πιστότητα» δεν αποτελεί εισιτήριο για τη συμμετοχή στις εκλογές. Η τελική απόφαση ανήκει στο Συμβούλιο των Φρουρών, που αποτελεί όργανο του απολυταρχικού θεοκρατικού κράτους.

Το Συμβούλιο των Φρουρών ανήκε μέχρι σήμερα στη σφαίρα επιρροής των συντηρητικών. Το δωδεκαμελές σώμα αποτελείται από έξι ιερείς και έξι νομικούς. Οι ιερείς διορίζονται απευθείας από τον ανώτατο θρησκευτικό άρχοντα, ενώ οι νομικοί εκλέγονται από τη Βουλή. Επειδή όμως οι υποψήφιοι για τη Βουλή εγκρίνονται πρώτα από το Συμβούλιο των Φρουρών, το τελευταίο παραμένει ένα ισχυρό όπλο στα χέρια του θρησκευτικού ηγέτη της χώρας Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.

Όλοι οι ανεπιθύμητοι υποψήφιοι αποκλείονται και καταγράφονται σε μια μαύρη λίστα. Ακόμη και ο Χασάν Χομεϊνί, εγγονός του Αγιατολάχ Χομεϊνί, ηγέτη της επανάστασης και ιδρυτή της Ισλαμικής Δημοκρατίας, δεν είχε δικαίωμα να είναι υποψήφιος. Για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας αποκλείστηκαν και γνωστοί μεταρρυθμιστές από τις εκλογές. Ο αποκλεισμός των μεταρρυθμιστών είχε σε αυτές τις εκλογές ιδιαίτερο χαρακτήρα. Σε πολλές περιφέρειες οι μεταρρυθμιστές δεν είχαν κανέναν υποψήφιο. Ή σε άλλες περιοχές υπήρχαν τόσες έδρες όσος και ο αριθμός των υποψηφίων. Έτσι λοιπόν δεν μπορούμε να μιλάμε για έκπληξη.

Ελπίδα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης

Παρ' όλους τους περιορισμούς οι Ιρανοί έδωσαν ένα σαφές μήνυμα με την ψήφο τους. Ένα μήνυμα που οφείλουν να καταλάβουν οι συντηρητικοί, κι όσο νωρίτερα το κάνουν τόσο γρηγορότερα θα επιτευχθεί η σταθερότητα στη χώρα.

Οι Ιρανοί επέλεξαν από τη μία τους μεταρρυθμιστές και τις μετριοπαθείς δυνάμεις, ενώ από την άλλη τιμώρησαν τους σκληροπυρηνικούς. Τι πέτυχαν με τη νίκη της «λίστας της ελπίδας»;

Οι εκλογείς έδειξαν ότι δεν υποστηρίζουν την τροχιά των σκληροπυρηνικών. Έδειξαν επίσης ότι η εποχής της προκλητικής εξωτερικής πολιτικής έχει παρέλθει. Κι ακόμη ότι επιθυμούν μια ανοικτότερη κοινωνία και μια αποκλιμάκωση της πολιτικής έντασης. Τέλος έδειξαν πως έχουν διδαχθεί πολλά από το φρικτό πεπρωμένο της πολιτικής αποσταθεροποίησης στο Ιράκ, το Αφγανιστάν και τη Συρία και πως δεν είναι πια πρόθυμοι να βαδίζουν στα σκοτεινά προς τον γκρεμό.

Γιασμίντ Φαρουχί