Η τέχνη στην Ευρώπη μετά το 1945

Χρειάζονται μόνο λίγα λεπτά για να μπει ο επισκέπτης στο κλίμα της έκθεσης «Πειρασμός Ελευθερία: Η τέχνη στην Ευρώπη μετά το 1945» στο Ιστορικό Μουσείο του Βερολίνου. Από έργο σε έργο ο επισκέπτης συνειδητοποιεί με πόσες διαφορετικές φωνές εκφράζεται η τέχνη όταν πρόκειται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία.

Ο πίνακας του Ρενέ Μαγκρίτ «Η μνήμη» από το 1949 δείχνει ένα αιματοβαμμένο γυναικείο κεφάλι, τοποθετημένο πάνω σε τοίχο. Δίπλα στην προτομή της γυναίκας, η θάλασσα και ένας γαλάζιος ουρανός. Ο επισκέπτης πληροφορείται ότι ο Μαγκρίτ ήταν λάτρης του γαλλικού πολιτικού πολιτισμού και πιο συγκεκριμένα του τρίπτυχου: Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα. Πίστευε ωστόσο ότι η βαρβαρότητα των ναζί έθετε σε κίνδυνο τις αρχές αυτές. Εξ'ου και το αίμα στο πρόσωπο της γυναίκας. Ο ουρανός συμβολίζει το μέλλον, στο οποίο όλα είναι πιθανά.

Απαισιόδοξη ματιά

Απέναντι από το έργο του Μαγκρίτ βρίσκεται η εγκατάσταση «Το μάτι της σύνεσης» του Ούγγρου Μίκλος Ερντελι. Από την εγκοπή, το βλέμμα του επισκέπτη καταλήγει στο απόλυτο σκοτάδι. Ένα πικρό σχόλιο.

Ο Βέλγος Μαρσέλ επιλέγει ένα διαφορετικό θέμα. Είναι πεπεισμένος ότι η πίστη και τυφλή εμπιστοσύνη στην επιστήμη και τα αγαθά της βιομηχανικής εποχής ως απόρροια του Διαφωτισμού έχει μετατρέψει τον κήπο της Εδέμ σε έρημο. Έτσι δείχνει την φύση ως αναπαραγωγή μέσω σειράς διαφανειών, οι οποίες θυμίζουν τον πλούτο μιας περασμένης εποχής.

Που ξεκινά και που καταλήξει η ευθύνη του ατόμου;

Η έκθεση αποδεικνύει ότι παντού στην Ευρώπη οι καλλιτέχνες ασχολήθηκαν τα τελευταία 65 χρόνια με το ζήτημα της ελευθερίας. Τους απασχολεί όχι μόνο η ευθύνη της πολιτικής αλλά και η ευθύνη του ατόμου. Πού ξεκινά η ελευθερία του ατόμου; Και που καταλήγει; Ο καταναλωτισμός δρα απελευθερωτικά; Γιατί δεν πιστεύουμε σήμερα σε εκείνα που πιστεύαμε μόλις χθες;

Η ιδέα για την έκθεση προήλθε από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Η έκθεση «Πειρασμός Ελευθερία» είναι το αποτέλεσμα μιας διεθνούς συνεργασίας, στην οποία συμμετέχουν το Ιστορικό Μουσείο του Βερολίνου, γκαλερί, ερευνητικά και πολιτιστικά ιδρύματα και άλλα μουσεία από τη Γερμανία, την Ιταλία, την Εσθονία, την Πολωνία και την Ουγγαρία. Μετά τη γερμανική πρωτεύουσα η έκθεση θα ταξιδέψει στο Μιλάνο, το Ταλίν και την Κρακοβία.
Τα εκθέματα γίνονται κατανοητά παντού και αναμένεται να βρεθούν στο επίκεντρο πολλών συζητήσεων. Είναι ο ιδανικός τρόπος για να φέρουν πιο κοντά την σύγχρονη τέχνη στους νέους και να τους κινήσουν το ενδιαφέρον να ασχοληθούν με την ιστορία και τη φιλοσοφία. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 10 Φεβρουαρίου 2013.

Silke Bartlick / Στέφανος Γεωργακόπουλος
Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη