Θα ανατρέπονταν η Μέρκελ λόγω προσφυγικού;

Με τον θάνατο του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μια ημέρα μετά τα Χριστούγεννα του 2023 σφραγίστηκε μια ολόκληρη εποχή για τη Γερμανία. Η ίδια η χώρα έχασε έναν από τους πιο σημαντικούς πολιτικούς των μεταπολεμικών χρόνων, αλλά και η ΕΕ θα τον θυμάται ως έναν διαπρύσιο κήρυκα της πολιτικής λιτότητας και των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Όμως ο αυστηρός Χριστιανοδημοκράτης πολιτικός αλλά πιστός συνεργάτης της ΄Ανγκελα Μέρκελ αφήνει τα "Απομνημονεύματά" του, που θα κυκλοφορήσουν την ερχόμενη εβδομάδα, στην κρίση των αναγνωστών και των ιστορικών του μέλλοντος. Το περιοδικό Stern κατάφερε να εξασφαλίσει διάφορα αποσπάσματα από το βιβλίο που φωτίζουν την προσωπικότητα Σόιμπλε, αλλά αποκαλύπτουν και πληροφορίες άγνωστες μέχρι σήμερα που θα μπορούσαν, εάν ισχύουν, να είχαν προκαλέσει τότε έναν πραγματικό σεισμό στη χώρα.

"Θα μπορούσε να βλάψει το κόμμα"

Η πιο "εκρηκτική" αφορά στην προσφυγική κρίση. Ο Σόιμπλε γράφει στα απομνημονεύματά του ότι ο πρώην αρχηγός του κόμματος της Χριστιανοκοινωνικής ΄Ενωσης, αδελφού κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών της Μέρκελ, ο  Έντμουντ Στόιμπερ , φέρεται να τον προέτρεψε το φθινόπωρο του 2015 να ανατρέψει την τότε καγκελάριο Μέρκελ λόγω της προσφυγικής κρίσης και να αναλάβει ο ίδιος την καγκελαρία στη θέση της. Ωστόσο, ο ίδιος "απέρριψε σθεναρά" κάτι τέτοιο, γράφει ο Σόιμπλε στο απόσπασμα που παραθέτει το Stern. Σε άλλο απόσπασμα ο Σόιμπλε γράφει ότι ο Στόιμπερ ενίσχυε τον Χορστ Ζέεχοφερ, τον διάδοχό του στο αξίωμα του πρωθυπουργού της Βαυαρίας, στις επιθέσεις του κατά της Μέρκελ".  Ήθελε να τον πείσει να ανατρέψει τη Μέρκελ "για να αναλάβει ο ίδιος καγκελάριος", αλλά ο Σόιμπλε το απέρριψε "αποφασιστικά" αναφέροντας και τους λόγους.  "Όπως είχα κάνει δεκαετίες νωρίτερα με τον καγκελάριο Χέλμουτ Κολ, παρέμεινα πεπεισμένος ότι το να ανατρέψουμε τον ίδιο μας τον καγκελάριο θα μπορούσε μόνο να βλάψει μακροπρόθεσμα το κόμμα μας χωρίς να λύσει πραγματικά το πρόβλημα". Η συζήτηση τον "διασκέδαζε σχεδόν λίγο, επειδή ήξερα την ηλικία μου, (ΣΣ τότε ήταν 75 χρονών), ήμουν παραπληγικός για περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα και γενικά σε κακή κατάσταση υγείας".

Αλλά και στα Απομνημονεύματά του ο Σόιμπλε επιβεβαιώνει το ιδιαίτερο χιούμορ του εν ζωή. "Είχα προλάβει να διαβάσω τις νεκρολογίες μου πολλές φορές όλα αυτά τα χρόνια και τώρα εγώ, του οποίου η καριέρα υποτίθεται ότι παρέμενε πάντα ´ημιτελής´, έπρεπε επιτέλους να κάνω το βήμα προς την καγκελαρία; Αυτό ήταν κάπως παράλογο". Το ότι η post mortem "αποκάλυψη" θα μπορούσε να έχει βάση, δείχνει μια συνέντευξη που έδωσε ο Στόιμπερ τον Ιανουάριο του 2016 στη Süddeutsche Zeitung. Σε αυτήν ο Στόιμπερ χαρακτηρίζει τη "μονομερή προσέγγιση Μέρκελ" στην προσφυγική πολιτική ως "σοβαρό λάθος" και παραδέχεται ανοιχτά ότι της φώναξε στο συνέδριο του κόμματός του στο Βίλντμπαντ Κρόιτ ότι "καταστρέφετε την Ευρώπη". Στην ερώτηση του δημοσιογράφου ότι αυτό θα σήμαινε την αποτυχία της προσφυγικής πολιτικής της Μέρκελ, ο Στόιμπερ απάντησε: "Δεν με απασχολεί η κυρία Μέρκελ, με απασχολεί η Γερμανία και η σωστή απάντηση στο ιστορικό πρόβλημα … το κόμμα μου πρέπει να πείσει το Χριστιανοδημοκρατικό να αλλάξει πορεία ακόμη και ενάντια στη γνώμη της κ. Μέρκελ, αν χρειαστεί". Στο σημερινό φύλλο της Augsburger Allgemeine ο τότε πρωθυπουργός της Βαυαρίας Χορστ Ζεεχόφερ δήλωσε ότι δεν γνώριζε τα πιθανά σχέδια του Στόιμπερ. "Ο Έντμουντ Στόιμπερ δεν μου μίλησε ποτέ για αντικατάσταση της Άγκελα Μέρκελ και επειδή ήταν απολύτως σαφές ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να με κάνει να συμφωνήσω σε μια τέτοια πορεία"...αλλά εάν ο Στόιμπερ είχε κάνει την κίνηση, θα είχε γίνει εν αγνοία του. "Ωστόσο, ήταν γενικά γνωστό ότι ο Στόιμπερ ήταν ένας σφοδρός επικριτής της πορείας της καγκελαρίου Μέρκελ στο προσφυγικό".

