Η Ρωσία παραβιάζει το διεθνές δίκαιο

«Αυτά που έκανε η ρωσική ηγεσία στην Κριμαία συνιστούν σαφή παραβίαση του διεθνούς δικαίου» δήλωσε σε συνέντευξή του στη Γερμανική Ραδιοφωνία (Deutchlandfunk) ο πρώην πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, εκτιμώντας ότι οι χειρισμοί της ρωσικής πλευράς συνιστούν αθέτηση των όρων που ισχύουν από τη δεκαετία του ’90 έναντι της Ουκρανίας και της Κριμαίας. Άποψη με την οποία φαίνεται να συντάσσεται και γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, η οποία, σε τηλεφωνική της συνομιλία με τον ρώσο πρόεδρο Πούτιν, έκανε λόγο για «απαράδεκτη ρωσική επέμβαση στην Κριμαία».

Γεγονός είναι ότι η Χάρτα του ΟΗΕ απαγορεύει τους επιθετικούς πολέμους. Από την πλευρά της η Ρωσία εμμένει στη θέση ότι η στρατιωτική επέμβαση συνάδει με το διεθνές δίκαιο, με τον Βλαντιμίρ Πούτιν να επικαλείται ότι η ζωή ρώσων πολιτών στην περιοχή διατρέχει κίνδυνο. Ο καθηγητής διεθνούς δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Βόννης Στέφαν Τάλμον απορρίπτει τις ρωσικές αιτιάσεις. Όπως εξηγεί στην DW, «το διεθνές δίκαιο δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα ενός κράτους να αποστέλλει ένοπλες δυνάμεις σε ένα άλλο κράτος για να προστατεύσει πληθυσμιακές ομάδες εκεί. Το διεθνές δίκαιο προκρίνει την εδαφική ακεραιότητα και την πολιτική ανεξαρτησία μιας χώρας έναντι της προστασίας του πληθυσμού».

Προβάδισμα εδαφικής ακεραιότητας έναντι προστασίας του πληθυσμού

O γερμανός ειδικός επισημαίνει ότι καμία επέμβαση δεν επιτρέπεται χωρίς προηγούμενη έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και διευκρινίζει ότι η αποστολή στρατευμάτων στην Κριμαία θα ήταν συμβατή με το διεθνές δίκαιο μόνο εφόσον διατυπωνόταν σχετικό αίτημα από την ουκρανική κυβέρνηση προς τη Ρωσία. Ο Στέφαν Τάλμον θεωρεί αξιοπερίεργο το γεγονός ότι η ρωσική κυβέρνηση θεωρεί από τη μία πλευρά δικαιολογημένη μία στρατιωτική επέμβαση, είτε μετά από σχετικό αίτημα του έκπτωτου ουκρανού προέδρου Γιανουκόβιτς είτε με δική της (σ.σ. της Ρωσίας) πρωτοβουλία. Από την άλλη, όμως, η ρωσική κυβέρνηση «εξηγεί ότι δεν υπάρχει καμία στρατιωτική επέμβαση».

Εκτός από τα ρωσικά στρατεύματα που βρίσκονται στην Κριμαία στο πλαίσιο ρωσικής σύμβασης με την Ουκρανία, η χερσόνησος περιφρουρείται και από ένστολες ομάδες χωρίς ρωσικά διακριτικά, με τη Ρωσία να ισχυρίζεται ότι πρόκειται για μονάδες πολιτοφυλακής που συστάθηκαν από κατοίκους της Κριμαίας οι οποίοι επιθυμούν την προσχώρηση της περιοχής στη Ρωσία. Όπως παρατηρεί ο Στέφαν Τάλμον, «τόσο ο εξοπλισμός όσο και η συμπεριφορά αυτών των προσώπων, όπως τη βλέπει κανείς στην τηλεόραση, επιτρέπει μόνο το συμπέρασμα ότι πρόκειται για στρατιωτικές μονάδες. Όμως, ακόμη κι δεν είναι έτσι, το διεθνές δίκαιο απαγορεύει τον εξοπλισμό και την αποστολή λεγόμενων ατάκτων πέρα από τα σύνορα».

«Ψυχρός Πόλεμος με άλλα μέσα»

Η κατάσταση στην Κριμαία ενδέχεται να οξυνθεί ακόμη περισσότερο εξαιτίας του σχεδιαζόμενου για τα μέσα Μαρτίου δημοψηφίσματος, με το οποίο οι κάτοικοι της Κριμαίας θα αποφασίσουν για το μέλλον της περιοχής. Σύμφωνα με τον συνταγματολόγο Ότο Λούχτενχαρντ, το άρθρο 73 του ουκρανικού Συντάγματος ορίζει ρητά ότι ζητήματα εδαφικής κυριότητας μπορούν να κριθούν μόνο στη βάση δημοψηφισμάτων που διενεργούνται στο σύνολο της χώρας. Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με τον διεθνολόγο Στέφαν Τάλμον, ότι ενδεχόμενη ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κριμαίας θα ήταν άκυρη από τη σκοπιά του διεθνούς δικαίου.

Ο Σ. Τάλμον εκτιμά ότι «κανένα κράτος δεν αναμένεται να αναγνωρίσει την Κριμαία ως κομμάτι της Ρωσίας» και αναφέρει το παράδειγμα της αυτοαποκαλούμενης "Τουρκικής Δημοκρατίας της Βορείου Κύπρου" (ΤΔΒΚ), η οποία κατεχόμενη από τουρκικά στρατεύματα ανακήρυξε την ανεξαρτησία της στις 15 Νοεμβρίου 1983 και παραμένει μέχρι σήμερα -αν εξαιρέσει κανείς την Τουρκία- χωρίς διεθνή αναγνώριση. Ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ δεν δίστασε να στηλιτεύσει τη ρωσική στάση στο θέμα της Κριμαίας, λέγοντας ότι «πρέπει να φροντίσουμε να καταστεί εξαιρετικά σαφές στη ρωσική πλευρά ότι δεν μπορεί κανείς να συμπεριφέρεται έτσι. Αυτό είναι Ψυχρός Πόλεμος με άλλα μέσα».

Christian Ignatzi / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος