Η Σ. Αραβία διακόπτει τις διπλωματικές σχέσεις με το Ιράν

Οξύνεται η ένταση μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν μετά την ανακοίνωση του υπ. Εξωτερικών της πρώτης το βράδυ της Κυριακής ότι η Σ. Αραβία διακόπτει τις διπλωματικές σχέσεις με την Τεχεράνη. Σύμφωνα με τον σαουδάραβα υπ. Εξωτερικών Αμπντέλ αλ Τζουμπεΐρ όλο το διπλωματικό προσωπικό που βρίσκεται στην Τεχεράνη θα πρέπει να επιστρέψει στο Ριάντ εντός 48 ωρών. Η απόφαση αυτή ελήφθη μετά τις μεγάλες καταστροφές που προκλήθηκαν στην πρεσβεία της Σ. Αραβίας στην Τεχεράνη από εξαγριωμένο πλήθος διαδηλωτών, ως αντίποινα για τoυς 47 εκτελεσθέντες - μεταξύ των οποίων πολύ σιίτες-, από το καθεστώς της Σ. Αραβίας. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, το Ιράν με αντίστοιχες ενέργειες προσπαθεί να υπονομεύσει την σταθερότητα και την ασφάλεια στη Σ. Αραβία.

Κι όλα αυτά ενώ μόλις τον περασμένο Νόεμβριο άρχισε να διαφαίνεται ότι οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στη σουνιτική Σαουδική Αραβία και το σιιτικό Ιράν θα μπορούσαν να δώσουν τη θέση τους σε μια προσεκτική προσέγγιση. Στις διαπραγματεύσεις της Βιέννης για το συριακό κάθονταν στο ίδιο τραπέζι εκπρόσωποι και από τις δύο χώρες χωρίς να μπλοκάρει καμία το φιλόδοξο πρόγραμμα για μια συμφωνία. Δεν πρόλαβαν να περάσουν δύο μήνες και οι σχέσεις τους βρίσκονται στο κατώτερο δυνατό σημείο, με αφορμή την εκτέλεση από το Ριάντ σιιτών αντικαθεστωτικών, μεταξύ των οποίων και του κληρικού Νιμρ αλ Νιμρ, με την κατηγορία της τρομοκρατικής δράσης.

«Θεϊκή εκδίκηση»

Στο μεταξ'υ η οργή της Τεχεράνης είναι χωρίς όρια. Ο ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενέι απείλησε τη Σ. Αραβία με θεϊκή εκδίκηση. «Το άδικα χυμένο αίμα των μαρτύρων θα έχει συνέπειες, οι ηγέτες της Σ. Αραβίας θα νιώσουν τη θεϊκή εκδίκηση», τόνισε σύμφωνα με τηλεγράφημα του ιρανικού ειδησεογραφικού πρακτορείου ISNA και πρόσθεσε ότι ο Νιμρ αλ Νιμρ είχε ζητήσει την προστασία της μειονότητας των Σιιτών στη Σ. Αραβία, που ανέρχεται στο 15% του πληθυσμού, χωρίς ποτέ να προτρέπει σε ένοπλες συγκρούσεις. Παράλληλα κατηγόρησε τις δυτικές κυβερνήσεις για απραξία. «Οι δήθεν προασπιστές της ελευθερίας, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σιώπησαν αυτήν τη φορά», δήλωσε ο Χαμενέι. Από την πλευρά του χαρακτήρισε 'αδικες τις εκτελέσεις και ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιρά, αλ Σιστανί.

Μέσα στη νύχτα του Σαββάτου προς την Κυριακή προηγήθηκαν διαδηλώσεις εναντίον της πρεσβείας της Σ. Αραβίας στην ιρανική πρωτεύουσα. Οι διαδηλωτές εισέβαλαν στο κτήριο, έσκισαν τη σημαία, προκάλεσαν ζημιές στα γραφεία και έβαλαν φωτιά. Η αστυνομία προχώρησε σε συλλήψεις 40 ατόμων. Διαδώσεις κατά της Σ. Αραβίας έγιναν στο Ιράκ, στο Μπαχρέιν και στο Κασμίρ. Χθες ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, από την πλευρά του, κατηγόρησε το Ριάντ ότι στηρίζει τρομοκρατικά και εξτρεμιστικά κινήματα και παράλληλα απαγχονίζει τους εσωτερικούς του αντιπάλους. «Γι αυτό θα πληρώσει υψηλό τίμημα», προειδοποίησε η Τεχεράνη.

Ανταγωνισμοί για την επιρροή στην περιοχή

Η μετριοπαθής στάση του ιρανού προέδρου Χασάν Ρουχανί, που τάχθηκε κατά των βίαιων αντιδράσεων των συμπολιτών του και έκανε λόγο για «αίσχιστη πράξη», δεν προκαλεί απορία. Η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης οδήγησε τη χώρα έξω από την πολιτική καραντίνα και ήταν η μεγαλύτερη διπλωματική επιτυχία του Ρουχανί. Τώρα το Ιράν είναι και πάλι παγκόσμιος παίκτης και ο ιρανός πρόεδρος δεν θέλει την επαναφορά της εικόνας που δείχνει ένα άγριο Ιράν. Η Σ. Αραβία αντίθετα από τότε που τα βρήκε η Τεχεράνη με τη Δύση φοβάται όσο ποτέ άλλοτε, μήπως χάσει την επιρροή της στην περιοχή. Και οι δύο χώρες προσπαθούν να ενισχύσουν την κυριαρχία τους στον αραβικό, ισλαμικό κόσμο και εκφράζουν διαφορετικές απόψεις σε διάφορα ζητήματα, όπως στον εμφύλιο της Υεμένης. Η τραγωδία στη Μέκκα, όπου εκατοντάδες Ιρανοί ποδοπατήθηκαν μέχρι θανάτου στο μεγάλο προσκύνημα για την εορτή Χατζ των Μουσουλμάνων, τροφοδότησε τις εντάσεις.

Το μέλλον της Συρίας θα κριθεί από την ένταση και το εύρος των αντιδράσεων για την εκτέλεση του σιίτη κληρικού Νιμρ αλ Νίμρ, που έχαιρε μεγάλης αποδοχής στο σιιτικό Ισλάμ. Στις 25 Ιανουαρίου εκκινούν και πάλι οι διαπραγματεύσεις στη Βιέννη. Οι εχθρικές σχέσεις ανάμεσα στο Ιράν, τον μόνο σύμμαχο του προέδρου Ασάντ και τη Σ. Αραβία, που στηρίζει τους αντάρτες, θα δυσκολέψουν θεαματικά τις διαπραγματεύσεις. «Είμαι βέβαιος ότι η σύλληψη ή ο θάνατος μου θα δρομολογήσουν ενέργειες», είχε πει ο Νιμρ αλ Νιμρ πριν συλληφθεί. Φαίνεται ότι είχε δίκαιο.

Ειρήνη Αναστασοπούλου (dw, dpa, reuters)