"Στο ναδίρ οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας"

O Σόιμπλε αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο στο προσφυγικό. Αποκαλύπτει ότι είχε ζητήσει μάλιστα να δει τη Μέρκελ και να της ζητήσει να προστατέψει πιο αποτελεσματικά τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, να συμβάλει στη δημιουργία και χρηματοδότηση μη ευρωπαϊκών κέντρων υποδοχής και να συνάψει αξιόπιστη συμφωνία με την Τουρκία. Διαβάζουμε: "Αυτό θα αποτελούσε αρχικά τη μεγαλύτερη δυσκολία, διότι οι σχέσεις μεταξύ Μέρκελ και Ερντογάν, μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας γενικότερα, είχαν φτάσει στο ναδίρ. (...) Φυσικά, αντιλήφθηκα ότι οποιαδήποτε διαπραγμάτευση με τον Ερντογάν θα έβρισκε την αντίθεση της καγκελαρίου, ιδίως καθώς οι σχέσεις με την Τουρκία είχαν καταστεί προβληματικές σε πολλά επίπεδα. Στόχος μου ήταν να πείσω την καγκελάριο να μην περιμένει απλά να δει τι θα συμβεί και να αντιδράσει πολύ αργά, αλλά να δράσει προγραμματισμένα και να κρατήσει τα ηνία των κινήσεων στα χέρια της. Αυτές οι διαβουλεύσεις και η πρωτοβουλία μου ήταν αυστηρά εμπιστευτικές και καμία από αυτές δεν δημοσιοποιήθηκε ...Δυστυχώς, δεν μπόρεσα να πετύχω πολλά στην αρχή, αν και η καγκελάριος ήταν αρκετά δεκτική στα επιχειρήματά μου. Της είπα επίσης ότι θα έπρεπε να το διαπραγματευτεί προσωπικά με τον Ερντογάν, διότι θα δεχόταν μόνο την ίδια, και όχι την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως εταίρο διαλόγου. Παρέμεινε διστακτική, επειδή φοβόταν τα εσωτερικά πολιτικά προβλήματα που θα προκαλούσε αναπόφευκτα μια διαπραγμάτευση με τον Ερντογάν για το θέμα αυτό. Παρ' όλα αυτά, την παρότρυνα, και στο τέλος πράγματι ταξίδεψε στην Τουρκία. Δυστυχώς, πολύ αργά. Μετά από μήνες διελκυστίνδας, το αποτέλεσμα ανακοινώθηκε τον Μάρτιο του 2016, το οποίο έμεινε στην ιστορία ως η Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας".

Αλλά ο Σόιμπλε αξιολογεί θετικά τη στάση της Μέρκελ στην προσφυγική κρίση. "Όταν η καγκελάριος έλαβε την απόφαση στις 4 Σεπτεμβρίου 2015, η οποία εκ των υστέρων ήταν κεντρική για την κρίση αυτή, να κρατήσει τα σύνορα ανοιχτά ενόψει των καταστροφικών συνθηκών στον σιδηροδρομικό σταθμό της Βουδαπέστης, όπου είχαν εγκλωβιστεί χιλιάδες πρόσφυγες, θεώρησα ότι αυτό ήταν το σωστό για ανθρωπιστικούς λόγους και για λόγους ευρωπαϊκής πολιτικής", έγραψε ο Σόιμπλε. "Θεώρησα επίσης σωστή τη δήλωση της Μέρκελ στα τέλη Αυγούστου 2015 ότι´μπορούμε να το καταφέρουμε´ (wir schaffen es)".

Stern, SZ, DPA